هیچ کجای این کتاب 120 صفحه‌ای منبع یا پاورقی وجود ندارد و به همین دلیل است که نمی‌شود به گفته‌های نویسنده به عنوان سند رجوع کرد، با وجود آنکه روی جلدش نوشته شده: «چکیده‌ای از پیدا و پنهان تاریخ قرن بیستم».
کتاب روایت خطی هم ندارد، از هر دری سخنی می‌گوید. پرونده‌های جنگ‌های جهانی و تمام مسائل بعد از آنها تا آخر کتاب باز هستند، هرجا که لازم باشد نویسنده به هرکدام از حوادث قرن بیستم گریزی می‌زند، برای آنکه درباره مفاهیمی که می‌خواهد صحبت کند. حتی اگر شما علاقه‌مند به مطالعه کتابی با این سبک روایت نیستید، یک‌بار به این کتاب فرصت دهید و با نویسنده همراه شوید. خیلی هم بد نیست اگر گاهی الفبا به ترتیب نباشد.
هیچ‌وقت در تاریخ درباره این صحبت نمی‌کند که حال و روز سلطان سلیمان قانونی پس از آنکه دستور داد پسر با ذکاوتش مصطفی پاشا را پیش رویش بکشند، چگونه بود. هیچ صفحه‌ای در تاریخ متعلق به احساسات سربازی نیست که مجبور است به روی سرباز دشمن اسلحه بگیرد و او را بکشد چون دیگرانی تعیین کردهاند که او دشمن است. زنان خیلی متاخر در تاریخ اهمیت پیدا کردند و مورخان به آنها پرداختند.
اوئورژدنیک اما وقایع‌نگار دربار نیست که فقط از پیروزی‌های مخدومش با اغراق بنویسد، پس در بین صفحات این کتاب احساس سرباز آلمانی به سرباز فرانسوی هم جا دارد که باهم سرود کریسمس می‌خوانند، از چشم‌های منتطر خانواده‌ها برای اینکه عزیزانشان کریسمس در خانه باشند هم می‌گوید. از زنانی صحبت می‌کند که در کارخانه‌های اسلحه‌سازی نابینا شدند و دخترانی که الگویشان عروسک‌های باربی شد. فرماندهان متفق و متحد در این کتاب مهم نیستند، نگاه مردم به پایان دنیا است که اهمیت دارد. اوئورژدنیک تاریخ را با احساسات مردم سنجیده است نه با آمار و داده‌های ریاضی.
جنگ‌های جهانی از مهمترین اتفاقات قرن بیستم و کل جهان هستند، از نظر تعداد کشته‌ها، قساوتی که در این جنگ‌ها وجود داشت و پیشرفت‌هایی که سلاح‌های جنگی داشتند با قبل از خودشان قابل مقایسه نیستند. اما تنها اتفاقات قرن بیستم هم نیستند. اختراع قرص‌های ضدبارداری به تنهایی تاثیری که برجایگاه زنان در جامعه داشت، هزاران کتاب و نظریه‌پرداز نداشتند. قرن بیستم زمانی بود که کودکان برای آنکه کودک هستند و نوجوانان به خاطر سن و سالشان اهمیت یافتند و هرفردی در جامعه حقوق مخصوصی پیدا کرد و برای هر سن و سال و جنسیتی، محتوا و کالای مناسب تولید شد. با اینکه نویسنده مورخ نیست، اما نگاهش به تاریخ درست است.
ریشه اتفاقات را در گذشته جستجو می‌کند و دلایل هر حادثه را شرح می‌دهد، دلایلی جز آن‌چیزی که تا الان در کتاب‌های تاریخ مدرسه خوانده‌ایم. از نتایج جنگ‌ها و صلح‌ها و توافقات بین دولتمردان که بر زندگی مردم اثر می‌گذارد هم صحبت می‌کند؛ مثل پیشرفت روانشانسی و روانکاوی بعد از جنگ جهانی دوم یا گسترش خیریه‌ها و سازمان‌هایی که حقوق بشر برایشان مهم بود. یا نوع نگاه مردم به دین در ابتدای سده و در پایان آن.
این روزها 82 سال از شروع جنگ جهانی دوم گذشته است. در شهریور ماه 1320 بود که متفقین ایران را اشغال کردند. سایه این جنگ عجیب هنوز بر سر تمام مردمان کره خاکی است و تا قرن‌ها بعد باید تاثیراتش بر زندگی بشر و بر خانه‌مان، زمین، پیگیری شود، اگر در این روزها خواستید بیشتر درباره جنگ و نازی‌ها و هولوکاست و هرچه در آن سال‌های نه چندان دور اتفاق افتاده است بدانید، خوب است به سراغ این کتاب بروید و بخوانید در قرنی که فقط 21 سال از آن گذشته‌ایم جهان به چه شکل بوده است.
عنوان: شهر فرنگ اروپا/ پدیدآور: پاتریک اوئورژدنیک، مترجم: خشایار دیهیمی/ انتشارات: ماهی/ تعداد صفحات: 124/ نوبت چاپ: ششم.
انتهای پیام/
