مشروطه | مجله الکترونیک واو

«دیلماج» از هر نظر یک شکست بزرگ است

محرومیت تاریخ از بازروایی جذاب داستانی

نیمی از رمان به «شعر» عاشقانه می‌گذرد و ناگهان دیلماج خود را در دامانِ لژ فراماسونری ایران می‌یابد و از آن مهم‌تر دوستی ریشه‌یافته در کودکیِ او با محمدعلی فروغی‌ست که او را در دامانِ این نام می‌اندازد که در ایران، یکی از ناشناخته‌ترین نام‌ها و مکاتب است که اکثریت مردم با شنیدنش به یاد […]

مقایسه‌ای بین «دیلماج» شاه‌آبادی و اثری از نجیب محفوظ

مفهومی به نام فقدان اراده ملت‌ها

«دیلماج» را می‌توان از زوایای مختلف نقد کرد، اما به نظرم نکته حایز اهمیت در رمان «دیلماج» شباهت جهان‌بینی نویسنده، حمیدرضا شاه‌آبادی و نجیب محفوظ نویسنده مصری در کتاب «سفرنامه ‌ابن‌فطومه» است. دو نویسنده با فاصله زمانی تقریبا زیاد و دو مختصات جغرافیایی متفاوت یکی در ایران و دیگری در مصر به توافقی معنایی دست […]

«دیلماج» گویای اشراف نویسنده به تاریخ است

عاشقانه‌ای لطیف در دل یک رمان سیاسی

«میرزا یوسف خان» راه زیادی می‌پیماید تا به «زینت» برسد. در طی این راه، مسیر داستان از سیاست و فضای روشن‌فکری آن زمان می‌گذرد و نویسنده تلاش می‌کند علاوه بر اینکه داستان تاریخی می‌نویسد، تحلیل سیاسی خود را نیز از زمان مشروطه بیان کند. قصه درباره مردی است که در دستگاه امیرکبیر، مستوفی‌گری می‌کند. بعد […]

روایتی که به پهلوی‌ها بر نمی‌خورد

پای صحبت‌های نخست‌وزیر سیاه

در دوره پهلوی دوم زمانی که فشار بر مطبوعات تقریباً کمتر شده بود، مجله «سپید وسیاه» دست به انتشار خاطرات «مهدی فرخ» ـ سناتور انتصابی مجلس پنجم سنا ـ زده بود که از قضا با اقبال عمومی هم مواجه شد و به این صورت از بقیه مجله‌ها جلو افتاد. در این زمان بود که مجله […]

نگاهی به متن و حاشیه رمان «دیلماج»

روایتِ جذاب از تاریخِ نه‌چندان جذاب

اهمیتِ «دیلماج» هم در همین پیچیدگی است؛ رمانی بسیار خوشخوان و با نثرِ محترم که تلاش می‌کند روایت تاریخی را با همه ظرائفش بیان کند و همین مساله باعث شده تا با وجود قصه بسیار قوی، استفاده از عنوانِ «رمان تاریخی» برای این کتاب کاملا برازنده باشد. حمیدرضا شاه‌آبادی در این رمان به سراغ یک […]

«دیلماج» حجاب میان دیروز و امروز را پس می‌زند

قدم زدن در خانه مشروطه

شمایل تازه‌ای که شباهت چندانی به میرزا یوسف قبل ندارد. سرگشته است و نشانی از آرمان‌های پیشین در او دیده نمی‌شود. بیشتر از قبل، از آزادی دم می‌زند و کم‌تر از گذشته در راه آن قدم بر می‌دارد. شاه آبادی در «دیلماج» به خوبی سمت و سوی جریان روشن‌فکری آن دوران را به تصویر می‌کشد؛ […]

آمیختگی خیال و تاریخ در «دیلماج»

ناکامی‌های یک طبقه

این همان نکته‌ای بود که نخستین نسل روشنفکری ایران آن را در نیافته بودند؛ بنابراین طرح اخذ تقلیدی تمدن غربی بدون توجه به بنیادهای نظری آن به شکست انجامید و این جامه بر تن ایرانیان راست نیامد. نسل نخست روشنفکری ایران با دست خالی صحنه تاریخ را ترک کردند، اما تجربه شکست آنها بر نسل […]

یک انتخاب مناسب برای مطالعه روابط ایران و عثمانی

تاریخ، آمدن و رفتن پادشاهان نیست!

کتاب «ایران و جنگ جهانی اول» کتابی است که به همین جزئیات پرداخته است. در واقع این کتاب مجموعه‌ای از مقالات درباره اوضاع و احوال ایران در جنگ جهانی اول است. تورج اتابکی که این مقالات را جمع‌آوری کرده، استاد تاریخ دانشگاه آمستردام است. مدت زمان زیادی نگذشته بود که مفاهیمی هم‌چون مردم و ملت […]

روایتی بی‌طرف از وزیر خارجه دکتر مصدق

راز زبان سرخ

در چنین شرایطی تاریخ‌نگاری در مورد یک فرد، کار سختی است و پژوهشگر باید تمام تلاش خود را معطوف به این کند که احساسات شخصی یا پیش‌فرض‌های ذهنی باعث جهت‌دهی ناصواب به روایتش از تاریخ نشود. کتاب «سیدحسین فاطمی» از مجموعه «شخصیت‌های مانا» که آن را انتشارات سوره مهر در سال 1399 چاپ کرده است […]

گزارش‌هایی از مردم در «دوران قاجار»

شهروندان قاجاری چطور اعتراض می‌کردند؟

بارها پیش آمده که افراد دنبال خواندن کتاب تاریخی هستند. وقتی از آن‌ها پرسیده می‌شود کدام دوره تاریخی، با جوابی کلی مواجه می‌شویم: «می‌خواهیم تاریخ معاصر بخوانیم»، غافل از اینکه تاریخ معاصر دوره‌های و مقاطعی دارد که خودشان به تنهایی عمق بسیاری دارند که با یک کتاب و دو کتاب نمی‌توان به فهم دقیقی از […]

روایت آمریکایی از دوران «اختناق ایران»

قربانی اصلاحات؟!

پنج سال از انقلاب مشروطه و مدت کمی از شکست استبداد صغیر و فتح تهران به دست ملّیون، گذشته بود که اوضاع اقتصادی ایران، به دلایلی از جمله گرفتن وام‌های کلان از روسیه و ناتوانی در پرداخت آن، بسیار نابه‌سامان شده بود. در همین زمان وزیر مختار ایران در آمریکا در خواست معرفی یک مستشار […]

مروری بر یکی از کتاب‌های پرفروش تاریخی

سوار بر زبان در پیچ‌وخم تاریخ

زبان؛ این عنصری است که در این کتاب از آن به نفع روایت استفاده شده و اصلی‌ترین عامل اقبال مخاطب به کتاب نیز همین است. بی‌توجهی به زبان در روایت‌های تاریخی سبب شده همواره گارد مخاطب نسبت به کتب تاریخی بسته باشد ولی آبراهامیان در این کتاب با سود بردن از ظرفیت‌های زبان مخاطب را […]

سایه‌روشن‌های تاریخ ایران در «رژیسور»

واقع‌نمایی امر محتمل

تاریخ بیهقی و جهانگشای جوینی، در ادبیات فارسی، نمونه‌های خوبی از تاریخ روایی هستند و چنان با ویژگی‌های داستانی آمیخته‌اند که به سختی می‌توان آنها را در یکی از حوزه‌های تاریخ و یا داستان جای داد. در حقیقت، تلاش برای جدا کردن این دو حوزه، غالباً بیهوده به نظر می‌رسد؛ چون حداقل وجه تشابه تاریخ […]

مروری بر کتابی درباره زندگی «میرزاده عشقی»

جرمش این بود که اسرار هویدا می‌کرد

قبل از این که به کتاب بپردازیم اجازه می‌خواهم کمی درباره یک رویکرد و شاید بهتر باشد بگویم خصلت فرهنگی ما ایرانی‌ها حرف بزنم. خصلتی که آشناست و نمی‌خواهم خیلی وقت شما را بگیرم. خصلتی که افراد را پس از مرگشان عزیز و محترم می‌کند، حالی آنکه در روزگار حیاتشان در تنهایی و گوشه انزوا […]