مجلهٔ الکترونیک واو

شما خودتان را آدمی بذله‌گو می‌بینید یا آدمی جدی؟! تا به حال شده جوک یا لطیفه‌ای برای کسی تعریف کنید و او جدی‌تر از حاضرین در یک همایش علمی در باب اثر تراریخته بر سلامت عموم مردم به شما زل بزند و نگاه کند؟ معمولا بعد از این ماجرا یا با خودمان مرور می‌کنیم که چرا طرف مقابلمان به جوک ما نخندید یا فکر می‌کنیم از قبل آن را شنیده و برایش تازگی نداشته است.

اصلا تا به حال به یک جوک روسی یا آمریکایی خندیده‌اید؟ یا تا به حال یک جوک ایرانی را برای یک فرد غیرایرانی که زیست بوم و فرهنگ مشترکی ندارد تعریف کرده‌اید؟ مثلا فرض کنید به یک فرد غیر ایرانی بگویید: «به يارو میگن آرزوت چیه؟ میگه: آرزوم اینه دکتر بشم از اتاق عمل بیام بیرون بگم متاسفم!» آن فرد غیرایرانی احتمالا چند دقیقه‌ای شما را نگاه می‌کند و بعد به خاطر تمسخر شغل شریف پزشکان سری از تاسف تکان می‌دهد و راهش را می‌کشد و می‌رود. ولی سال‌ها قبل ما به این جوک و لطیفه خندیده‌ایم و بعد هم در موقعیت‌های مختلف سریال­‌هایمان استفاده کرده‌ایم. آنچه باعث می‌شود یک لطیفه و جوک و به طور کلان‌تر هر مطلبی که قرارست خنده بگیرد موفق ظاهر شود به مسائل مهمی ربط پیدا می‌کند.

یکی از این مسائل فاکتورهای بومی و آشنایی‌زدایانه است. از همین رو کمدی موقعیت می‌تواند در بین ملیت‌های گوناگون موفق‌تر باشد چرا که فرا­متن است و مانند اثری طنز به فاکتورهای بومی مخاطب وابستگی ندارد. با این نگاه، به نظر می‌رسد که طنز­ها و کمدی‌های ترجمه شده به خصوص اگر قالب طنز مطبوعاتی داشته باشند کمتر مورد استقبال مردم کشورها با فرهنگ‌های دیگر قرار می‌گیرند. کتاب الفبای تقلب را با این نگاه باید خواند تا بتوان این کتاب را به انتها رساند.

کتاب الفبای تقلب سیر و سیاحتی در بین طنزنویسان مشهور جهان دارد. جیمز تربر، دانیل خارمس، استر کلیز، ویرجیلو پینه را لی‌یرا، فرانتز کافکا، دوروتی پارکر، گروچو مارکس، فرناندو سورنتینو، ارسولا ویلیس جونز و هوراشیو کوئیروگا ده نویسنده این مجموعه داستان‌ها هستند. حسین یعقوبی این داستان‌ها را به فارسی ترجمه کرده و نشر مروارید آن را به چاپ رسانده است.

حسین یعقوبی برای آشنایی بیشتر مخاطب با نویسنده‌ها، در پیش داستان، توضیح مختصری از هرکدام ارائه می‌دهد. همین توضیح مختصر البته دریچه مناسبی برای ورود به ذهن نویسنده و فهم بیشتر داستان است.

الفبای تقلب با داستان‌های جیمز تربر طنزنویس آمریکایی شروع می‌شود. جیمز تربر بعد از مارک تواین از مشهورترین چهره‌های طنزنویس آمریکاست که زندگی پر فراز و نشیبی را تجربه کرده است. از تجربه زیستن با یک پدربزرگ روان‌پریش تا تربیت شدن با یک مادر ذاتا کمدین و درگیری با نابینایی از کودکی. شاید تجربه همین عجایب کمک می‌کند تا از یک آدم معمولی یک کمدین ساخته شود. تربر در سال‌های بحران اقتصادی آمریکا فعالیت نویسندگی‌اش را به اوج رساند و چون ذاتا یک میهن‌پرست بود، رنگ سیاه در متن آثارش کمرنگ است. حال با این نگاه می‌توان سراغ داستان‌های تربر رفت. داستان‌هایی که برای شروع الفبای تقلب قلاب خوبی است تا اینکه الفبای تقلب به لیست کتاب‌های کتابخانه‌مان اضافه شود. داستان‌هایی کوتاه با نثری روان و نمکین که نتیجه‌گیری‌های غافلگیرکننده آن نقطه اوج داستان است. برای درک لایه‌های پنهان داستان‌های تربر، گرچه باید با زیست بوم و شرایط تاریخی آن دوره آشنا بود اما باز هم برای مخاطب عام گیرایی و جذابیت دارد. این نکته را از مقایسه داستان‌های تربر با داستان‌های دیگر طنزنویسان این کتاب به خوبی می‌توان دریافت.

الفبای تقلب به سبب سفری که به دل آثار نویسندگان کشورهای مختلف داشته شاید شبیه یک کتابچه دایره‌المعارف طنز است تا یک مجموعه داستان. از این رو الفبای تقلب بیش از آنکه برای خوانندگان غیرتخصصی طنز جذابیت داشته باشد برای طنزنویسان حائز اهمیت است. طنزنویسانی که به این حرفه جدی نگاه می‌کنند می‌توانند با خواندن این 184 صفحه نگاهی جزئی‌تر به آثار طنز جهان داشته باشند.

الفبای تقلب گرچه اسم یکی از داستان‌های این کتاب است اما می‌تواند به طنزنویسان جهان در زمینه خلق شوخی تقلب برساند. اگر طنزپردازید، اگر جدی به طنز نگاه می‌کنید و اگر اهل تقلب هستید، کتاب الفبای تقلب را از دست ندهید!

عنوان: الفبای تقلب/ پدیدآور: مجموعه نویسندگان، مترجم: حسین یعقوبی/ انتشارات: مروارید/ تعداد صفحات: 184/ نوبت چاپ: دوم.

انتهای پیام/