مروری بر کتاب خاطرات یک ستاره
مهم با «اما و اگر»!
«هر صد سال یک بار ظهور می‌کند»، این توصیفی است که بهرام بیضایی برای سوسن تسلیمی به کار برده است. بازیگری که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در چند کار حضور داشت و بعد از چند سال مهاجرت از ایران را انتخاب کرد. هنرمندی که آثار مهمی در کارنامه بازیگری خود در ایران دارد که احتمالا «باشو، غریبه کوچک» مشهورترین اثر کارنامه بازیگری‌اش است.
او در این کتاب که به صورت تاریخی شفاهی در گفت‌وگوی بلندی با محمد عبدی درباره مسیری که طی کرده سخن گفته و فراز و فرودهای زندگی‌اش را مرور کرده است.
«سوسن تسلیمی؛ در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی» سال گذشته در بازار کتاب سر و کله‌اش پیدا شد. کتابی با جلد و رنگ و شمایلی متفاوت که در اولین مواجهه توجه هر بیننده‌ای را در ویترین کتابفروشی‌ها به خود جلب می‌کرد.
نشر بیدگل با کتاب‌سازی خاص خودش این کتاب را روانه بازار کرده بود و برای کسانی که بالای سی سال سن داشتند تصویری آشنا را روی جلد گذاشته بود. تصویری که از پوستر فیلم مشهور «باشو، غریبه کوچک» گرفته شده بود و همین طرح جلد بسیاری را وسوسه می‌کرد کتاب را تهیه کنند تا پای صحبت‌های یکی از ستاره‌های زن سینمای ایران بنشینند.
کتاب از کودکی تا سال‌های اخیر فعالیت تسلیمی را در برمی‌گیرد و عبدی به عنوان مصاحبه‌کننده تلاش کرده موضوعی از قلم نیفتد و در یک روال منطقی از تسلیمی سوالاتش را می‌پرسد و او در اغلب موارد صریح پاسخ می‌دهد.
روند مصاحبه و مطالبی که از زبان تسلیمی در یک سوم ابتدایی بیان می‌شود مخلوط به «اما و اگر» است، انگار خانم تسلیمی خاطرات سال‌های جوانی خود را فراموش کرده یا گرد فراموشی بر آن‌ها نشسته و حالا که در حال بازیابی خاطرات است چیزهایی را با چیزهای دیگر مخلوط می‌کند و همین سبب می‌شود روال مصاحبه دقیق جلو نرود و پاسخ‌هایی که می‌دهد برای خواننده گنگ باشد و متوجه نشود. در واقع باید گفت در این قسمت فرمان مصاحبه بیشتر در اختیار تسلیمی است و عبدی در مقام یک تماشاگر مقابل تسلیمی نشسته ولی از جایی که تسلیمی خاطرات بیشتری در ذهن دارد عبدی نیز حضور فعال‌تری در روند مصاحبه پیدا می‌کند. در واقع از دوسوم میانی کتاب تا آخر ما شاهد یک مصاحبه شاداب و رو به جلو هستیم که اطلاعات مفیدی به خواننده ارائه می‌کند.
کتاب «سوسن تسلیمی» را باید در دسته کتب تاریخ شفاهی هنر قرار داد. اثری که مخاطب با کمک آن می‌تواند از فعالیت‌ها و افراد فعال در عرصه هنر تئاتر و فیلم‌سازی اطلاعات خوبی کسب کند. حتی دانش تجربی تسلیمی در گفت‌وگویش بازتاب دارد و نکاتی که در لابه‌لای حرف‌هایش بازگو می‌کند نشان می‌دهد که یک هنرمند مسلط به هنرش در حال سخن گفتن است و برای نوآموزان و جوانان علاقه‌مند به هنر می‌تواند نکات ارزشمندی داشته باشد. آن در شرایطی که بازار هنرفروشی در این روزگار داغ است ولی اغلب چیزی برای عرضه کردن ندارند، این کتاب و حرف‌های تسلیمی می‌تواند راهنمای خوبی برای مخاطبان تلقی شود.
کتاب دارای قطع مناسبی است ولی بزرگترین ایراد آن نداشتن بخش اسامی و اَعلام است. تسلیمی بارها در گفت‌وگویش اسامی مختلفی را از چهره‌های هنری و سیاسی زمانه خود طرح می‌کند که این می‌توانست دستمایه خوبی برای تندارک دیدن یک بخش اسامی در انتهای کتاب باشد تا مخاطب در مراجعه‌های بعدی بدون دردسر به آن‌ها دسترسی پیدا کند. کاری که اگر نویسنده کتاب از آن غفلت کرده، ناشر نیز بی‌تفاوت از کنارش عبور کرده تا این نقیصه بر کتاب حمل شود و آن را فاید یکی از گزینه‌های مهم در این سبک آثار کند. بخشی که برای پژوهشگران و محققان می‌تواند راهگشا باشد و آن‌ها را از مراجعه‌های مکرر به متن بی‌نیاز کند.
با این حال کتاب «سوسن تسلیمی» یکی از آثار تاریخی مهم سال‌های اخیر در حوزه هنرهای نمایشی است که می‌تواند پاسخگوی نیازهای طیف وسیعی از علاقه‌مندان و هنرجویان این رشته باشد.
کتابی که یکی از درس‌های اصلی آن سخت‌کوشی تسلیمی است که در سراسر کتاب بازتاب دارد و خواننده می‌بیند برای رسیدن به یک جایگاه رفیع در عرصه هنر باید سختی‌ها را پشت سر بگذارد و از تلاش کردن خسته نشود. روحیه‌ای که تسلیمی در حرف‌هایش بارها به آن اشاره می‌کند و خاطرات خود از سخت‌کوشی‌هایش را بازگو می‌کند.
انتهای پیام/
