مجله الکترونیک
نویسنده با «ماتی خان» شما را خسته نمیکند
داستان «ماتی خان»، روایت طایفهای از قبایل ترکمن است که در حاشیه رود اترک ساکن شدهاند و روستایی را به نام «خایرخوجه» بنا کردهاند. اهالی این آبادی در اثر بیاخلاقی امنیههای رضاخان و چپاول شدن اموالشان و ماجرای کشف حجاب اتفاقات ناگواری را از سر میگذرانند که جانمایه داستان است. «ماتی خان» بزرگ این طایفه […]
استعارهای داستانی از روشنفکر ایرانی پهلوی دوم
رمان «عاشقی به سبک ونگوگ» با رویکرد تاریخی اشارههایی جدی و غیرقابل انکار به جریان روشنفکری دارد. واقعیت این است که با فروپاشی بزرگترین جریان روشنفکرانه تاریخ معاصر، یعنی کمونیسم، اساس جریان روشنفکری جهانی از معنی کلاسیک خود و جزمیت و قاطعیت و پیشتازی فاصله گرفته است. در ایران هم که چشمداشتن به راههای سهلالوصول […]
جوابهای عجیب و غریب برای یک سوال
قبل از اینکه به سوال خودم جواب بدهم میخواهم چند تا دستهبندی انجام دهم. میخواهم گروههایی را مشخص کنم که احتمالا شما در یکی از این گروهها قرار میگیرید. اگر قرار نگیرید هم مسئلهای نیست، قرار نگرفتهاید دیگر… شما احتمالا از آن دسته افرادی باشید که عنوان نویسنده و ناشر برایتان در انتخاب یک کتاب […]
«ماتی خان» سراسر غیرت و حماسه است
راستش را بخواهید من این تکثر و تنوع حضور اقوام در ایران را موهبتی برای ایران و خودمان میدانم. این تفاوتها در عرصه فرهنگ برای ما فرصتی را فراهم ساخته که من از آن به فرصت زندگیساز تعبیر میکنم. لذتبخش و بینظیر است سمنان، همدان، آذربایجان، خوزستان و ترکمن صحرا داستان خودش را داشته باشد. […]
«ماتی خان» حرفهای تازه و جذابی دارد
نویسنده در داستانش از عناصری یاد میکند که در حیات ترکمنها نقش اساسی دارند. با این همه مخاطب ایرانی از ماجرای آن خبر دارد. اسکان اجباری ترکمنها در حوالی رود اترک و از قدرت افتادن خانهای ترکمن، در زمان رضا خان، داستان ناآشنایی نیست اما تصویر کردن این داستان بر اساس موقعیتهای دراماتیک تازه، حرفهای […]
«دیلماج» از هر نظر یک شکست بزرگ است
نیمی از رمان به «شعر» عاشقانه میگذرد و ناگهان دیلماج خود را در دامانِ لژ فراماسونری ایران مییابد و از آن مهمتر دوستی ریشهیافته در کودکیِ او با محمدعلی فروغیست که او را در دامانِ این نام میاندازد که در ایران، یکی از ناشناختهترین نامها و مکاتب است که اکثریت مردم با شنیدنش به یاد […]
«ماتی خان» داستان غیرت است
«ماتی خان» داستان مردی است ترکمن که در مقابل حمله روسها ایستادگی کرده است، او نمادی است از قدرت و غیرت یک مرد ترکمن. اما ماتی خان با به قدرت رسیدن حکومت مرکزی در ایران یعنی پهلوی اول چارهای ندارد جز سازش با مامورین حکومتی و پذیرش فرمانهای ریز و درشت حاکمیت. به همین منظور […]
«دیلماج» گویای اشراف نویسنده به تاریخ است
«میرزا یوسف خان» راه زیادی میپیماید تا به «زینت» برسد. در طی این راه، مسیر داستان از سیاست و فضای روشنفکری آن زمان میگذرد و نویسنده تلاش میکند علاوه بر اینکه داستان تاریخی مینویسد، تحلیل سیاسی خود را نیز از زمان مشروطه بیان کند. قصه درباره مردی است که در دستگاه امیرکبیر، مستوفیگری میکند. بعد […]
چرا میرزا یوسف از آزادی به سمت استبداد چرخید؟
کتاب با نامهنگاریهای میان نویسنده رسالهای تاریخی در باب زندگی میرزا یوسف و یک ناشر شروع میشود. ما از خلال نامهها پی میبریم که آنچه در ادامه میخوانیم بخشی از یک پژوهش تاریخی است که به دلیل حالت رمانگونه آن از سوی ناشر رد شده است. نویسنده در انتخاب ایده و نحوه پردازش آن مبتکرانه […]
مقایسهای بین «دیلماج» شاهآبادی و اثری از نجیب محفوظ
«دیلماج» را میتوان از زوایای مختلف نقد کرد، اما به نظرم نکته حایز اهمیت در رمان «دیلماج» شباهت جهانبینی نویسنده، حمیدرضا شاهآبادی و نجیب محفوظ نویسنده مصری در کتاب «سفرنامه ابنفطومه» است. دو نویسنده با فاصله زمانی تقریبا زیاد و دو مختصات جغرافیایی متفاوت یکی در ایران و دیگری در مصر به توافقی معنایی دست […]
«دیلماج» حجاب میان دیروز و امروز را پس میزند
شمایل تازهای که شباهت چندانی به میرزا یوسف قبل ندارد. سرگشته است و نشانی از آرمانهای پیشین در او دیده نمیشود. بیشتر از قبل، از آزادی دم میزند و کمتر از گذشته در راه آن قدم بر میدارد. شاه آبادی در «دیلماج» به خوبی سمت و سوی جریان روشنفکری آن دوران را به تصویر میکشد؛ […]
نگاهی به متن و حاشیه رمان «دیلماج»
اهمیتِ «دیلماج» هم در همین پیچیدگی است؛ رمانی بسیار خوشخوان و با نثرِ محترم که تلاش میکند روایت تاریخی را با همه ظرائفش بیان کند و همین مساله باعث شده تا با وجود قصه بسیار قوی، استفاده از عنوانِ «رمان تاریخی» برای این کتاب کاملا برازنده باشد. حمیدرضا شاهآبادی در این رمان به سراغ یک […]
ضرباهنگ «پاییز آمد» دلنشین است
نکتهای که در «پاییز آمد» دیدم این است که ما از فضای حاکم بر جامعه آن هم در دو برهه حساس پیروزی انقلاب و شروع و روند جنگ تحمیلی هیج نصیب و تصویری در روایت نداریم. تصورم از مستندنگاری که خاطرهنویسی یکی از انواع آن است، این بود که راوی باید گزارش دهنده تمام وقایع […]
آمیختگی خیال و تاریخ در «دیلماج»
این همان نکتهای بود که نخستین نسل روشنفکری ایران آن را در نیافته بودند؛ بنابراین طرح اخذ تقلیدی تمدن غربی بدون توجه به بنیادهای نظری آن به شکست انجامید و این جامه بر تن ایرانیان راست نیامد. نسل نخست روشنفکری ایران با دست خالی صحنه تاریخ را ترک کردند، اما تجربه شکست آنها بر نسل […]
دل عاشق تا جان دارد در گرو معشوق است
در کتاب «پاییز آمد» فخرالسادات موسوی در شرح زندگینامهاش، جزئیات مهمی از روابط خود و همسر شهیدش، سردار احمد یوسفی فرمانده سپاه زنجان را بیان میکند، آنقدر جزئی و زیبا که احتمالا با رسیدن به قسمتهایی از کتاب، به او حسادت میکنید، به اینکه چه همسر همپایی داشته و چه زندگی مشترک عاشقانهای را هرچند […]
روایت دردهایی که نمیتوان به آنها لبخند زد
این عبارات واقعا سرگذشت یک نسل است، و همینطور سرگذشت آدمهای «پاییز آمد» که به تازگی از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار کتاب شده است. در تمام خاطرات فخرالسادات خانم، میتوان دید آدمهای نسلی که از آنها فاصله گرفتهایم چگونه زندگی و عاشقی میکردهاند، جوانهای دهه 50 و 60 که در اوج روزهای انقلاب […]