موندو روایتی است حماسی از میان مردمی ساده که با تمام توان دست به قهرمانی‌های بزرگ می‌زنند. موندو در لهجه بوشهری به معنی ماندنی است. مهران که او را به‌خاطر داستان تولدش موندو صدا می‌کنند، نوجوانی‌ست جنوبی که دنیای نوجوانی و پر از احساس و طبع لطیفش به ناگاه با دیو جنگ روبه‌رو می‌شود و از او و دوستان و آشنایان و مردم شهرش قهرمان می‌سازد. مردمی که تا پیش از این حتی جنبه‌های سیاه و تیره شخصیتی‌شان بیشتر جلوه می‌کرد.
قصه موندو، قصه‌های مردم جنوب است در متن زندگی. از دل این قصه‌های اساطیری‌ست که شخصیت‌های تخیلی کتاب زاییده می‌شوند، قدرت شخصیت‌های واقعی را پوشش می‌دهند و کتاب را پیش می‌برند.
محمدرضا آریان‌فر در تعریف کتاب خود می‌گوید: «اساطیر و آثار حماسی ملل عقبه گسترده و پر رمز و رازی است که همیشه با ویژگی‌های خاص خودشان به‌وجود می‌آیند»
موندو توانسته است با ترکیبی از داستان تخیلی لوبیای سحرآمیز طرح واقعی یک قهرمان را در قصه‌ای که از انگاره‌های داستانی و شخصیت‌های خیالی و قدیمی در باور مردم جنوب بوده است، بیافریند.
کتاب با درون‌مایه‌ی طنز، از سه فصل آتش زیر خاکستر و خاکستر زیر آتش و تکرار عنوان بخش اول تشکیل شده است که هر کدام از این سه فصل به بخش‌های مختلف تقسیم شده‌اند تا با موضوع قصه هماهنگ شوند. اگرچه نویسنده می‌توانست از فصل‌بندی بهتری برای داستان استفاده کند و عناوین را جذاب‌تر با محتوا هماهنگ کند.
آریان‌فر در کتاب به راحتی ذهن و خیال را در دست می‌گیرد و مخاطب را وارد دنیای موجودات تخیلی می‌کند. او آنقدر راحت این بازی ذهنی را انجام می‌دهد که گویی مردم آن دیار از ابتدا با افسانه آمیخته و آموخته‌اند و سال‌هاست در متن زندگی‌شان با آنها زندگی می‌کنند. این ویژگی قدرتمند داستان در بیان باورهای مردم جنوب است.
آریان‌فر در خلال قصه به سنت‌ها، آیین، منش و سبک زندگی مردم دیار خود پرداخته است. از خرافه تا واقعیت، از ادبیات زندگی تا نحوه نگرش نسل‌های مختلف به مسائل و تفاوت‌های آنها با یکدیگر، موجودات عجیب افسانه‌ای حاضر در باور عامه را به شیوه‌ای جذاب در قصه گنجانده و کنار یکدیگر قرار داده است.
البته اوایل قصه طوری پیش می‌رود که گویی این جنبه قصه‌گویی بر پیرنگ و چارچوب داستان برتری دارد و قصه کمی پراکنده و سر درگم می‌شود. لزوم کاربرد باور عامه از انسجام قصه‌گویی کم کرده است و داستان با نوعی پریشانی و عجله شروع می‌شود و ادامه پیدا می‌کند و تا به تمرکز و پختگی برسد دست‌کم چند بخش طول می‌کشد.
کاربرد به جای لهجه در دیالوگ‌ها، روانی متن و سبک ساده و زودخوان کتاب، به کارگیری اشعار عامیانه و متداول در بین مردم، فرهنگ شُروه‌خوانی اصیل جنوب، تناسب سن شخصیت اصلی داستان با خط روایت و هم‌خوانی دنیای موندو با نوجوانی از نقاط قوت قلم نویسنده به شمار می‌رود.
موندو در قالب اتفاقاتی سورئال و فراواقعی به گوشه‌ای از جنگ می‌پردازد. قصه در بوشهر اتفاق می‌افتد، در کنار پالایشگاه نفت و روزهای آغازین جنگ ایران و عراق. نحوه رویارویی مردم با مقوله جنگ، بلایی که جنگ بر سر روزمره مردم می‌آورد، است. موندو در اصل روایتی از شروع جنگ و اثرات آن بر زندگی مردم بوشهر و جنوب ایران است. در کتاب به زیبایی این جمود و ترس حاکم بر روزهای ابتدایی جنگ و نهایتا شکستن این یخ هولناک توسط مردم را بازگو می‌کند.
با توجه به اینکه نویسنده به خوبی توانسته است در بستر افسانه‌های عامیانه به واقعیت بپردازد و جنگ را از منظری نو به مخاطب عرضه کند این کتاب می‌تواند نمونه جذابی برای رده سنی نوجوان محسوب شود. سنی که علاقه زیادی به فراگیری، تخیل، قدرت‌نمایی و فراقهرمان‌پروری دارد و ممکن است بر اثر همین علاقه در دنیای ضدقهرمانان ساختگی و پوچ از دنیای اخلاق دور شود. آریان‌فر توانسته است با چنین دستمایه‌هایی در پیشینیان و قدرت پرداخت به آن از دل تخیل به مرز تاریخ و اتفاقات واقعی قدم بگذارد و در کنار آن اخلاق شایسته و قهرمانی و دلاوری و میهن‌پرستی را ترویج کند.
هرچند موندو می‌توانست با پرداخت قوی‌تری در قفسه کتاب بزرگ سال هم جای مناسب خود را پیدا کند. چرا که در رده سنی بزرگسال کمی روابط علت و معلولی حتی در قالب حماسه و اسطوره و تخیل جدیت بیشتری پیدا می‌کند. موندو نتوانسته است این خط ارتباطی را مستحکم کند. اتفاقات بیشتر در هاله تخیل صرف پیش می‌روند و کمتر در مرز واقعیت به علت‌های قوی می‌رسند.
همچنین شخصیت‌پردازی در قصه دستخوش پیش‌روی با احساسات است و کمتر به قوت آن پرداخته شده است. شخصیت‌ها پیچیدگی خاصی ندارند و ناگهان تغییر می‌کنند. اگرچه نویسنده سعی دارد در این قصه نقش جنگ و حماسه‌سازی مردم کوچه بازار را در تغییر شخصیتی آنها پررنگ نشان دهد اما به واسطه قوت داستان این نیاز دیده می‌شود که به شخصیت‌پردازی بهای بیشتری داده می‌شد.
موندو کتاب کم‌حجمی است که حتما مورد توجه نوجوانان قرار خواهد گرفت. چه از جنبه قوت و جذابیت داستانی و چه به این لحاظ که نوجوان کتاب‌گریز حال حاضر را مجبور می‌کند برای آشنایی با بسیاری از مفاهیم و اتفاقات داستان دست به تحقیق و بررسی بزند. ضمن اینکه طراحی جلد کتاب نیز به سلیقه امروز نوجوانان بسیار نزدیک است.
عنوان: موندو/ پدیدآور: محمدرضا آریان‌فر/ ناشر: سوره مهر/ تعداد صفحات: 146/ نوبت چاپ: اول.
انتهای پیام/
