بیایید کمی به کودکی برگردیم. به روزهای کوچکی‌مان که دنیا پیش چشم ما بزرگ بود. روزهایی که مدام در حال کشف محیط اطرافمان بودیم. به نقاشی‌هایی که برعکس می‌کشیدیم و ریزریز به سرو‌ته‌شدن اشیاء می‌خندیدیم، به نگاه‌هایی که از کاغذهای لوله‌شده می‌کردیم تا ببینیم دنیا دایره‌ای شکل می‌شود یا نه، به آهسته بستن در یخچال برای دیدن زمان خاموش شدن لامپ آن و به سایه‌بازی‌هایی که وقتی شب‌ها برق می‌رفت، با کمک دست‌هایمان و نور شمع جزء لاینفک زندگی‌هایمان بود.
کتاب «دنیا از آن ور» پر است از همین کارهایی که روی مدار خلاقیت و کشف می‌چرخند. پر است از نگاه‌های جدید به دنیا، تا بچه‌ها دنیا را از زاویه نگاه جدیدی ببینند. منصوره مصطفی‌زاده در جلد اول «کاشفان دنیا» زیر نظر متخصصان از صدها تمرین، سراغ تمرین‌هایی رفته است که هر کدامشان یک نوع خلاقیت را در کودک پرورش می‌دهند. به عنوان مثال از کودک می‌خواهد اگر راست دست است، یک روز کارهایش را با دست چپ انجام دهد تا کشف کند اگر با دست مخالفش زندگی می‌کرد، دنیا چه شکلی بود.
نویسنده همان شروع کتاب یک کشف طبیعی را به بچه‌ها نشان می‌دهد و از طریق آن به آنها گوشزد می‌کند که دنیا از دور پیچیده و گاهی ترسناک به نظر می‌رسد اما وقتی آدم به آن سرک می‌کشد و از نزدیک آن را می‌بیند متوجه می‌شود دنیا پر از اتفاقات ساده است که فقط کمی نیاز به دقت دارد تا کشف شوند. مصطفی‌زاده همان اول کتاب چند راه و چاه را برای کاشف دنیا شدن به کودک می‌آموزد و از او می‌خواهد دنیا را از طریق آنها کشف کند. این راهکارها در عین ساده بودن مهم‌اند و شاید رعایت همین نکات ساده باشد که کاشفان دنیا را از آدم‌های معمولی جدا کند. یکی از آن راهکارها «مشاهده و دقت» است. دیدن شاید یک امر بدیهی به نظر بیاید اما مشاهده و دقت کردن اختیاری است. آدم معمولی ممکن است چند تیله را روی میز ببیند اما یک کاشف دنیاست که متوجه نور تابیده شده روی آنها و انعکاس نورهای کوچک آنها در آن اطراف شود.
نویسنده بعد از نشان دادن راه و چاه کشف دنیا چندین تمرین را در اختیار مخاطب خود قرار می‌دهد. تمرین‌های کتاب به گونه‌ای انتخاب شده‌اند؛ که جدای از پرورش خلاقیت، به کودکان دقت در مشاهده و نحوه مستندسازی از مشاهدات را هم آموزش می‌دهند. هر چقدر آدمی از سنین پایین‌تر متفاوت دیدن را یاد بگیرد؛ این نوع نگاه به زندگی در او به نوعی عادت تبدیل می‌شود و همین مسئله باعث می‌شود خلاق بودن یکی از خصلت‌های وجودی او شود.
جدای از خلاقیت، این تمرین‌ها می‌تواند به انعطاف‌پذیری کودک هم کمک کند. دنیا همیشه آن طور که ما می‌خواهیم پیش نمی‌رود و زندگی همیشه طبق مراد ما و کودک جلو نمی‌رود. کودک اگر از همان سنین ابتدایی زندگی این مسئله را درک کند و این نکته را بپذیرد قطعا در آینده با شرایط سازگارتر خواهد بود، چون گاهی واقعا نیاز است از آن ور به زندگی در دنیا ادامه دهیم.
در جذابیت طراحی کتاب همین بس که بگویم من بزرگسال را هم به دنیای خودش دعوت کرد و تا صفحه آخر کشاند. نکته جالبی که وجود دارد این است که تصاویر کتاب گرافیکی نیست؛ بلکه همه‌شان با مقوا ساخنه و عکاسی شده‌اند. این بهترین ایده ممکن برای کتابی است که دارد مهارت خلاقیت را به بچه‌ها یاد می‌دهد. تصویرگر با این کارش به آنها نشان می‌دهد که خودش پای خلاق بودن ایستاده است و همپای آنها در حال کشف دنیای متفاوتی است.
متن کتاب هم زبان بسیار شیوا و روانی دارد. مصطفی‌زاده مستقیما کودکان را مخاطب خود قرار داده است. به گونه‌ای که کودک فکر می‌کند نویسنده با گرفتن یک چراغ‌قوه در دستش، به عنوان راهنما در حال نشان دادن راه و چاه کشف کردن دنیای دیگر به اوست. زبان کتاب با اینکه طنر نیست اما لحن ساده و صمیمی دارد و همین باعث می‌شود در بخش‌هایی از کتاب کودک لبخند به لب مطلب را ادامه دهد یا لبخند به لب بلند شود و طبق پیشنهاد نویسنده دنیا را از آن طرف کشف کند؛ مثلا در جایی می‌گوید: «اگر یکی ازت پرسید: آهای! تو داری چی کار می‌کنی اونجا؟ (مثلا وقتی سر و ته شده‌ای و خیابان را تماشا می‌کنی) بگو «دارم تحقیق می‌کنم!» بیشتر اوقات این جواب مشکل را حل می‌کند. (اگر حل نکرد، فرار کن!)»
تمرین‌های کتاب تمرین‌های پیچیده‌ای نیستند اما با انجام دادن هر کدام از آنها کودک تجربه‌ای منحصربه‌فرد پیدا می‌کند. زیر آب خلا است و صدایی شنیده نمی‌شود. در این دنیا هم آدم‌هایی هستند که مثل باقی آدم‌ها نمی‌توانند صدایی را بشنوند. نویسنده به عنوان یکی از تکلیف‌ها به بچه‌ها پیشنهاد داده است که یک روز را با گوش‌گیر سپری کنند تا بی‌صدایی را تجربه کنند. کاشفان دنیا با این تمرین دنیای بدون صدا و چالش‌هایش را کشف می‌کنند و همین جدای از اینکه به آنها کمک می‌کند به همه حس‌های خود بیشتر دقت کنند نعمت شنوایی را هم بهتر درک می‌کنند.
خوبی کتاب این است که همین تمرین‌ها ذهن کودک را باز می‌کنند و این مسئله باعث می‌شود کودک خودش به راه و کارهای جدید فکر کند و چراغ قوه را از دست نویسنده بگیرد و خودش جلوی خودش نور بیندازد و برود دنیا را به شکل جدیدی کشف کند.
اگر کودکی را می‌شناسید که عاشق کشف کردن است، این کتاب را به او هدیه بدهید و در لذت بردن او از کشف دنیای جدید سهمی داشته باشید.
عنوان: دنیا از آن ور، مجموعه کتاب راهنمای کاشفان دنیا/ پدیدآور: منصوره مصطفی‌زاده، تصویرگر: امیر مفتون/ انتشارات: کتاب پارک/ تعداد صفحات: ۶۴/ نوبت چاپ: سوم.
انتهای پیام/
