بازخوانی معضلات روزمره آدم‌ها در جنگ

«لهجه‌های غزه‌ای» را می‌توان این طور ترجمه کرد: بیا تا به تو بگویم، که ما چگونه زندگی می‌کنیم. بیا با ما و این وحشت مدام همراه شو تا شاید در دل این همه تلخی، نسیم کوتاهی از رویا به صورتت بخورد.

مروری بر رمانی از ژان پل سارتر

این دو اثر، در کنار هم، تصویری چندلایه از مفهوم آزادی در ادبیات و فلسفه ارائه می‌دهند؛ نه‌تنها مکمل یکدیگرند، بلکه به‌عنوان نقدی بر محدودیت‌ها و تناقض‌های آزادی، خواننده را به تأملی عمیق‌تر فرا می‌خوانند.

بازنمایی زندگی واقعی زن ایرانی در آثار گلی ترقی

او می‌نویسد که زنده بماند. می‌نویسد که رنج‌هایش را گم نکند. برای گلی ترقی مهم نیست که خوانده شود. مهم این است که داستان‌هایِ خیالی‌اش را به واقعیت‌هایی از زندگی‌هایِ امروز پیوند بزند، و قصه‌هایش خاک نشوند. شاید برای همین است که تیراژِ کتاب‌هایش خیلی بالا نیست.

نگاهی به رمان «موندو»

گر قصد دارید موندو را بخوانید با نگاه ورود به دنیایی بی‌پیرایه به سراغش بروید و در زبان و جهان بی‌آلایش راوی غرق شوید. به چشم یک استراحتگاه در میان خستگی‌ها و شلوغی‌های فکری پذیرای سادگی و تخیل موندو باشید.

مروری روایی بر کتابی که از درد جنگ می‌گوید

و تسلیم نمی‌شوی، تو درد و رنج و خون و مرگ را به زانو درمی‌آوری، هنگامی که بازی بچه‌هایت را در میان آوار نگاه می‌کنی، می‌بینی؟ می‌خندند... تو با چشم اشک‌بار و دست مشت و موهای سفید شده‌ات دنیا را وادار به تعظیم می‌کنی.

مروری بر رمان «چاه سرخ»

داستان چاه سرخ به سرگذشت ندیمه همسر شاه اسماعیل صفوی می‌پردازد که روایت آن در زمان چنگ چالدران می‌گذرد. در این داستان تاریخی بانو زلیخا سرگذشت خود را روایت و مرور می‌کند.

مروری بر زندگی قهرمانی که ترور شد

خانواده ابدی، واقعا ابدی‌اند و سوژه بسیار پرکششی برای تولید محصولات هنری ثانوی. از همان قهرمان‌هایی که ما بدون اغراقش را در وطن داریم اما گذاشته‌ایم خاک بخورد.

نگاهی به اثری که راوی زندگی است

«پی‌یر و ژان» داستان جراحت یک روح و درد و شکنجه‌ای فراتر از تحمل انسانی‌ است. حکایت پرسه‌زنی‌ها، بی‌خوابی‌ها و آشفتگی‌ پی‌یر است. داستان نبرد پی‌یر با خود و افکارش و خشمی است که او را از درون می‌خورد و از بین می‌‌برد.

مروری بر کتاب «زنانی که با گرگ‌ها می‌دوند»

خانم کلاریسا پینکولا استس بعد از ذکر داستان‌ها در پایان کتاب به این نکته اذعان می‌کند که حفر کردن و بیرون کشیدن داستان از زندگی هر فرد و ماجراهایی که برای هر کس اتفاق می‌افتد نشان‌گر این است که ناراحتی‌ها، زخم‌ها، رنج‌ها و تلاش‌ها برای همه ابناء بشر بوده و هست و خواهد بود.

مروری بر روزنوشت‌هایی از لحظه صفر فاجعه

خواندن کتاب لهجه‌های غزه‌ای سخت و جانکاه، ولی لازم است. دانستن اینکه مردم غزه خود درباره غزه‌ای که دیگر غزه نیست، چه می‌اندیشند. به تصویر کشیدن تجربه ویرانی از درون، در لحظه صفر رخداد فاجعه. نه بعد از فاجعه و نه دورتر از آن.

نگاهی بر رمان «خون دریا»

«خون دریا» اثری است که می‌توانست حرف‌های بیشتری برای گفتن داشته باشد ولی بی‌شک خواننده‌ای را که دوست دارد در فضایی دور از تهران تصویری از زندگی و سختی‌های زندگی با یک مجروح اعصاب و روان را مشاهده کند، اثر رضایت‌بخشی خواهد بود.

مروری بر کتاب «شاهزاده هری»

کتابی که گاهی انگار زندگی یک شاهزاده نیست. زندگی یک انسان از میلیون‌ها انسان دیگر است که وقتی غم دارد، امکان سوگواری برایش فراهم نیست. وقتی می‌ترسد امکان فرار ندارد و وقتی طرد می‌شود هیچ‌کس او را نمی‌بیند. شاهزاده هری با تمام دبدبه و کبکبه‌اش یک انسان معمولی است و همین نکته است که کتابش را خواندنی می‌کند.

مروری بر رمان تحسین شده ترکیه‌ای

راوی بی‌قراری از ابتدا تا انتها خود ابراهیم است، به استثنای بخش‌هایی که از زبان آشنایان حسین می‌شنویم و شرح وقایعی است که ابراهیم در آن‌ها حضور نداشته. او راوی صریح و صادقی است. دل‌مشغولی‌ها و کلنجارهایش نقطه کور و زاویه پنهانی ندارد و همین روراستی، ارتباط مخاطب را با شخصیتش آسان‌ می‌کند.

در ضرورت حضور ویراستار و راهنما کنار نویسنده

صدای زیر دوش برای زیر دوش است و اگر واقعاً‌ متنی برای عرضه دارید، قبل از انتشارش برای متنتان یک مشاور بالینی پیدا کنید.

مروری بر «بازی سپیده‌دم و رویا»

یشنهاد مطالعه شنیتسلر را چند سال پیش دریافت کرده بودم ولی مشکلی بر سر این راه وجود داشت و آن هم اینکه یکی از محبوب‌ترین کارگردان‌هایم یکی از محبوب‌ترین فیلم‌هایش را با اقتباسی از «رؤیا» ساخته است؛ اقتباسی که توضیح مفصّلی از آن را در مؤخّرۀ کتاب «بازی در سپیده‌دم و رؤیا» به قلم مترجم، علی‌اصغر حدّاد، می‌توانید بخوانید.

مروری بر روایت‌هایی از قلب غزه

خواندن کتاب «لهجه‌های غزه‌ای» را مدت زیادی به تعویق انداختم. نه برای اینکه این‌روزها شلوغ‌ترین روزهای زندگی‌ام را می‌گذرانم. بلکه برای اینکه احساس می‌کردم الان در موقعیت مناسبش نیستم. من آدم رنج‌دیده‌ای نیستم و احساس می‌کردم توانایی رویارویی با حجم زیادی از رنج و مرگ و غم و فقدان را ندارم. احساس می‌کردم این کتاب، […]

مروری بر رمان «همه می‌میرند»

کتاب «همه می‌میرند» نه‌تنها یک رمان درباره جاودانگی و مرگ است، بلکه به یکی از بزرگ‌ترین پرسش‌های انسانی، یعنی «معنای زندگی» پاسخ می‌دهد.

مروری بر کتاب «از روزگار رفته»

چیزی که خواندن این کتاب را ارزشمند می‌کند، اطلاعات دست اول ابراهیم گلستان است. او با بخش وسیعی از روشنفکران و هنرمندان دهه ۳۰ تا ۵۰ ایرانی هم‌کار و هم‌نشین بوده است و اطلاعاتی دست‌اول از منش و روش آن‌ها دارد.

مروری بر رمان آخرالزمانی «ز مثل زکریا»

«ز مثل زکریا» رمانی علمی تخیلی و آخرالزمانی است که در آمریکا در قالب یک دفترچه خاطرات است که از دید دختری شانزده ساله روایت می‌شود، اما در جهان به عنوان یک رمان شناخته می‌شود که موضوعی آخرالزمانی دارد.

داستانی از انسان‌ها و ترس‌هایشان و مبارزه برای فلسطین

از چندماه قبل، یک چیز خیلی واضح بود: «همه‌چیز در یک لحظه اتفاق می‌افتد.» او هم به این مسئله خو گرفته بود. عادت کرده بود. حالا عادت‌کردن هم که نه. در واقع هرگز این را فراموش نمی‌کرد که شاید این لحظه، همان لحظه‌ای باشد که بالاخره اتفاق می‌افتاد. بچه‌های دیگر وسط همان ساختمان‌های نیمه مخروب، […]

درباره کتابی از نویسنده «در غرب خبری نیست»

در رمان «از عشق با من حرف بزن» حتی یک تیر جنگی شلیک نمی‌شود. ماجرای رمان مثل رمان دیگر اریش رمارک، فروغ زندگی، در اردوگاه‌های کار اجباری و جنگی و در میان اسرای جنگی و یهودیان نیز نمی‌گذرد. ولی در تک‌تک پاراگراف‌های رمان بوی جنگ استشمام می‌شود.

نگاهی به روزنوشت‌های غزه پس از هفت اکتبر

لهجه‌های غزه‌ای از اصلی به نام اصل بقا حرف می‌زند، از نیاز حرف می‌زند نه از خواسته! و تکان دهنده‌ترین نکته در باره این اثر این است که از روزمره مردم فلسطین حرف می‌زند.

«دروازه خورشید» و فراز و فرودهای مردم فلسطین

«دروازه خورشید» با وجود تمام نکاتی که درباره آن گفته شد، مخاطبان را تا حدودی با فرهنگ، تاریخ و سنت‌های مردم فلسطین و مهم‌تر از همه با ادبیات عرب آشنا می‌کند.

برای بچه‌ها با وسواس کتاب انتخاب کنیم

داستانِ کتاب، درباره دوست پیدا کردن اما فراتر از آن است. کتاب درباره جوجه اردکی است که هیچ دوستی ندارد و راه می‌افتد در جنگل تا دوست پیدا کند و از بقیه حیوانات اجازه بگیرد که می‌تواند دوستِ آن‌ها باشد یا نه.

نگاهی به اثر ملی و انسانی یوسف قوجق

نثر قوجق یک نثر حماسی و پی‌رنگ داستان حماسه‌ساز است زیرا عنصر ساز و نوای آن هیچگاه خاموش نمی‌شود و اگر ساز به‌مثابه سلاح باشد که هست، سلاح ترکمن زمین گذاشته نمی‌شود از این رو مرگ در قلعه یعنی پیروزی.

«کوی غزل‌ها» و تحلیلی بر ترجمه و فضای آثار عربی

فضای داستان و اتفاقاتش برای مخاطبی که مثلاً «کوچه مدق» نجیب محفوظ را خوانده باشد، نمی‌تواند تکان‌دهنده و شوق برانگیز باشد. در عین حال رمان، شرح اندوه و شادی مردمی است که در تله درام گیر افتاده‌اند. کتاب نه گذشته را رد می‌کند و نه آن را تحسین می‌کند، فقط زندگی را شرح می‌دهد تا جایی که کلافه‌مان می‌کند.

نگاهی به «کلیله و دمنه»

کتاب کلیله و دمنه اثری‌ست که می‌شود از آن حکمت آموخت و از غنا و معجزه ادبیات لذت برد و به نظرم یک‌بار و دوبار خواندن این کتاب کم است.

مروری بر اثری شاخص در میان رمانتیک‌ها

«مردی که می‌خندد» صدای اعتراض طبقه فرودست در میان صفحات رمانی عاشقانه است؛ در سال‌هایی که رمان به مهمترین ابزار برای بیان نقد و اعتراض و ترسیم چهره‌های معمولی بدل شده بود.

از این نویسنده سوئدی چه کتابی بخوانیم؟

اگر فقط دنبال خواندن داستان می‌گردید، از یوناس یوناسن فقط کتاب «پیرمرد صد ساله ای که از پنجره بیرون رفت و ناپدید شد» واقعا کفایت می‌کند. داستان‌های یوناسن واقعا شبیه به هم است. اما اگر حالتان خوب نیست و دوست دارید قدری بخندید و شاد شوید یا دوست دارید حداقل بخشی از تاریخ معاصر را در قالب داستان طنزی خوش‌پرداخت و روان بخوانید، هیچ کدام از آثار یوناسن را از دست ندهید.

رمانی برای آن‌ها که دلباخته جزئیات‌اند

همه چیز در دنیای مرگ به وقت بهار عادیست، یک عادی خیال‌انگیز که در آن همه چیز شدنی‌ست. حتی شکافته شدن درخت برای بلعیدن انسان‌ها

کتابی برای کاشفان کوچک

کتاب «دنیا از آن ور» پر است از کارهایی که روی مدار خلاقیت و کشف می‌چرخند. پر است از نگاه‌های جدید به دنیا، تا بچه‌ها دنیا را از زاویه نگاه جدیدی ببینند.

مروری بر رمان «ما غیرممکنیم»

«ما غیرممکنیم» به عنوان تجربه‌ای، در میان آثار فانتزی که اتفاقا گونه پرطرفداری محسوب می‌شود، قرار می‌گیرد ولی به گمانم این تجربه، در دسته تجربه‌های موفق قرار نگیرد.

یادداشتی بر کتاب «مردن» اثر آرتور شنیتسلر

شاهکار شنیتسلر هرگز اثری عارفانه نیست که صورت مسئله را پاک کند و مرگ را پلی ببیند برای گذر از این جهان به جهانی دیگر؛ بلکه اثری فیلسوفانه و روانکاوانه است که شما را هر چه بیشتر و بیشتر درگیر صورت مسئله می‌کند.

نگاهی به زندگی‌نامه شهید محمود شهبازی

کتاب «راز نگین سرخ» به قلم حمید حسام، به زندگی فرمانده شهید محمود شهبازی می‌پردازد که مبتنی بر خاطراتی از شهید حاج حسین همدانی نوشته شده است.

اگر حرفه‌ای نیستید، متنتان را به استاد ندهید

اگر نوقلم هستید و می‌خواهید از گام‌های ابتدایی نوشتن جان سالم به در ببرید، متنتان را محضر استاد نبرید. عوضش ببرید به کسی نشان بدهید که اهل ذوق است.

«خون دریا» داستانی عاشقانه و دردآلود

خون دریا عاشقانه منصفانه‌ و دردآلودی‌ست. گناه این دو نفر انگار این است، که دیگری را بیشتر از خود دوست دارند و تن به زخم‌هایی می‌دهند که مرهمی برایش نیست. سارا عاشقی بلد است و عاشقی را بلد بودن، یعنی تحمل زخم را داشتن.

مروری بر مبارزه‌های امنیتی با سازمان مجاهدین

علاقه‌مندان به ژانر جاسوسی در حوزه‌های کتاب و سینما بهتر است به جای مطالعه رمان‌های زردِ مثلا امنیتی! که ساخته ذهن نگارنده است، این کتاب را بخوانند تا به طور استاندارد با پایه کارهای اطلاعاتی، نفوذ و... آشنا شوند.

مروری بر داستانی درباره پیامبر اسلام

برخلاف برخی آثار که ممکن است برای نشان دادن حقانیت اهل بیت توهین‌هایی به برخی دیگر بکنند امیریان بسیار با احتیاط برخورد کرده است. او نه تصویر بزرگان مذاهب دیگر را تغییر داده، نه توهین کرده است.

روایت همسفر شدن با امام هشتم از مدینه تا مرو

سفر به قلعه خورشید کتاب جمع‌و‌جور و باارزشی است. کتابی است که کمک می‌کند تا به مخاطب خود بگوید چرا مأمون امام را از مدینه به مرو می‌برد و در این سفر چه اتفاق‌هایی برای امام می‌افتد.

ماجرایی از زمانه‌ای نه خیلی دور

با هزار التماس مامان را راضی کردم شب پیش مادر بخوابم. راستش از دیدن تشییع جنازه ترس رفته بود زیر جلدم. مادر مجبورم نمی‌کرد بروم توی اتاق خودم و اگر خوابم نمی‌برد صلوات بفرستم تا بخوابم.

مروری بر رمانی که اقتباسش چنگی به دل نمی‌زند

احساسات در رمان «شب‌های روشن» بی‌پرده روایت می‌شوند، انگار کسی که عاشق می‌شود، صفات دیگری چون صداقت ناخواسته در وجودش بیدار می‌شود و همین عشق را ارزشمندتر می‌کند.

مروری بر کتاب تاریخ ایران باستان

تاریخ ایران باستان، جوری است که در هر سن و سالی، هر جای کتاب‌ها را که باز کنید، نکته‌ای تصویری دستتان را می‌گیرد و شما را می‌برد به زمان‌های خیلی دور.

مروری بر رمان مشهور گوستاو فلوبر

پایانِ داستان نیز، پایانی عجیب و باشکوه است. پایانی که به نظر من یکی از مهم‌ترین و بهترین بخش‌های کتاب است و اگر هر پایانی جز این وجود داشت شخصیت اما بوآری تکمیل نمی‌شد.

روایتی از عزاداری با طفل صغیر

سلما که از آب دست کشید احساس کردم خودم هم تشنه‌­ام. آمدم باقی‌­مانده آب توی لیوان را سر بکشم که صدای مداح‌ توی حسنیه پیچید: لَیتَکُم فی یوم عاشورا جَمیعا تَنظرونی کَیفَ اِستَسقی لِطِفلی فاَبواَ اَن یَرحمونی. آب، توی دهانم‌ مزه خون گرفت.

«جذاب و متفاوت» برای اولین اثر نویسنده

ساشا متوجه می‌شود که پدرش، موسیو عالی، بهایی است و برای جاسوسی برای انگلیس تظاهر به مسلمان شدن می‌کند. همین سبب برانگیخته شدن شک و تردید ساشا به اسلام می‌شود.

مروری بر رمانی که از یک همه‌گیری حرف می‌زند

شاهرخ گیوا از رنج آدم‌های معمولی در این داستان حرف می‌زند. به نظر می‌آید همین را می‌خواهد به ما بگوید، اینکه هر کدام از ما یک داستان هستیم با ژانرهای مختلف. ژانر عاشقانه، وحشت، فانتزی و... تنها کافیست که یکی دست به قلم شود و ما را بنویسد.

روایتی که تصویری تازه از مشهد را نشان می‌دهد

«ناخن کشیدن روی صورت شفیع‌الدین» یک موقعیت جذاب است که حیف می‌شود. تصویری تازه از مشهد و زائرانش، در محاصره لودر و تراکتور و خاک و سیمان.

مروری بر روایتی داستانی از زندگی یک از فرماندهان مقاومت

«به جرم خمینی» روایتی متفاوت از زندگی یکی از فرماندهان جنگ با نیروهای تکفیری در محور مقاومت است. شیوه روایت به تنهایی آن را از سایر آثاری که در این فضا نوشته شده متفاوت می‌کند.

مروری بر رمانی از ویرجینیا وولف

از میان تمام موضوعاتی که وولف در این کتاب مطرح می‌کند، مادر بودن و بحران میانسالی زنان بیشتر به چشم می‌خورد.

مجموعه‌ای برای انتقال مفاهیمی عمیق

داستان‌های پانچلو داستان اهالی شهر «وِمی‌کی‌ها» است. داستان آدم‌‌چوبی‌های کوچولویی که در شهر ومی‌کی زندگی می‌کنند.

کارآمدی نوشتن فقط به انتشار متنمان محدود نمی‌شود

آنچه بر آن پافشاری دارم همین است که نوشتن می‌تواند بدون تصور نشر هم مفید و جذاب باشد و نباید انگیزه را محدود به دیده‌شدن متن کرد.

مروری بر داستانی از کشتار صبرا و شتیلا

داستان «سرزمین گمشدگان» درباره غریبان، گرامی‌داشتن غریبان و غریب‌کشی در قلمرو بیروت در برهه جنگ داخلی لبنان است.

روایتی از اصالت‌های مدفون در نوسازی شهری

داستانِ این کتاب، روایتی نمادین و ناب از خانه‌هایی است که به بافتِ جدید شهر تبدیل شده‌اند. خانه‌هایی که برای رسوا نشدن همرنگ ساختمان‌ها و هتل‌های آسمانِ‌جلِ شهر شده‌اند و از بین رفته‌اند‌، و خانواده‌های غریبی که آواره ساختمان‌ها شده‌اند. شفیع‌الدین در این داستان تنها یک قبرِ پرماجرا نیست‌. او نمادِ تمام خانه‌های ترک شده است.

مروری بر پرفروش‌ترین اثر ادبی ژاپن

«کوکورو» به معنای «دل» است و احتمالا سوسه‌کی نمی‌دانسته که قرار است روزی کوکورو به معنای واقعی کلمه، «قلب» ادبیات ژاپن بشود.

با خواندن «چهار مقاله» به خودتان هدیه دهید

این کتاب از جهت اطلاعاتی که درباره گروهی از دبیران و نویسندگان و منجمان و طبیبان آورده بسیار مهم و سودمند است. هم از جهت نزدیکی زمان نویسنده به حیات افرادی که نام برده است.

مروری بر روایت قاسم فتحی از شهرزدگی

خواننده کتاب «ناخن کشیدن روی صورت شفیع‌الدین» باید بداند که در این کتاب با حجم زیادی از شهرزدگی، مسافرزدگی و زندگی‌گریزی روبه‌رو می‌شود.

قصه‌ای از قصه‌های جامانده خرمشهر

بشکوچ، البته بیش از اینکه یک روایت عاشقانه یا جنگی باشد، ادای دینی است زیبا و هنرمندانه به تکاورانِ نیروی دریایی.

روایتی درباره زن، دریا و موج مُرده

موج مرده می‌دونی که چین؟ موج مرده رِ فقط دل زنا می‌شناسه و دریا! چون زنا دیر دل می‌دن و عاشق می‌شن. اما مرض عشق که بیفته به جونشون دیگه واویلاس. دل زن می‌مانه همی دریا.

مروری بر اثری که می‌تواند وسوسه‌انگیز باشد

رمان «دست‌های کوچولو کف می‌زنند» شبیه یک غذای فست‌فودی ست. یا اشباع‌تان می‌کند یا زده می‌شوید.

مروری بر یکی از آثار تحسین‌شده ساموئل بکت

برای کسانی که به دنبال تجربه‌ای عمیق و فلسفی در عرصه ادبیات هستند، نام‌ناپذیر انتخابی بی‌نظیر است. این کتاب، نیازمند صبر و تأمل است، اما در نهایت خواننده را با دیدگاه‌های جدید و نگرشی متفاوت به زندگی و وجود انسان مواجه می‌سازد.

روایتی از فرودستان در «ناخن کشیدن روی صورت شفیع‌الدین»

رمان ناخن کشیدن روی صورت شفیع‌الدین رمانی است واقع‌گرا؛ رئالیسمی آغشته به ناتورالیسم.

کتابی که به خاطر یک ویژگی خوب، می‌توان از تمام بدی‌هایش گذشت

این کتاب، نگاهی به 50 شخصیت کارآفرین و صنعتگر (به قول نویسنده کنشگر اقتصادی) در صد سال گذشته ایران دارد که بعضی‌هایشان شغل‌های خانوادگی داشته‌اند و بعضی‌هایشان کارشان را با کارگری و در کارگاه‌های کوچک شروع کرده‌‌اند و بعضی‌هایشان هم به غرب رفته‌اند و فناوری را با خود به ایران آورده‌اند.

روایتی داستانی از تنهایی میان هجوم خاطرات

با فریاد دوباره پیرمرد به خودم می‌آیم. ماشین را روشن می‌کنم و به سمت در خروجی حرکت می‌کنم، از پیرمرد معذرت‌خواهی می‌کنم. می‌اندازم در سرپایینی.

نگاهی به رمان «جیران»

جیران به دلیل آنکه روایتی تاریخی را در دل خود گنجانده است شاید از کشش و تعلیق خاصی برخوردار نباشد و در مقاطعی مخاطب را دلزده از خواندن و ادامه دادن داستان کند.

نگاهی به داستان کسانی که نسبتی با حسین ندارند

کتاب «شماس شامی» داستانی متفاوت از عاشوراست. داستانی که از حصار مذهب بیرون آمده و شکلی بی‌طرفانه به خود گرفته است.

مروری انتقادی بر دایره‌المعارف مصور جنگ

کتاب «دایره‌المعارف مصور جنگ ایران و عراق» بیشتر از آنکه دایره‌المعارف باشد، «مصور» است و جنبه تصویری بودن آن روی مطالبش سایه انداخته است.

«آهسته آهسته برایم بخوان» غم را به تصویر می‌کشد

«آهسته آهسته برایم بخوان» از رشادت حرف نمی‌زند. غم را به تصویر می‌کشد. غم در چهره‌ زنان که به قول خسرو، غم چهره‌ای زنانه دارد اما جنگ نه.

«پلنگ زخمی» و قصه نوجوان‌های نادیده گرفته شده

پلنگ زخمی می‌توانست عمیق‌تر و غلیظ‌تر باشد، اما همین اندازه کافیست و تقی شجاعی به نظرم اندازه نگه داشته و اثر او کار نیکویی از آب درآمده. جمع‌بندی و قسمت پایانی داستان، و تغییر در منش شخصیت اصلی نسبت به ابتدای داستان، کمی نزدیک به شعار شده است.

فراموشی فرهنگ‌ها، فرهنگ‌ها را فراموش می‌کند؟

دلم برای امام حسین (ع) بچگی‌ام تنگ شده است. مرد بزرگی که هرچه بزرگ‌تر شدم، بیشتر دیدم که جهتش معلوم است اما طرف هیچ‌کس نیست، حتی طرف خودش. چیزی را درک کرده که برایش از تمام جذابیت‌های یک زندگی معمولی بالاتر بوده و از دلخوشی‌های روزمره ما عبور کرده. چیزی را دیده آن‌قدر زیبا که […]

نگاهی بر کتاب شرح خطبه منا

حدود دوسال پیش از مرگ معاویه، در حجی که امام حسین علیه‌السلام گذاردند خطبه‌ای ایراد کردند که می‌تون این خطبه را مطلع قیام ایشان در سال ۶۱ هجری دانست. خطبه‌ای که امام در مکه برای بیش از هزار نفر از صحابه پیامبر و تابعین ایراد فرمودند. خطبه منا در شرایط و تنگنای سیاسی حکومت معاویه […]

نگاهی به رمان نویسنده تبعیدی مصری

سال‌هایی که در دانشگاه زبان و ادبیات ‌فارسی می‌خواندم، خیلی زیاد با دانشجوهای زبان و ادبیات عربی برخورد داشتیم و خیلی از اساتیدمان هم با آن‌ها مشترک بود. استاد مجتبی بشردوست؛ استادی که بسیار می‌دانست، همیشه به ما ادبیات ‌فارسی‌ها توصیه می‌کرد که ادبیات عرب را هم بخوانیم و پیگیری کنیم. البته آن سال‌ها آثار […]

مروری بر «پیرمرد و دریا»

سانتیاگو ته قصه را می‌داند، پس چرا می‌جنگد؟ او داستان رد خون در دریا را از بر است. می‌داند که خون، آن هم خونِ بسیارِ این ماهی بزرگ مشام کوسه‌ها را تیز می‌کند. باله کوسه‌ها از انتهای دریای شب پیداست. شیرینی صید ماهی حالا به تلخی می‌زند. هر تکه‌ای که در این مبارزه‌‌ ناعادلانه از بدن ماهی کنده می‌شود، خون بیشتری به دریا می‌ریزد و کوسه‌های بیشتری را به سمت پیرمرد و تحفه‌اش می‌کشاند. اینجا مهم‌ترین بخش داستان است. سانتیاگو طوری از ماهی محفاظت می‌کند که انگار او و ماهی یکی شده‌اند.

روایتی از مواجهه با کتابی جادویی

«چرا کتاب می‌خوانیم؟» از آن سوالات پرتکراری است که جوابِ «برای اینکه فرصت تجربه کردن ما محدود است و کتاب‌ها این فرصت را در اختیارمان قرار می‌دهند» از خود سوال هم تکراری‌تر است. این تکراری بودن به معنای این نیست که این جواب‌ها غلط است یا وجودشان زیر سوال است بلکه به خاطر این است […]

مروری بر مجموعه داستانی از چهار نویسنده مهاجر

«وصله‌های ناجور» برخلاف اسمش دربردارنده وصله‌هایی است که حسابی با هم جورند. 7 داستان از 4 نویسنده زن که از نسل‌های اول و دوم مهاجران به این کشور بوده‌اند و هرکدام با نگاهی خاص، مهاجرت و ابعاد مختلف آن را مورد واکاوی قرار داده‌اند. ایجابا شگو اصالتی سومالیایی دارد، لیلا وادیا متولد بمبئی است، گابریلا […]

مروری بر حماسه «گیل‌گمش»

وقت‌هایی که زیادی در دنیای داستان‌ها غوطه‌ور می‌شوم با خودم فکر می‌کنم که اولین داستان را چه کسی آفرید یا چه کسی آن را مکتوب کرد. فکر می‌کنم ردپای اولین کلمه‌هایی که سر هم شدند تا داستانی را خلق کنند؛ به کدام دوره از تاریخ بشر برمی‌گردد. اگرچه اولین‌هایی به مدد باستان‌شناسان و کاوش‌گران و […]

روایتی از رفاقت و شهر و شب‌نشینی

نورهای شهر مانند نقاشی‌های اکسپرسیونیستی شد و فکر کردم چطور می‌شود توصیف کرد که نورها شبیه نقاشی‌های اکسپرسونیستی شده بدون آنکه بگویی نورها شبیه نقاشی‌های اکپرسیونیستی شده؟

روایتی از زن‌های غم‌کشیده در «آهسته آهسته برایم بخوان»

اگر سراغ داستانی می‌گردید که روایت زن‌های غم کشیده باشد، کتاب «آهسته آهسته برایم بخوان» گزینه خوبی است.

مروری بر چندصدایی در رمان «شازده احتجاب»

شازده احتجاب حکایت فروپاشی قدرت‌هایی است که روزگارشان به سر آمده و حالا گذشته تاریک و پر از جنایت و انحصار طلبی‌شان، آیینه‌وار خود را به رخ آنها می‌کشد.

مروری بر زندگی‌نامه داستانی یک زن افغانستانی

مسکوی کوچک افغانستان کتابیست که کفه رنجش به خوشی‌هایش می‌چربد و گواه دیگریست بر این که، تاریخ روایت پر تکرار ملال و رنج ‌و خوشی و ناخوشی مردمان است.

«خسرو شیرین» درس اخلاق و مقاومت نمی‌دهد

«خسرو شیرین» تلاقی اشک و لبخند است. واقعی بودن روایت‌های خسرو از عاشقی‌کردن‌های خود آن را دلچسب و دلنشین کرده است.

مروری بر روایتی از یک جنایت تاریخی

طبیعی است که زور ادبیات هم به بعضی از قدرت‌ها نمی‌رسد و فریادش در گلو می‌ماسد. شاید این تنها دلیلی باشد که باید دریا و زهر را خواند و به دیگران هم شناساند؛ و به نظرم همین یک دلیل کافی است.

مروری بر مفهوم ملال و موقعیت مرزی

به یاد دارم از سال‌های آغاز جوانی‌ام به این‌سو، هرگاه زندگی عارفان و جملات و حکایاتی از آنان می‌خواندم آرزویی قوی و گدازان برای قدم نهادن به سوی رنج و مواجهه با خود و هستی خود در درونم شعله می‌کشید

مروری بر رمان «آهسته آهسته برایم بخوان»

مریم منوچهری در به تصویر کشیدن شهر، آدم‌ها را روایت می‌کند، نگاه‌های غمبار و سراسر عشق‌شان به هم و تلاش‌شان را برای پرکردن جاهای خالی‌ای که جنگ روی دستشان گذاشته، از دل ترسیم همه آن‌ها به یک بزنگاه بزرگ می‌رسد: «تصویر یک شهر.»

پدرهایی که فرصت نکرده‌ایم دوستشان داشته باشیم

آرنو گایگر، نویسنده اتریشی، از روزهای تاریک پدرش برای‌مان نوشته‌است. روزهایی که او و دیگران علائم بیماری پدر را نمی‌دیده‌اند و رفتارهایش را گذاشته‌اند به حساب لجبازی‌ و لجاجتی که در سن بالا بروز پیدا می‌کند.

روایتی از زندگی یک قهرمان که نمی‌شناسیمش

ایرانی ترابی نیش و کنایه‌ها را تحمل می‌کند و کاری می‌کند که وقتی امروز کتاب «خاطرات ایران» را دست می‌گیریم به وجود ایران افتخار کنیم.

داستان‌هایی برای آن‌ها که نمی‌دانند از کجا شروع کنند

احمد اخوت در کمال سهولت و خالص و بی‌غش شخصیت‌های مختلف داستانی را در داستان خودش وارد می‌کند با آنها ارتباط عاطفی می‌گیرد و برایشان نقش تعریف می‌کند. آنها را در خوابش می‌بیند با آنها عکس می‌گیرد.

مروری بر رمان «سوران سرد» اثر جواد افهمی

«سوران سرد» آنقدر تصویری است که اگر کسی می‌خواهد بداند آنجا چه شده و بر سربازان چه گذشته خودش باید کتاب را ورق بزند و لذت خواندنش را به جان خودش بریزد.

مروری بر مجموعه «این هم مثالی دیگر» اثر دیوید فاستر والاس

«این هم مثالی دیگر» نقطه آغاز خوبی است برای آشنایی با والاس و اساسا موجودیتی به نام «جستار روایی».

مروری بر یکی از کتب «روایت پیشرفت»

آرزوهای دست‌ساز با تمام قوت و ضعف‌هایش متکی بر واقعیت است. بنابراین اگر نخواهیم صرفا از جنبه ادبی بدان بپردازیم و به خود خاطرات توجه کنیم، می‌توانیم کتاب را گام مهمی در راستای فرهنگ‌سازی برای ماندن و ساختن بدانیم.

نگاهی به مجموعه داستان «پرنده‌باز تهران»

«پرنده‌باز تهران» مجموعه داستان معقول و فکرشده‌ای است؛ بیشتر داستان‌ها طرح و پی‌رنگ نوین و مناسبی دارند؛ طوری که بعد از خواندن از یاد نمی‌روند.

درباره «سوران سرد» رمانی پر از تصویر

در انتهای داستان «سوران سرد» دلمان می‌خواهد این سربازان را برداریم و ببریم به جایی امن، به جایی گرم، به خانه.

مروری بر رمانی جنجالی از سیدمهدی شجاعی

دموکراسی یا دموقراضه را می‌توان تلاش نویسنده برای خلق اثری در زمینه‌ ادبیات تمثیلی دانست؛ اثری اجتماعی و سیاسی با درونمایه طنز که به بررسی و نقد مفهوم دموکراسی می‌پردازد.

مروری بر کتاب «خیابان چرینگ‌کراس شماره‌ ۸۴»

کتاب «خیابان چرینگ کراس شماره 84» روایتی است از خرید و فروش کتاب‌ها به کمک نامه.

نگاهی به «مردگان باغ سبز» با تکیه بر تکثر گفتمان‌ها

«مردگان باغ سبز» رمانی تاریخی ـ اجتماعی است که داستان زندگی سه نسل از یک خانواده را در خود جای داده است.

مروری بر روایت هشام مطر از بازگشت به سرزمین پدری

اگر نتیجه‌گرا هستید یا داستان‌هایی را دوست دارید که پیرنگ مشخصی دارند، «روایت بازگشت» دیوانه‌تان خواهد کرد؛ زیرا احتمالا نویسنده از ان آدم‌هایی است که مسیر را به مقصد ترجیح می‌دهد.

مروری بر روایت جلال آل‌احمد از «دُر یتیم خلیج فارس»

در یتیم خلیج فارس بعد از گذشت حدود هفتادسال از زمان نگارشش کتابی مهم برای شناخت جزیره خارگ است.

نگاهی متفاوت به رمان سوران سرد

طبیعت در رمان سوران سرد صدای سلطه دارد. به عبارت دیگر مکان رخدادها باعث شده است که طبیعت به منزله امری فرا دست عمل کند نه فرودست.

مروری بر داستانی از صدایی جدید در ادبیات زنان

دزدی همیشه بد نیست از نویسنده‌ای تازه‌کار نویدبخش حضور یک نویسنده زن جدی در فضای ادبیات داستانی است که البته به خاطر حضور نداشتنش در باندها و جریان‌های ادبی اثرش دیده نشده است.

مروری بر رمان «حفره» اثر محمد رضایی‌راد

از بعد جنایی نه چندان جذاب داستان «حفره» که با  کم‌حوصلگی یا بی‌اهمیتی به آن پرداخته شده بگذریم، با درامی توامان لطیف و خشن همراه هستیم.

مروری بر زندگی یک انسان اشغال شده

کتاب «کاپوچینو در رام‌الله» می‌خواهد بدانیم وقتی از زندگی تحت اشغال حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم. زندگی تحت اشغال چیست؟

«سوران سرد» و قصه آن‌هایی که می‌ترسند

کتاب، راوی شخصیت‌های معمولی است. انسان‌هایی عادی که از مرگ می‌هراسند و همین ترس آن‌ها را تغییر می‌دهد.

روایتی درباره انتشار کتاب و مصائبش

درست یا غلط، خوب یا بد، کتاب منتشر کردن همچنان اتفاق مهمی است چون شأن بالاتری از خواندن در فضای مجازی دارد. چون هنوز هم توی کامنت‌ها، برای تحقیر یک نفر او را به کتاب خواندن حواله می‌دهند.

مروری بر رمانی که فقط برای نوجوان‌ها نیست

رمانِ ته کلاس ردیف آخر صندلی آخر، دانش‌آموزی را به تصویر کشیده که برای ارتباط‌گیری با بقیه نیازمند یاری دیگران از جمله معلم‌ و مشاور و دوست و خانواده است.

مروری بر شاخص‌ترین اثر سیمین دانشور در دوزادهمین سال درگذشتش

«سووشون» سبک نوشتار خاص خودش را دارد اما می‌توان گفت یکی از بازماندگان اندیشه و تفکر جلال آل‌احمد است. همان‌طور که زری، شخصیت اصلی داستان تحت تاثیر همسرش یوسف قرار می‌گیرد و با جوشش خون او به یک مبارز تبدیل می‌شود. در سالیان اخیر کمتر کتابی دیدیم که به صراحت از مبارزه و آزادی‌خواهی سخن […]

مروری بر رمان نویسنده کره‌ای

با وجود این که در جهان و زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که جنگ سرد غالب است، اما تمامی ما، از مطالعه تاریخ گرفته تا پیگیری جهان سوم، با مسائل جنگی روبه‌رو شده‌ایم. یکی از جنگ‌های داخلی که در قرن بیستم، در کره جنوبی اتفاق افتاد، به قیام گوانگجو معروف است. قیامی که مردم تحت فشار، پس […]

کتابی برای کسانی که در تله کمال‌گرایی نوشتن اسیرند

اگر اهل داستان‌نویسی باشید، حتما به قفسه کتاب‌های «چگونه داستان‌نویسی کنیم؟» یا «راز خلق یک داستان خلاقانه» گذرتان خورده است. در این مطلب می‌خواهم شما را با یک کتاب متفاوت آشنا کنم که از همان ابتدای کتاب یعنی انتخاب «عنوان» خلاقانه و کاربردی‌ست تا صفحه آخرش! اما چرا «پرنده به پرنده» را از میان این […]

مروری بر رمان تحسین‌شده «سوران سرد»

فضای مبهم و رازآلود کتاب از ابتدا تا چند صفحه مانده به انتهای کتاب، با قدرت حفظ می‌شود. در واقع غیر قابل حدس بودن وقایع از بزرگ‌ترین امتیازات این اثر است. امتیازی که مخاطبش را مجبور می‌کند بی‌وقفه کتاب را بخواند و ماجراها را دنبال کند. این غیر قابل حدس بودن که نتیجه تعلیق‌های درست […]

چند نکته درباره خاطرات شمسی عصار

«دختری ایرانی روی مرز» که خاطرات خودنوشت شمسی عصار است را چرا بخوانیم؟ شاید بد نباشد با این پرسش نگاهی به این کتاب بیندازیم تا برای تصمیم‌گیری به نتایج بهتری برسیم. از این منظر که قرار است خاطرات زنی را که بعدها (سال‌های بعد از مهاجرتش از ایران) به فعالیت هنری و فرهنگی رو آورده […]

مروری بر «اشتیلر» اثر نویسنده سوییسی

در نگاه اول با داستان ساده‌ای روبه‌رو هستیم. پلیس سوییس فردی به اسم آقای وایت را به دلیل اینکه شباهت زیادی با اشتیلر دارد، بازداشت می‌کند. آناتول لودویگ اشتیلر مجسمه‌سازی است که شش سال پیش بدون اینکه به کسی خبر دهد، ناگهان از زندگی‌اش غیب می‌شود. همه یقین دارند که او همان اشتیلر است اما […]

مروری بر رمان «زیبای جاکارتا»

نجیب الکیلانی شخصیتی ضد کمونیست بود. از طرف دیگر روابط ایدئولوژیک بین مصر و اندونزی الهام‌بخش نوشتن این رمان بوده است؛ ماشومی‌های اندونزی و اخوان‌المسلمین مصر روابط حسنه‌ای با هم داشتند و در برهه‌ای از تاریخ معاصر برخی جریان‌های اسلام‌گرای اندونزی که به دنبال ایجاد یک دولت اسلامی در اندونزی بودند، از میان جامعه عرب […]

مروری بر رمان «لی‌لی» از سید میثم موسویان

درگیری اصلی روی محور مشکلات زناشویی است ولی رسیدن به این درگیری‌ها از محور مشکلات شخصی می‌گذرد. آدمی که با خودش تعارض دارد؛ آدمی که باورهای درست و محکمی را برای خودش انتخاب نکرده باشد؛ خواه نا‌خواه این مشکلات را وارد زندگی متاهلی خود می‌کند. در واقع لی‌لی کتابی درباره تعارض‌ها است. تعارض‌های شخصی که […]

مروری بر «نه فرشته، نه قدیس» اثر ایوان کلیما

رمان پر است از اشاره به وقایعی تاریخی که در دنیای واقعی به وقوع پیوسته است؛ از مجازات برخی از سران آلمان نازی و اشاره به نام آن‌ها تا ارجاع به وقایع سیاسی و تظاهرات جوانان در دوره‌های مختلف و مرگ خودخواسته ویرجینیا وولف و گفت‌وگوهای حول مذهب و خدا و آفرینش و… . توجه […]

گفت‌وگو با حامد هادیان درباره «خبرنگار دو دلاری»

ـ منابع مالی سفرت را چطور تامین کردی؟ چون در کتاب هم اشاره کردی که عده‌ای در توییتر از تو درباره منابع مالی سفرت سوال کرده‌اند، هرچند اسم مرکز مستند را می‌آوری ولی مشخص نیست مرکز مستند کجاست؟ چطوری توانستی ویزا بگیری؟ در کتاب می‌گویی خانم معیری می‌گوید چرا به هادیان می‌دهید و به ما […]

مروری بر کتاب «از طرف فرزند کوچک شما»

واقعیت آن است که هر آدمی نیاز دارد به اینکه بخش‌هایی از زندگی‌اش را همان‌طور که هست روایت کند. بدون کم‌وکاست. این یک نیاز روحی ریشه‌دار در بشریت است که یک آدم امن پیدا کند و کنارش بنشیند و با او حرف بزند. و به نظرم می‌رسد روایت‌گویی و روایت‌نویسی در گستره همین تعریف‌ها می‌گنجد. […]

کتاب «ماموریت ویژه آیت‌الله» درباره چیست؟

در مورد آیت‌الله خمینی در این سال‌ها کتاب‌ها، مقالات و حتی داستان‌ها و فیلم و سریال‌های زیادی نوشته و ساخته شده است. درباره مردی که تاریخ نیز از او نوشته‌ها و خاطرات زیادی دارد. چه تاریخی که موافقانش نوشته‌اند و چه تاریخی که مخالفانش نوشته و یا گفته‌اند. هرکدام از این کتاب‌ها به وجوه مختلف […]

مروری بر «آواز کشتگان» رضا براهنی

او در ذهنش با بقیه صحبت می‌کند: «شما که جرات مبارزه نداريد، اين‌طور وانمود می‌کنيد کسی که جرات مبارزه دارد، بايد مرده‌اش از زندان بيرون برود.» یا «شما عاشق مرگ هستيد. منتها نه مرگ خودتان… بلکه مرگ يک آدم ديگر به‌دست يک آدم ديگر… آقا با توام، تو چرا از مرگ من لذت می‌بری؟ من […]

مروری بر رمان برگزیده جایزه جلال آل‌احمد

او خودش را باعث بدبختی زنی می‌داند که شاید به قدر مادرش دوستش داشته، بانو، مادر دوم مهربانش. همان که مادر اسوف را کنار خودش می‌پذیرد و او و دو پسرش را از سر لطف به زندگی‌اش راه می‌دهد. اسوف خیال می‌کند که اگر در دوران نوجوانی از زور بی‌پولی و بی‌‌سرپرستی و هزار نگاه […]

نگاهی به «درد سنگ» نوشته میلنا آگوس

راوی داستان همیشه مسحور روایت‌های مادربزرگش از عشقی پنهانی است و البته مسحور خود مادربزرگ: «من که به دنیا آمدم، مادربزرگم بیش‌تر از شصت سال داشت. یادم است که در کودکی به نظرم خیلی زیبا بود و همیشه وقتی موهایش را شانه می‌کرد و گیس‌هایش را به همان مدل موهای قدیمی پشت‌سرش جمع می‌کرد دلم […]

مروری بر «فصل توت‌های سفید»

ماجراهایی که شخصیت اول داستان برایش اتفاق می‌افتد قرار است در خدمت یک اتفاق باشد، اتفاقی که شاید بتوان گفت هیچ‌وقت روی نمی‌دهد. من در مواجهه با کتاب پیوسته منتظر بودم تا آن اتفاقی که نویسنده قرار است رقم بزند زمینه‌هایش فراهم شود ولی ما با یک غیاب روبه‌رو هستیم که این غیاب هم آن […]

مروری بر زندگی سیده کلثوم موسوی در «اشک حوا»

اشک حوا زندگی سیده کلثوم موسوی است. زندگی او که تار و پودش با عشق تنیده شده است و جدایی. با جدایی تنیده شده است و مقاومت. کتاب را که باز می‌کنی گرمای جنوب و خنکای نخلستان روحت را می‌نوازد. اشک حوا را می توان یکی از کتاب‌های برتر حوزه روایت همسران شهدا دانست. در عین […]

روایتی از وقتی که رنج و رهایی یک چیز است

این مثال‌هایی که زدم فقط اذیتم می‌کنند امّا چیزی که رنجم می‌دهد این قبیل فراموشی‌ها نیست. رنجِ من، کلماتی است که در ذهنم خلق می‌کنم امّا بعد از چند دقیقه از یادم می‌روند. مثل یک مادری که برای تولدِ فرزندش، درد زایمان را تحمل می‌کند امّا هنگام در آغوش کشیدن نوزاد، فرزندش ناگهان ناپدید می‌شود […]

مروری بر رمان «فصل توت‌های سفید»

دلیل دیگری که می‌خواهم مطرح کنم این است که نه تنها خواننده در داستان، بلکه گاهی خود داستان هم گم می‌شود! ماجرا از همان آغاز با مفقود شدن پسری به نام امیر آغاز می‌شود و از همان ابتدا ما منتظریم ببینیم چه بر سر او می آید؛ آیا مرده یا زنده است؟ یعنی او را […]

مروری بر مجموعه داستان «آقایی از سان‌فرانسیسکو»

بونین خواننده را در داستان‌ها و شخصیت‌هایش حل می‌کند. ما آن خانه‌ها، دیوارها، پنجره‌ها، کف‌پوش‌ها و پرده‌ها، آن شخصیت‌ها، خلق‌وخو‌ها، گفتگوها، هیجانات و احساساتشان را با گوشت و پوستمان حس می‌کنیم. او مانند یک نقاش تمام جلوه‌ها و بازی‌های نور، سایه و رنگ را در طبیعت پیش چشمانمان می‌آورد. تمام حرکات نور در داستان حس […]

روایتی از آنجایی که موسیقی سخن می‌گوید

از آن روز به بعد در موقعیت‌های مختلف با نواختن رئیس مواجه می‌شدم و به‌نظرم آمد او با سازش حرف می‌زند. از سازش گاهی صدای مرغ‌های دریایی در هنگام غروب آفتاب درمی‌آمد، صدای سکوت یک روز برفی، صدای کلید انداختن در خانه‌ای خالی، صدای سوختن توتون سیگار، صدای برخورد لبه آهنی بیل با خاک در […]

مروری بر جهانی که «1984» در پی ترسیم آن بود

اورول در این کتاب یک نظام سیاسی به ظاهر سوسیال به نام سونگلیس (سوسیالیسم انگلیسی) را به عنوان بستر روایی داستان در نظر گرفته است. حتی برای آن زبان نوگفتار طراحی کرده است و کتاب پر از مفاهیمی مانند: پندار دوگانه، پندار مجرمانه، نیک پندار، ابرمملکت و… است. نحوه بازطراحی کلمات در نوگفتار، قواعد و […]

مروری بر داستان «فصل توت‌های سفید»

فصل توت‌های سفید به داستان زنان رنج کشیده‌ای می‌پردازد که حق‌شان بی‌وفایی و نامرادی نیست. زنانی که دستانی زبر و چهره‌هایی زمخت دارند و در کارخانه آجرپزی کار می‌کنند. زنانی که خیانت می‌بینند و با وجود تمام نفرت‌شان از همد‌یگر باز نمی‌توانند به دلسوزی‌شان غلبه کنند و بی‌کسی یکدیگر را نادیده بگیرند. بدبختی مدام نتوانسته […]

«آینه‌های بی‌کران» مروری بر زندگی منیر فرمانفرمائیان

«آینه‌های بی‌کران» در دسته آثار زندگی‌نامه قرار می‌گیرد که در آن ما شاهد روایت زندگی یکی از هنرمندان مهم تاریخ هنر مدرن ایران هستیم. روایتی که خواننده قدم به قدم متوجه اهمیت زیست هنری او و جایگاهش در بیرون از مرزهای این کشور می‌شود. او که نمایشگاه‌های هنری‌اش در کشورهای مختلف و در مکان‌های مهم […]

مروری بر رمان «دشت‌های سوزان» صادق کرمیار

صادق کرمیار در این کتاب به جنوب کشور می‌رود و حماسه و قهرمانی مردمان جنوب را در برابر استعمار پیر روایت می‌کند. داستان از روزهای حکومت ناصرالدین شاه قاجار آغاز می‌شود. در این کتاب بیشتر از زندگی شیخ خزعل، از شیوخ قبایل خوزستان در دوره قاجار، می‌خوانیم. تمام وقایع و اتفاقات کتاب، حول محور شیخ […]

مروری بر جهانی که نجیب محفوظ در آن زندگی می‌کرد

در سال ۱۹۶۶، برخی از اعضای شورای نشست قيادی انقلاب، از جمال عبدالناصر خواستند تا نجیب محفوظ را به خاطر نوشتن رمان «وراجی روی نیل» تنبیه کند. عبدالحکیم عامر یکی از اعضای شورا معتقد بود نجیب محفوظ با این رمان به حکومت مصر و مسئولین آن، کنایه می‌زند. قرار بازداشت نجیب محفوظ صادر شد، اما […]

روایتی از اصلِ سختِ مادری

پسر تقلا کرد، حرف نزد، فقط تقلا کرد. مادر زینب را نشانش داد: «ببین چقدر از تو کوچیکتره. نمی‌ترسه. ترس نداره.» و درِ حفاظ آهنی ترامپولین را باز کرد و دست انداخت زیر بغل پسرک تا او را از زمین بکند. پسرک وقتی یقین کرد مادرش می‌خواهد به اجبار او را بفرستد بالا، همانطور که […]

مروری بر کتاب «به زبان مادری گریه می‌کنیم»

ناداستانک مانند کاردی دولبه است. از طرفی به علت گسترش فضای مجازی و الزامات فشرده‌گویی، فشرده‌نویسی و فشرده‌خوانی در شبکه‌های اجتماعی، احتمالاً این قالب مجمل و چکیده برای مخاطبان خلاصه‌خوان جذاب باشد؛ مخاطبی که شاید وقت یا حوصله چندانی برای مطالعه نداشته باشد اما اکنون می‌تواند در عرض چند دقیقه یک جستار را بخواند و […]

مروری بر رمان‌ـ‌هایکوی نویسنده برنده نوبل ادبیات

اگر نگوییم آثار یاسوناری کاواباتا همچون سبک زندگی‌اش آرام و کم‌حاشیه است، دست‌کم می‌توانیم آن را آنچنان که خودش نیز اذعان داشته، به هایکو شبیه بدانیم. همان اندازه آهسته و بی‌ اوج‌ و فرود، پیوند خورده با طبیعت و همان قدر مینیمال. «آوای کوهستان» یکی از همین «رمان‌ـ‌هایکوهای» کاواباتاست که هم نامش و هم محتوایش […]

نقدی بر رمان نامزد جایزه ادبی جلال آل‌احمد

فصل توت‌های سفید رمان نیست؛ به دو دلیل عمده و جدی. هم تعداد کلمات این داستان و هم تعدد شخصیت‌ها در کنار داستان لاغر آن، این کتاب را قطعا در رسته داستان‌های بلند قرار داده است. فصل توت‌های سفید یک داستان بلند تقریبا پنجاه و دو هزار کلمه‌ای است. با اینکه در این زمینه نه […]

روایت زنی که تجسم زندگی است

گلستان جعفریان در قامت نویسنده این کتاب سعی کرده تصویری از حضور یک زن در لحظه‌لحظه زندگی را به تصویر بکشد. ما در این کتاب کمتر حضور نویسنده را حس می‌کنیم و در واقع باید گفت جعفریان در کناری ایستاده تا مخاطب راوی کتاب را تماشا کنند. همین مسئله سبب می‌شود خواننده با روایت فخری […]

مروری بر کتاب «اتاقی از آن خود» ویرجینیا وولف

وولف حتی در چنین متنی که بخش داستانی آن بسیار اندک است نیز دنیای خودش را خلق می‌کند. از همان ابتدا که مولف روبه‌روی رودخانه نشسته و در یک روز پاییزی مشغول فکر کردن است، این پیوند طبیعت و انسان که از ویژگی‌های سبکی وولف است، آشکار می‌شود. ما صدای افکارش را می‌شنویم. جریان آب، […]

مروری بر رمان «کتابخانه نیمه‌شب»

مت هیگ، نویسنده رمان کتابخانه نیمه‌شب، آرمان‌شهری را به رشته تحریر درآورده که می‌توانیم بدون حسرت زندگی را پیش ببریم و تمام انتخاب‌های نزیسته در طول عمرمان را در آن زندگی کنیم. جهانی در پس پرده نورا سید، شخصیت اول داستان، ما را با جهانی غرق در افسردگی و ناامیدی آشنا می‌کند؛ جهانی که هجوم […]

مروری بر رمان معمایی «زمان اشتباه، مکان اشتباه»

جنیفر، در نقش یک مادر در رمان زمان اشتباه، مکان اشتباه، دست به کنکاش زمان می‌زند تا پی به اشتباهش ببرد و بتواند مسیر تاریخ را عوض کند. او یکی از معدود کسانی است که به او فرصت جبران گذشته داده شده تا بتواند مسیر آینده خودش و خانواده‌اش را عوض کند. زمان اشتباه، مکان […]

مروری بر رمان «وقتی حیات خواب بود»

بانوی داستان در کودکی طی حادثه‌ای پدر و مادر خود را از دست می‌دهد. سرنوشت کودکی تا جوانی او هم به صلاحدید نویسنده در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. تا اینکه با همسرش شبیر آشنا می‌شود. برخلاف نظر مادر شبیر، با هم ازدواج می‌کنند. البته شرح مخالفت مادر شبیر و نحوه آشنایی آن‌ها هم موضوعیت […]

روایتی از خانه‌داری و زیست فرهنگی

چند سال پیش مجبور شدم برای شرکت در یک جلسه مهم، پسر دوساله‌ام را همراه خودم ببرم. با اینکه کار به غایت سختی بود و نگاه اطرافیان هم چندان خوب نبود، اما تا مدت‌ها این کار را یکی از قله‌های پیشرفت و تهور خودم می‌دانستم و در هر جمعی اگر کسی از محدودیت‌های فعالیت زن […]

خاطراتی گسسته از یک عضو مرکزیت سازمان منافقین

گفتار دوم کتاب به عضویت خدابنده در سازمان و مقطع مهم دهه شصت می‌پردازد. سازمان منافقین در این مقطع وارد فاز تقابل مسلحانه با جمهوری اسلامی شدند و در شرایطی که کشور درگیر جنگ با دشمن خارجی بود ضمن هم‌‌پیمانی با صدام، در داخل کشور بحران و نزاع‌های خونین برپا می‌کردند. خدابنده در این فصل […]

مروری بر کتاب «کتابخانه نیمه‌شب»

کتابخانه نیمه شب، کتابی است مخصوص حسرت‌های زندگی ما، کتابی برای درس گرفتن از گذشته، بهتر بگویم، برای عبور کردن از گذشته. پیامی که داستان نورا سعی دارد به ما نشان بدهد این است که من و تو، که نشسته‌ایم در کنجی و زانوهایمان را بغل کرده‌ایم و حسرت و افسوس گذشته را می‌خوریم که […]

کلاس داستان‌نویسی تمام‌عیار برای نویسندگان کم‌تجربه و حتی باتجربه

«آخر داستان» روایت زندگی مترجم و استاد دانشگاهی است که عاشق شده و به آخر و عاقبت همه عشق‌ها مبتلا شده، معشوق گذاشته و رفته و حالا او با مرد دیگری زندگی می‌کند، تلاش می‌کند آن‌چه در این عشق بر او گذاشته را در قالب یک رمان بنویسد. مثل هر آدم دیگری که عشق رهایش […]

نگاهی به «غرب‌زدگی» در یکصدمین سالروز تولد جلال

جلالِ سالِ ۱۳۴۱ غرب‌زدگی را در شمایل کلّی‌اش در هیئت یک بیماری می‌بیند. چیزی شبیه یک ویروس خارجی که محیطی را برای رشدش مناسب تشخیص دهد و ریشه بدواند. در حقیقت کاری که جلال در مجموعه مقالات «غرب‌زدگی» می‌کند، چیزی شبیهِ «درمانگری» است. ابتدا تشخیصش را می‌گذارد که همان مرض غرب‌زدگی است، بعد مرض را […]

روایتی از یک آری و هزار اندوه

فخری در طول این زندگی‌نوشت به تمام این سوالات پاسخ می‌دهد. به حس و حالی که تجربه کرده می‌بالد و تلاش می‌کند بخشی از آن فضای معنوی و آرامش‌بخش را برای ما بسازد. همان چیزی که باعث شده پای این زندگی بماند. بهشتی که در پس هر لذت کوتاهش، غم از دست دادن رخ نشان […]

مروری دیگر بر «شب‌های روشن»

قهرمان داستان، جوانی است که زندگی‌اش هیچ فراز و فرودی ندارد. هیچ کسی در زندگی‌اش نیست و با هیچ کسی دوستی ندارد. دوستانش در و دیوارهای شهرند و آنقدر در خیالاتش با آنها حرف زده که صدایشان را می‌شنود. هر روز از کنار مردم سن‌پترزبورگ رد می‌شود و بی‌آنکه نه آنها او را بشناسند و […]

روایتی از شیطانی که دست خدا داشت

«وباگرفته‌ها»، «زلزله‌زده‌ها»، «کثافت‌هایی که تا به حال صابون به تنشون نخورده»، «مایه ننگ ایتالیا»، «دهاتی‌ها»، «خودتون رو بشورید!»، «ناپل، فاضلاب ایتالیا» و… بخش کوچکی از توهین‌ و تحقیر‌هایی‌ست که سال‌های سال گوش‌ مردم شهر ناپل را پر کرده بود. شمالی‌ها نه‌تنها ناپْلی‌ها را مایه سرافکندگی کشورشان می‌دانستند، بلکه آن‌ها را آدم هم حساب نمی‌کردند. از […]

مروری بر رمان یک فیلمساز

نقطه شروع داستان از همین جا است: درگیری‌ بین جان‌محمد و شاگرد اتوبوس، که در دل طوفان شن آغاز می‌شود و با دخالت کاظمی فروکش می‌کند. اگر برخلاف من، خواننده با دقتی باشید، همین‌جا بخشی از شخصیت کاظمی برایتان هویدا می‌شود. سرهنگ کاظمی فرزند قانون است و آمده است که آخرین سال‌های خدمتش را در […]

نگاهی به «در خدمت و خیانت روشنفکران» در صدمین سال تولد جلال

آل‌احمد از همان ابتدا با کلمه روشنفکر که ربطی به جامعه ما ندارد و از فرنگ آمده مشکل دارد. در جامعه ما که نه قرون وسطی‌ را تجربه کرده‌ایم و نه عصر روشنگری را، روشنگری یا روشنفکری چه معنایی دارد. همانطور که این کلمه وارداتی است و ربطی به ایران ندارد، کسانی هم که خود […]

«کتابخانه نیمه‌شب» و روایتی از زندگی‌های نکرده

انتخاب کردن مرگ کار ساده‌ای نیست. اما نورا انتخابش می‌کند و آن جاست که پایش به جهان‌های موازی باز می‌شود. نبرد همین‌جا تمام می‌شود. مرگ می‌گریزد و زندگی آغاز می‌شود. هزار هزار زندگی! دنیایی که می‌شود تویش همه چیز باشی و هیچ چیز نباشی. می‌شود دنبال شادی بگردی و در میلیون‌ها زندگی پیدایش نکنی. می‌شود […]

مروری انتقادی بر یکی از بی‌شمار روایت‌ها از حاج قاسم

شاید عده‌ای بگویند که یک نویسنده یا حتی یک ناشر، مسئول ساخت کلان‌روایتی از یک شخصیت یا حادثه نیست و فارغ از نقائص موجود، او تنها می‌تواند وظیفه‌اش را در انتشار تصاویر رنگارنگی از سردار انجام بدهد. در جواب این نوع وظیفه‌گرایی خطرناک باید گفت که کنار هم گذاشتن عکس‌های یک قهرمان در شرایطی که […]

مروری بر کتاب جنجالی یک مقام عالی‌رتبه آمریکایی

این کتاب عمدتا شامل تجربیات و مشاهدات مستقیم کارتر از مسائل مرتبط با فلسطین و موانع بر سر راه صلح در این منطقه است. در ابتدای کتاب او از باورهای دینی خودش به تقدس سرزمین فلسطین و اهمیت آن برای مسیحیان و مختصری از تاریخ فلسطین برای آشنایی مقدماتی خوانندگان می‌گوید. کارتر فصل‌های ابتدایی کتاب […]

مروری بر گزیده موسی بیدج از ادبیات عمان

کلمه «سپیده‌دم» که با نام حواصیل ترکیب شده نیز از اندوه و غم خالی نیست، نه فقط به خاطر اینکه سپیده‌دم فضایی وهم‌آلود و هنگامه‌ای است که نور گریبان ظلمت را می‌شکافد و سوزی ناپیدا در آن موج می‌زند بلکه ممکن است مخاطب را یاد شعر میاکوتو شاعر اهل موزامبیک بیندازد که گفت: «و اندوه […]

نگاهی به سفرنامه افغانستان رضا امیرخانی

ـ «جانستان کابلستان» و تاریخ جانستان کابلستان شرح وقایع سفر امیرخانی در مهر 1388 خورشیدی به افغانستان است. سفر او در دوره مهمی از تاریخ سیاسی ایران رقم می‌خورد. در سال 88 و بعد از اتفاقات انتخابات ریاست جمهوری. امیرخانی در سفرنامه‌اش از ذکر جسته و گریخته وقایع آن سال غافل نمی‌شود و در بخش‌های […]

نقدی بر رمان «مدیر مدرسه» جلال آل‌احمد

آل‌احمد از طبقه متوسط اجتماع و از میان همین توده‌های مردمی که بدنه و قوام فرهنگ و ادب و هنر با آنها و برای آنها می‌بالد، برخاسته است. او که در یک خانواده مذهبی رشد یافته، حالا که قلم به دست گرفته و توانسته خود را تا مرز فرهیختگان ادب بالا بکشد، از همین مردم […]

مروری انتقادی بر «کتابخانه نیمه‌شب»

کتابخانه نیمه‌شب درون‌مایه روان‌شناختی دارد یعنی داستان قائم بر یک اختلال روانی شیوع یافته در عصر حاضر است به نام افسردگی. به همین دلیل ما باید با یک رمان با نظرگاه روان‌شناختی روبه‌رو باشیم. داستان کتابخانه نیمه‌شب، قصه دختری‌ست که در ملال افتاده و همه چیز زندگی‌اش را در تداوم یک حسرت عمیق پایان‌ناپذیر می‌بیند […]

«جان بها» و شتابزدگی در روایت

ما ابراهیم را نمی‌شناسیم. این نشناختن و مرموز بودن تا یک جایی به نفع داستان است و آن را به سرعت پیش می‌برد. تا جایی که استعفانامه‌ ابراهیم در جیبش است، همراه دیگران در آتش و دود می‌دود و باتوم می‌خورد؛ اما از یک جایی به بعد این شخصیت‌پردازیِ اندک، برای نقش مهم و تاثیرگذارش […]

کتابی مفید برای آن‌ها که می‌خواهند بدانند

این کتاب هشت فصل دارد که در چهار فصل آن مقالات پاپه در مورد موضوع منازعه فلسطین و اسرائیل را می‌خوانیم. چامسکی در این کتاب دو مقاله و یک مصاحبه با بارات دارد و یک فصل هم به گفت‌وگوی سه‌جانبه بارات، چامسکی و پاپه اختصاص یافته است. فصل اول کتاب شامل گفت‌وگویی است که در […]

«رنجین‌کمان»؛ همزیستی گوش شنوا و چشم بینا

اگر به ادبیات مکتوب هم نگاه کنیم می‌بینیم از شاهنامه که داستانی حماسی است تا قصه‌های عاشقانه ما سراسر رنج و سختی است. داستان کاوه آهنگر، رستم و سهراب، لیلی ومجنون، شیرین و فرهاد، ویس و رامین، بکتاش و رابعه، جمشید و خورشید، سلامان و آبسال و… که اگر قرار باشد نام ببریم این قصه‌ها […]

مروری بر کتاب پرفروش «کتابخانه نیمه‌شب»

از سوی دیگر برایم عجیب بود. این حجم انتقال مفاهیم آن هم به درستی سبب می‌شد بروم یک کمی، نه چندان زیاد، کله‌ام را فرو کنم در زندگی شخصی نویسنده تا ببینم این‌ها از کجا در می‌آید. حدسم درست بود، طرف خودش آلوده قضیه داستان بود و به حق گفته‌اند و می‌دانید که: «آنچه از […]

نوشتن آزادانه و بدون واهمه مثل سلینجر

ساختن یک خانواده، به صورتی که خواننده‌ها آن را باور کنند و حس کنند که تمامی اعضای آن وجود دارند، کار مشکلی است؛ اما سلینجر از پس این کار برآمده است. او به اعضای این خانواده شخصیت می‌‌بخشد و به آن‌‌ها نزدیک می‌شود. همه این خواهران و برادران انگار که با زبان مخصوصی حرف می‌زنند، […]

«لحظه‌های انقلاب» پیش‌درآمد ادبیات انقلابی‌ست

این کتاب تنها دو ماه و چند روز قبل از پیروزی انقلاب را روایت می‌کند و بیست و سوم بهمن 57 روایت آن تمام می‌شود. اما این چند روز و امان از قلم افسار گسیخته محمود گلابدره‌ای! که انقلاب را از زبان یک نویسنده که جایگاه و اعتباری در گعده‌های روشنفکری دارد روایت می‌کند. این […]

مروری داستانی بر ماجرای فلسطین

من پناهنده نیستم از معدود کتاب‌های ترجمه شده از ادبیات عرب در زبان فارسی است که به قضیه فلسطین و اشغال سرزمین‌های آن‌ها توسط رژیم اشغالگر قدس پرداخته و به خوبی تاریخ این سرزمین و اتفاقات را با زبان داستان بازگو کرده است. زنان و مردانی که اشغال را باور نکردند و به امید روزی […]

یادداشتی بر کتاب «گزارش به خاک یونان»

به جز «سرگشته راه حق» تمامی آثار ترجمه‌شده کازانتزاکیس را خوانده بودم و بعد به سراغ زندگی‌نامه خودنوشت او یعنی «گزارش به خاک یونان» رفتم و به راستی انگار نه یک زندگی‌نامه، که اثری دیگر از نویسنده را می‌خوانم و با لذّتی وصف‌ناشدنی پیش می‌روم. تا کنون نویسنده محبوبی نداشته‌ام که تجربه زیسته او با […]

مرور کتابی درباره منازعه میان فلسطین و اسرائیل

امروز هم  بازار نشر پر است از کتاب‌هایی که برای آشنایی مقدماتی با موضوعات مختلف از فلسفه گرفته تا سیاست و تاریخ و علوم تجربی نوشته شده‌اند و از قضا در موارد زیادی راهنمای خوبی برای افراد کنجکاو و علاقه‌مندند. این روزها که آتش جنگ میان رژیم صهیونیستی و مردم فلسطین شعله‌ور شده برای بسیاری […]

مروری بر یکی از تاره‌ترین آثار سیدمهدی شجاعی

چیزی که در این میان وجود دارد چیستی و چرایی ادبیات دینی موسوم به ادبیات آئینی است که اگرچه از دیرباز در فرهنگ عوام و فرهنگ خواص حضور داشته است اما شکل کنونی آن که به عنوان رمان دینی یا رمان آئینی از آن یاد می‌شود قدمت چندانی ندارد. ادبیات آئینی را می‌توان یک گونه یا […]

مروری بر روزنوشت‌های سفری به لبنان

در این روایت بیشتر با جنوب لبنان مواجه می‌شویم، سرزمینی که عرصه جنگ لبنان و رژیم اشغالگر قدس در جنگ 33 روزه بود. خرابی‌ها و آوارگی‌هایی که میوه جنگ است، برای مخاطب ایرانی ملموس و محسوس است. جنگی که سال 2006 شروع شد و فقط 33 روز طول کشید. راوی نوشته بود که سید حسن […]

نگاهی بر «سنگی بر گوری» در صدمین سال تولد آل‌احمد

کتاب مثل همه آثار جلال با ساده­‌ترین، راحت­‌ترین و صریح­‌ترین جملات ممکن شروع می‌شود: «ما بچه نداریم. من و سیمین. بسیار خوب. این یک واقعیت. اما آیا کار به همین جا ختم می‌شود؟ اصلا همین است که آدم را کلافه می‌کند. یک وقت چیزی هست. بسیار خوب هست. اما بحث بر سر آن چیزی است […]

متاثر از بورخس، مارکز، یوسا و دیگران

«واقعیت دردناک و ناقص است. همین است که هست، و این طور است که آن را از رؤیا تمییز می‌دهیم. وقتی چیزی خیلی شیرین و دوست‌داشتنی باشد، خیال می‌کنیم خواب و رؤیاست و خودمان را نیشگون می‌گیریم تا مطمئن شویم خواب نمی‌بینیم ـ اگر دردمان آمد، معلوم می‌شود خواب نیستیم. واقعیت، حتی در آن لحظاتی […]

مروری بر رمان «مدار صفر درجه» احمد محمود

باران، خاور، بلقیس، نوذر، نوروز، یارولی، رئیسه، کتایون، مائده، منیژه، نامدار، صمد صراف، رستمعلی، فیروز، شهروز، شهرام، مش دوشنبه، بی‌بی سلطنت، آفاق، حاج‌آقا بزرگ عطار، اسد موتوری، حشمت، برهان، مبارک، براتعلی، نبی بی‌حال، مهراب و… بخشی از شخصیت‌هایی است که در این رمان حضور دارند و هرکدام بار بخشی از قصه را به دوش می‌کشند […]

بدسلیقگی در کتاب‌آرایی با روح اثر مغایر است

کتاب دویار در قالب یک زندگی‌نامه است. زندگی‌نامه مردی که بی‌حاشیه و دور از غوغا موسیقی مقامی ایران و دوتار شرق خراسان را متحول کرد. بدون هیچ تحصیلات موسیقایی و آموزش آکادمیک فقط با فوران عشق توانست هم دوتار را بیاموزد و هم پرده بر پرده‌اش بیفزاید. و آن مردی کسی نیست جز استاد عثمان […]

نگاهی به رمان «جمجمه‌ات را قرض بده برادر»

نویسندگان این روایت و رمان‌ها که به سبک رئالیستی و تحت تأثیر عظمت واقعه جنگ نوشته شده‌اند، اغلب به ثبت و ضبط وقایع و انتشار سریع آن پرداخته‌اند. هرچند ارزش بخش مهمی از رمان‌های این دوره مربوط به این نوع رمان‌های واقع‌گرایانه است، اما به قول عبدالعلی دستغیب خطر رئالیسم این است که این دسته […]

یادداشتی بر کتاب «خبرنگار دو دلاری» اثر حامد هادیان

ابتدا برای مخاطبی که کتاب را ندیده، بگویم که «خبرنگار دو دلاری» روایتِ حامد هادیان است از چهل روز سفر به اوکراین، یکی از مهم‌ترین سوژه‌های بحرانیِ بین‌المللیِ اَخیر. شاخک‌ها برای تشخیص و انتخابِ بحران دقیق عمل کرده است. تلاشِ هادیان برای ثبتِ وقایعِ جنگِ اوکراین حتّی شده به قاعده همان چهل روز قابلِ تقدیر […]

مروری بر رمان «پل معلق» محمدرضا بایرامی

«پل معلق» رمان تحسین‌شده این نویسنده است که در سال‌های جنگ تحمیلی روی می‌دهد سال‌هایی که می‌توان حدس زد سال‌های پایانی جنگ باشد. زیرا ماشین جنگی صدام حسین در سال‌های پایانی جنگ بود که دست به موشک‌باران از راه دور شهرها می‌زد. دوره‌ای که با تغییراتی که در موشک‌های اسکاد روسی داده بود، برد موشک‌ها […]

مروری بر مجموعه داستان «گوساله سرگردان»

مجید قیصری در این مجموعه بیش‌تر از آن که بخواهد از جنگ به مثابه جنگیدن و درگیر شدن حرف بزند از پی‌آمدهای جنگ حرف زده است. پی‌آمد به معنی حقیقی کلمه و به معنی آنچه بعد از جنگ و یا در حاشیه جنگ بر انسان وارد می‌شود. در یکی دو داستانی هم که زمان وقوع […]

مروری بر جایگاه زنان در داستان «تاریک ماه»

عشق و وهم، ترس و تنهایی، آوارگی و اضطراب، تخیل و تردید، شخصیت اصلی این رمان را در نهایت به پرتگاهی هولناک سوق می‌دهند که خود او هیچ دخالتی در ایجاد موقعیت‌هایی که برایش پیش آمده است، نداشته است. او مردی عادی است که برای زندگی اش می‌دود. برای زندگی‌اش می‌گریزد، به کوه و کمر […]

قهرمانان واقعی «هفت روز آخر» را از یاد نخواهید برد

در جریان کتاب، آدم‌ها کم‌کم از القاب‌شان فاصله می‌گیرند و دیگر به چشم رزمندگانی که قرار است درگیر مبارزه همیشگی‌شان باشند، نگاه‌شان نمی‌کنید. این‌ها انسان‌هایی‌اند که مبارزه تازه‌ای انتظارشان را می‌کشد. انسان‌هایی به تنگ آمده از تشنگی و گم‌گشتگی در مسیرهای سنگلاخ. این نکته‌ مثبت اثر است. این که از القاب و عناوین می‌گذرد و […]

مروری انتقادی بر رمان «سفر به گرای 270 درجه»

کتاب را می‌توان به سه بخش خانه، اردوگاه و خط مقدم تقسیم کرد. هر چقدر جلوتر می‌رفتم، بیشتر منتظر روایت اصلی بودم، اما با داستانی رو‌به‌رو نمی‌شدم. کتاب بیشتر شبیه یک گزارش یا یک سفرنامه است؛ مثل دوربینی است که در چشمان ناصر، شخصیت اصلی کار گذاشته باشند و او ما را از خانه به […]

گفت‌وگو با لیلا مهدوی درباره «نشان حُسن»

ــ خانم مهدوی شما تاریخ نوشتید یا رمان؟ مهدوی: رمان دینی نوشتن یک جاهایی می‌شود تاریخ‌نویسی و این نقد را قبول دارم چون تخیل کمرنگ می‌شود، دست نویسنده داخلش بسته می‌شود، خصوصاً‌ در شخصیت‌پردازی و مهمترین اتفاقی که در رمان دینی می‌افتد این است که مخاطب می‌داند داستان چطوری دارد تمام می‌شود و این کار […]

نگاهی به قصه تولید پیکان

خط اصلی داستان، قصه متولد شدن کارخانه ایران‌ناسیونال را روایت می‌کند، گذر کردن از یک مسیر پر پیچ خم و پر فراز و فرود برای تولید خودروی ایرانی. راهی که البته ابتدای مشکلات مسیر طولانی و مناقشه برانگیز پنجاه و چند ساله ماشینی به نام «پیکان» بود. روندی که در کمتر از چند سال راه […]

مروری بر اولین تجربه داستانی اسماعیل فصیح

حال اگر بخواهم جلال آریانِ شراب خام را به شما معرفی کنم باید عین این جملات را تکرار کنم. بدون کمترین تغییری. البته که ما از زندگی جلال آریان چیزهای دیگری هم می‌دانیم که به طبع شاخ و برگ‌های اقتضای داستان است. اما این همانندی به چه معنا می‌تواند باشد؟ در این که فصیح برای […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

یکی دیگر از اولین‌ها در محله‌مان، مغازه کوچکی بود سر نبش کوچه ما به خیابان اصلی، که دو پله می‌خورد و می‌رفت بالا. این مغازه در طول موجودیتش، مدام تغییر کاربری می‌داد، از بقالی تا کادویی‌فروشی و حتی آرایشگاه زنانه. اما آنچه برای من با اربعین پیونده خورده، مدت‌زمانی‌ست که این مغازه تبدیل شد به […]

روایتی از دل مردمان کویر

زری‌دوزی ردایش که روی خاک کشیده می‌شود و چشمان میرجان را به زمین می‌کشاند، تا حرمت سفره‌ میزبانش را به نگاه حرام نشکند. میزبانی که تیمارش کرده و از تلف شدن نجاتش داده. میرجان همه‌چیز را برای او می‌گوید. از آغاز شوربختی، روزی که دار و دسته رئیس به ده‌شان ریختند و او را به […]

مروری بر رمان «تاریک ماه»

نویسنده در بیان داستان خود از زبان تصویر خوب استفاده می‌کند و مخاطب می‌تواند از فرم برخاسته از داستان برای خود تصویر ذهنی بسازد اما نویسنده در زبان و نثر خود برای این‌که آشنایی‌زدایی کرده و تعبیر خاص و جدیدی از یک موقعیت بسازد، کمی شاعرانگی می‌کند و این مطلب در سراسر داستان آن‌قدر زیاد […]

مروری انتقادی بر روایت زندگی یکی از فرماندهان جنگ

فکر می‌کنم بهترین و قابل اعتناترین اقدام نویسنده در نگارش این کتاب انتخاب نام کتاب بوده است. از این منظر که این شهید و البته هر شهیدی، آرام و قرار ندارند تا زمانی‌که نزد معبود آرام گیرند. شهید اسماعیل فرجوانی، فرمانده تیپ یکم لشکر هفت حضرت ولیعصر و فرمانده گردان کربلا، بی‌آرامی است که نویسنده […]

«بارون درخت‌نشین» گزینه‌ای برای خواندن از ادبیات ایتالیا

نحوه زیست کوزیمو، اعتراضی است به زندگی بی‌مزّه‌ای که خانواده در پیش گرفته‌اند و بدان می‌پردازند و کوزیمو، چون دیگرگونه می‌اندیشد، از مشابه آنان بودن می‌گریزد. باری خواندم که شاعری درخت را مشت اعتراضی دانسته بود که از سمت زمین به آسمان بلند شده است. همراهی مسالمت‌آمیز کوزیمو با درختان و بده‌بستان عاطفی او با […]

تولستوی و رنج خدایگانی نویسنده

معمولاً زمانی که قرار باشد در تبیین این وجه خدایگانیْ مثالی ذکر شود، نام یک نویسنده بیش از بسیاری بر زبان می‌آید یا بر صفحه نگاشته می‌شود؛ که همانا لئو تولستوی است. آن‌چه باعث می‌شود که تولستوی به عنوان نگینی در تاریخ ادبیات داستانی به عنوان نویسنده‌ای خدای‌نما بدرخشد، اول ارتباط حیرت‌انگیز تمام جزئیات داستانش […]

«شکارچیان ماه» و دروازه‌ای تازه به جنگ

او به دنبال دوستش پا به این سرزمین گذاشت و بعد به نحوی نمک‌گیر خاک جنوب ‌شد. این قصه، راوی داستان تکامل شخصیت انسانی صابر است. که از او به نحوی یک عارف و یک قهرمان می‌سازد. ما به طور همزمان از چند دریچه زمانی با او همراه می‌شویم و آشفتگی‌های فکری‌اش را از درون […]

گیر افتادن شخصیت داستان بین ملکتاج و دکتر مصدق

نمی‌شود به دکتر حق نداد. گذشته آدم‌ها گاهی آنقدر بدبیاری دارد که دیگر بازگشت به روزهای عادی ناممکن به ‌نظر می‌رسد. قسمت‌هایی از داستان که دکتر از زخمی کردن ملکتاج حرف می‌زند و علتش را کسی جز خودش نمی‌داند، هم خنده‌دار است و هم دردناک. خواننده نمی‌داند با این بازنده تمام عیار چه کند! برایش […]

قصه‌های عامیانه از کجا می‌آیند؟

تا وقتی داشتن موی بلند برای برخی دختران دنیا نمادی از زیبایی و برتری بر همجنسانشان باشد، افسانه راپونزل زنده است و خوانده می‌شود. مثلا یکی از دوستانمان که سفرهای زیادی به سراسر دنیا داشته می‌گوید: «در مسکو روزی در میدان سرخ بودم و آن روز دختران و زنانی که موهای بلند داشتند برای (نمایش […]

ادبیات ایران برای یکی از متفاوت‌ترین زنان تاریخ چه کرده است؟

دختر امیرالمومنین علی (علیه السلام) دارای علم وافر خدادادی بود. ابن‌عباس از وی با این عبارت نقل می‌کند و می‌گوید: «بانوی خردمند ما زینب (سلام الله علیها) و همین بس که در بنی‌هاشم به «عقیله» یعنی بانوی خردمند معروف بود و آن هنگام که حضرت زینب (سلام الله علیها) در اسارت وارد کوفه شد. او […]

«دختر شینا» و روایت یک رزمنده در پشت جبهه

من معمولاً مقدمه، پیشگفتار و هر آنچه قبل از محتوای اصلی و بعد از آن باشد را می‌خوانم البته اعتراف می‌کنم گاهی آنقدر برای متن اصلی ذوق و عجله دارم که ترجیح می‌دهم سرسری بخوانم یا نخوانم و بعد از خواندن متن اصلی نگاهی هم به این موارد بیندازم و فکر می‌کنم وقتی بعد از […]

قصه‌هایی از دل افسانه‌های شرقی

مو یان شش سال بعد از انقلاب مائو، در ۱۹۵۵ به دنیا آمد. زادگاهش دهستانی است در استان شاندونگ در چین به نام «گائومی» که در خلال قصّه‌هایش نام آن را بسیار می‌شنوید. زندگی در این دهستان در سال‌های کودکی و نوجوانی مو یان که چین پیوسته درگیر آزمون و خطاهای حکومت انقلابی کمونیستی بوده، […]

گفت‌وگو با معصومه صفایی‌راد درباره «استانبولچی»

ــ هنگام مطالعه کتاب اطلاعات تاریخی و مذهبی قابل توجهی نظر مخاطب را جلب می‌کند. ذکر این اطلاعات بیانگر تسلط بالای شما بر موضوعات تاریخی و مذهبی است. این اطلاعات را قبل از سفر به دست آورده بودید یا بعد از آن مطالعه کردید؟ صفایی‌راد: تمامی منابع تاریخی و مذهبی در انتهای کتاب ذکر شده […]

تجربه‌نگاری مادرانه از «مادری کردن»

آخر دکتر شیرخشک نوشت، آرزو داشتم با شیرِمادر، بزرگ شود اما دندان گذاشتم بر جگر و شیر و آب جوشیده را ریختم درون شیشه. گرسنه بود، سی‌میل شیر را یک نفس خورد، آرام گرفت، اما ربع ساعت بعد هر چه خورده بود بالا آورد. دکتر شیرخشک را عوض کرد، شیر دیگر و شیر دیگر و […]

همه‌چیز به آن هشت سال برمی‌گردد

جهان داستانی شکارچیان ماه، بزرگ است. نویسنده هم‌زمان دارد زمان‌های مختلفی را که تجربه کرده نگاه می‌کند و داستان را پیش می‌برد. کاری به فرم ندارم که به دریچه نگاه راوی سیالیت بخشیده است. قصه شکارچیان ماه قصه شکل‌گیری هویت و فردیت بسیاری از آدم‌های تاثیرگذار در جامعه ماست. نویسنده در شکارچیان ماه تاریخ نمی‌نویسد. […]

نقد و بررسی کتاب «داستان بریده‌بریده»

ـ هنجارگریزی با هنجارشکنی تفاوت دارد برای ابداع و نوآوری باید هنجارگریزی کرد. هنجارگریزی نیز به انواع لفظی، محتوایی و دستوری تقسیم می‌شود. یعنی با روش‌های هوشمندانه به خط قرمزها نزدیک شد اما در این اثر به‌جای هنجارگریزی لفظی و معنایی با هنجارشکنی مواجهیم. تا جایی که این شائبه ایجاد می‌شود که نویسنده هنجارها و […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

هیئت‌های شبانه را اغلب با بچه‌ها می‌رفت. هم ناچار نبود تنها بگذاردشان خانه، هم اینکه موقع برگشتن، خودش تنها نبود. صبح به صبح یک فنجان چای با یک کف دست نان‌وپنیر می‌خورد و لباس مشکی‌هایش را می‌پوشید و تنها کیف مشکی‌اش که کیفی بزرگ و رنگ‌‌ورورفته بود، دست می‌گرفت، چادرش را می‌کشید سرش و سفارش‌های […]

روایتی از عجز انسان مدرن در «جاده»

اولین باری که عمیقا به مرگ فکر کردم وقتی بود که بالای گودی قبر یکی از عزیزانم ایستاده بودم و پیکر متوفی دو قدم آن‌سو تر آماده عزیمت بود. آن لحظه‌ها اگر چه نوجوان بودم اما می‌توانستم نزدیکی و سایه نزدیک مرگ را احساس کنم و با تمام وجودم تلاش کنم تا مفهوم نیستی را […]

روایتی حماسی از روزهای جنگ

موندو روایتی است حماسی از میان مردمی ساده که با تمام توان دست به قهرمانی‌های بزرگ می‌زنند. موندو در لهجه بوشهری به معنی ماندنی است. مهران که او را به‌خاطر داستان تولدش موندو صدا می‌کنند، نوجوانی‌ست جنوبی که دنیای نوجوانی و پر از احساس و طبع لطیفش به ناگاه با دیو جنگ روبه‌رو می‌شود و […]

نوشتن با دوربین؛ کازوئو ایشی گورو و جیمز ایوری

یکی از نقاط پر اهمیت کتاب، نحوه شخصیت‌پردازی آن است. مشخص است که نویسنده زمان زیادی را صرف طراحی شخصیت کرده و چنان خود را به جای راوی یعنی پیش‌خدمت گذاشته که خواننده فکر می‌کند واقعا یک پیش‌خدمت این متن را نوشته است. پیش‌خدمتی که به وظایف خود آگاهی و تسلط دارد، مسئولیت‌پذیر است و […]

روایتی از مواجهه با یک جای خالی

من از لحظه‌ای که پیام به خاکِ سیاه نشستنِ امین را با چشم‌هایم خواندم، تمام احتمالات ممکن را در ذهنم مرور کردم. از اول تا آخر. فوت یکی از نزدیکان، فوت یکی از رفقایش، شکست عشقی. همه احتمالات ممکن. همه همه‌شان. آنقدر احمق بودم که گمان می‌کردم ممکن است برای از دست رفتن یک رابطه […]

«شکارچیان ماه» و مسئله ضدجنگ بودن

کلاف روایت هم با تمام شیوایی زبان در دست نویسنده نیست و ناگهان همه خرده‌پیرنگ‌ها رها می‌شوند. تا حدی که معلوم می‌شود اصلا خرده‌پیرنگی در کار نیست و همه آن‌ها تلاش‌های ابتر نویسنده برای شناساندن شخصیت اصلی به مخاطب است. مثلا آن قسمت‌هایی که نویسنده گریزی به ماجرای «پاریز» می‌زند و از فرجام آن می‌گوید؛ […]

مروری بر یکی از پرفروش‌های این روزهای بازار

اکسی اوه نویسنده آمریکایی‌ـ‌کره‌ای در مقطع کارشناسی، تاریخ کره و نویسندگی خلاق خوانده است و دارای مدرک MFB نویسندگی برای جوانان است. او تاکنون چندین کتاب برای نوجوانان نوشته است که از جمله آن‌ها همین کتابی است که شما در حال خواندن مرور آن هستید، یعنی کتاب «دختری که به اعماق دریا افتاد». یک رمان […]

مروری بر کتاب روایتی از اردوگاه تروریست‌ها

نادر جوانی است که از کودکی بر اثر مواجهه با یک عملیات ضدتروریستی نزدیک منزلشان در بوکان عشق کارهای امنیتی و مبارزه با گروهک‌های تروریست به سرش می‌زند و با اینکه چند بار به اداره اطلاعات بوکان برای همکاری رجوع می‌کند اما به دلیل سوابق ضدامنیتی دایی‌اش، هر بار سرش به سنگ می‌خورد و دست […]

گفت‌وگو با جواد کلاته عربی درباره «عملیات عطش»

ـ «عملیات عطش» را مهندسی‌شده نوشتید یا آزاد؟ کلاته عربی: یعنی چی؟ از فیلم تنگه ابوقریب ناراضی بودند ـ یعنی چقدر سعی کردید به روایت رسمی پایدار باشید و چقدر روایت به آن چیزی که اتفاق افتاده نزدیک است؟ کلاته عربی: من این چیزها در ذهنم نبود، وقتی پیشنهاد نگارش این کتاب به من شد، […]

«هیژده چرخ» و جای خالی جزئیات بیشتر

حالا فکر کنید خادم مسئول ویلچر یا حمل‌ونقل زائران کم‌توان‌ چه‌قدر راز و داستان برای تعریف‌کردن دارد. جای چنین روایت‌هایی در فضای نشر و کتاب خالیست‌. شاید دلیل این امر، عدم جسارت خادمان در خودابرازگری باشد. شاید هم خودروایتی را ریا می‌دانند و ترجیح می‌دهند مسائل مربوط به شغلشان بین خودشان و خدا باقی بماند. […]

مروری بر روایت سفر خانم نویسنده از استانبول

مخاطب کتاب با مطالعه مقدمه منتظر یک کتاب مذهبی و سراسر توصیفی از محرم در استانبول است. اما صفایی‌راد تاکید بیشتری به روایات تاریخی مناطقی که به آن‌ها پا می‌گذارد دارد. ارجاعات تاریخی و مذهبی که نویسنده میان موضوعات اصلی به آن پرداخته نشان از تسلط و مطالعه زیاد مسافر داستان است. همانطور هم که […]

جزئیات، جاز، جنگ و هاروکی موراکامی

همین اول کار بگویم تا حوالی صفحه صد (حدود یک چهارم) خبری از اصل ماجرا نیست و موراکامی مشغول ساخت و ساز پایه‌های داستانی است که می‌خواهد تعریف کند. (باید یادآوری کنم که این رمان در 422 صفحه به فارسی ترجمه شده است.) این در حالی است که همین می‌تواند نقطه ضعفی برای یک کتاب […]

مروری بر تازه‌ترین اثر محمدرضا بایرامی

ـ شده از چیزی بدت بیاید و کارت بشود همان یک چیز؟ برای صابر شده. چه در جوانی‌اش که نگهبان تاکستان بود و مجبور بود شب‌ها بنشیند به نگهبانی و با گلوله ساچمه‌ای قورباغه‌ها را هدف بگیرد، چیزی که حتی یادآوری‌اش هم حالش را به‌هم می‌زند؛ چه حالا که گفته‌اند باید تک‌ تیرانداز منطقه باشی […]

مروری بر خاطرات خودنوشت یک نگهبان زندان

کتاب «رنج بی‌‌پایان عشق» خاطرات یک سرباز نگهبان از کمیته مشترک ضد خرابکاری است. علی‌اوسط تنهایی که در اواخر دهه چهل و اوایل دهه‌ی پنجاه مسیر انتخاب شغل و حرفه‌اش به خدمت در شهربانی و درنهایت زندان کمیته مشترک منتهی می‌شود؛ در این کتاب از خاطرات خود می‌گوید. کتاب از سال‌های کودکی و نوجوانی نویسنده […]

مروری بر داستان «سمفونی پاستورال»

روند داستان پر کشش و جذاب است، مسیر آموزش‌های دخترک و تصویر دنیای بیرون برای او توسط کشیش با نثر آندره ژید فضای زیبا و جذابی را رقم زده. خواندن روند تغییرات دختر و روشن شدن ذهن او و شناخت دنیای پیرامونش به نظر من جذاب‌ترین بخش کتاب بود! ژید به زیبایی توانسته دنیای یک […]

روایتی از یک خاطره مهم در قرن گذشته

21 جون 1998، مصادف با 31 خرداد 1377. هردو تیم در حالی پا به زمین مسابقه می‌گذارند که 3 امتیاز بازی اول خود را به حریف واگذار کرده‌اند. بازی بسیار حیاتی و تعیین‌کننده برای هر دو تیم؛ همان «مسابقه قرن»ی که روزنامه‌ها تیتر زدند. استادیوم ژرلاند، در حضور بیش از چهل هزار تماشگر و احتمالا […]

روایت مسیری خطرناک در «مادر»

مادر با توصیف زندگی سیاه و تلخ کارگران یک کارخانه و خصوصا کارگری به نام میخائیل ولاسوف آغاز می‌شود. کارگری که فقر و تحقیر از او مرد تندخو، دائم‌الخمر و فحاشی ساخته که زندگی را به کام همسرش پلاژیا (در ترجمه علی‌اصغر سروش، پلاگه) و پسرش پاول زهر کرده است. با مرگ میخائیل عملا داستان […]

مروری بر رمان «شباویز» اثر منیژه آرمین

نویسنده داستان را از زبان دو شخصیت اصلی، نرگس‌خاتون و رضاداد، که دختر و پسر افراسیاب هستند، بازگو می‌کند. و همین تقابل جنسیت باعث رونمایی دو وجهه زن و مرد در دوران مورد نظر می‌شود. این که در طول تاریخ ایران، جایگاه زنان چگونه مورد تغییر قرارگرفته و البته، چه کسانی در این راه قربانی […]

مروری بر رمان «آونگ فوکو» اثر اومبرتو اکو

کتاب پر است از ارجاعات و اشاره‌‌هایی به داستان‌ها و وقایع تاریخی که باید برای درک بهتر آن‌ها با تاریخ و ادبیات آشنا باشیم. برای مثال اکو بارها کازئوبون را در جریان تحقیقاتش روی طرح و گره‌گشایی از آن، با سم اسپید، کارآگاه معروفِ «دشیل همت» و فلیپ مارلو «ریموند چندلر» مقایسه کرده است. بارها، […]

مروری بر سه اثر نویسنده برنده نوبل ادبیات

الکسیویچ از سویی همان روایت مورد پسند غرب و شوروی‌ستیز را ارائه می‌دهد و در لایه‌ای پنهان و عمیق روایتی دست از اول از آدم‌ها را تعریف می‌کند. او شاید تاریخ‌نگار دقیقی نباشد و عیب و ایرادات بزرگی هم به او وارد باشد ولی از سوی دیگر قصه گویی درجه یک است به معنای واقعی […]

مروری سریع بر رمان پرفروش «رویای نیمه شب»

در این کتاب ما شاهد یک روایت عاشقانه با کش و قوس‌هایی مختص به عشق در یک فضای مذهبی هستیم اما نه فضایی که در ذهن شماست بلکه فضایی که در قرون اولیه هجری در عراق میان پیروان دو مذهب شیعه و سنی بود‌. هاشم و خانواده‌اش سنی‌مذهب‌اند اما خانواده ریحانه، دختر داستان شیعه و […]

گفت‌وگو با سعید علامیان درباره «پسرهای ننه‌عبدالله»

ــ علت اینکه از بین راویان جنگ و خرمشهر سراغ آقای نورانی رفتید، چه بود؟ علامیان: چون آقای محمدعلی نورانی در روزهای مقاومت و حصر خرمشهر و بین یاران شهید جهان‌آرا اسم شناخته‌شده‌ای است. این افراد نسل انقلابی خرمشهر بودند که در پیروزی انقلاب، دفاع در برابر خلق عرب، ضد انقلاب و نهایتا هجوم سراسری […]

مروری بر روایتی از افول آفتاب اصالت‌ها در ژاپن

«شایو» را «پایین رفتن خورشید» معنی کرده‌اند. خانواده‌ای از اسب افتاده و گویی ذرّه‌ذرّه از اصل نیز می‌افتد. پس از مرگ پدر، مادر درگیر ضعف و بیماری می‌شود، «نائوجی»، پسر خانواده به جبهه جنگ فراخوانده می‌‌شود، و کازوکو که به تازگی فرزندش را مرده به دنیا آورده، به خاطر احساسی که نسبت به دوست برادرش، […]

مروری بر کتاب «تابستان 69»

هر جامعه‌ای به هر مقدار که به حفظ تجربیات، مهارت‌ها و سنت‌هایی که در بوته فراموشی قرار دارند، ارزش قائل شود و به تبیین زمینه‌های پنهان وقایع و حوادث بپردازد، به همان میزان به تاریخ شفاهی در آن جامعه اهمیت می‌دهد. وجه تمایز تاریخ شفاهی با خاطره‌نویسی در این است که در خاطره‌نویسی، فرد مطالعات خود […]

مروری بر یک داستان کهن و تاثیراتش

آنها عموما خارجی و یا اسیر جنگی بودند و به اندازه کافی قوی نبودند که مثل برده‌های سالم بتوانند کارهای سنگین مانند بازرگانی، کشتیرانی و .. انجام بدهند. کودکان ثروتمند گروهی از بردگان را در خدمت داشتند که نشانه‌ای از موقعیت منحصر به‌فرد اجتماعی و ثروت پدر و مادرانشان بود. در کتاب اسکندرمقدونی نوشته هارولد […]

تصویر بی‌پرده تولستوی از مرگ

درد باعث می‌شود ایوان از خانواده‌اش دلخور باشد، از آن‌ها که انقدر راحت و بدون درد در عمارتی که او عمرش را برایش گذاشته؛ قدم می‌زنند و زجر کشیدن ایوان مایه عذاب وجدان‌شان است. اصلا حضور ایوان که تندخو و بیمار است، آزرده‌شان می‌کند. این آزردگی دو طرفه است. ایوان مهر می‌خواهد و خانواده‌اش مهری […]

دایره‌المعارفی برای اهل تقلب

یکی از این مسائل فاکتورهای بومی و آشنایی‌زدایانه است. از همین رو کمدی موقعیت می‌تواند در بین ملیت‌های گوناگون موفق‌تر باشد چرا که فرا­متن است و مانند اثری طنز به فاکتورهای بومی مخاطب وابستگی ندارد. با این نگاه، به نظر می‌رسد که طنز­ها و کمدی‌های ترجمه شده به خصوص اگر قالب طنز مطبوعاتی داشته باشند […]

روایتی طنز از نتایج تک‌فرزندی

نویسنده در موقعیت‌های گوناگون و متفاوت به نتایج گریزناپذیر تک‌فرزندی نقب می‌زند. مانند موقعیتی که در آن سعید عاشق می‌شود و حالش خوب نیست، آرزو می‌کند کاش خواهر بزرگ‌تری داشت تا می‌توانست با او در این مورد گفتگو کند و این بار سنگین عاشقی را با خواهرش تقسیم کند. یکی از رؤیاهایش این است که […]

تمرکزی بر مفهوم «یاریگری» با تکیه بر رمان بینوایان

اگر موارد ناموفق را خوب توی ذهنمان مرور کرده باشیم، احتمالاً یک «چرا»ی بزرگ برایمان چشمک خواهد زد. «چرا بینوایان توانست و بقیه نتوانستند؟» چه چیزی در بینوایان هست که در آن‌ها نیست؟ در جهانِ یک رمان، به خصوص در دنیای آثار کلاسیک، وقتی صحبت از «چرا»یی به میان می‌آید، باید به سراغ پیرنگ کار […]

مروری بر داستان جنایی «وقتی خورشید خوابید»

کتاب از هشت بخش تشکیل شده و به جز فضاسازی ابتدایی و گزارش انتهایی، ما تقریبا در هر بخش با حداقل یک بازجویی مواجهیم که در کنار هم و مانند تکه‌هایی از یک پازل تمام رمان را در دل خود گنجانده‌اند. اما آنچه در انتخاب این فرم نوشتن مهم است این است که نویسنده بتواند […]

جستاری درباره اینکه خواندن کلاسیک‌ها چه توجیهی دارد

قبل از ورود به بحث، بیایید کمی در جهان‌ ادبیات کلاسیک گردش و خیال‌پردازی کنیم. یک شب سرد بارانی را تصور کنید که میان کوچه‌ پس‌کوچه‌های خیس و گلیِ احتمالا سن‌پترزبورگ در حال تعقیب یکی از شخصیت‌های یک رمان‌ روسی هستیم. از همان فاصله، پالتوی ارزان قیمت پوست خرسی‌ و چکمه‌های نیمه‌گلی‌اش مشخص است که […]

مروری بر رمان نویسنده برنده نوبل ادبیات

ـ مارکز یا ساراماگو؟ ژوزه ساراماگو، نویسنده‌ پرتغالی، زاده سال 1992 در دهکده آزینهاگا واقع در ریباتجو است. ژوزه در خانواده‌ای دهقان بزرگ شد و به دلیل برنیامدن خانواده از پس هزینه‌های تحصیل، به مدرسه فنی رفت و چندسالی به عنوان مکانیک خودرو مشغول به کار بود. اما تمام این فشارهای مالی، مانع مطالعه و […]

روایت سیمین دانشور از سال‌های مبارزه

هستی، دختری تحصیل‌کرده و هنرمند است که همچون شخصیت اصلی بسیاری از رمان‌ها و داستان‌های مدرن، زندگی‌اش را تیره و تار می‌بیند و احساس سردرگمی و گیجی می‌کند چرا که نمی‌داند باید چه‌کار کند یا کدام‌ یک را انتخاب کند. از یک سو، دلباخته‌ مراد است. و از سوی دیگر، خواستگاری به نام سلیم دارد. […]

«برده سور»؛ شیک و پوک مثل کومله

سازمان کومله کردستان حزب کمونیست ایران با مشی سیاسی کمونیستی و چپ رادیکال فعالیت می‌کند. این گروه در گذشته سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان ایران نام داشت، اما با تأسیس حزب کمونیست ایران در سال ۱۳۶۲ به این حزب پیوست و با پذیرفتن نقش سازمان منطقه‌ای این حزب در کردستان ایران، نام خود را به کومله […]

نوشتن با دوربین؛ جوزف کنراد و فرانسیس فورد کاپولا

تمام این اتفاقات و نارضایتی‌ها، کاپولا را به ساخت این اثر تحریک کرد. او فیلم را با تصاویری آشفته آغاز می‌کند. در ابتدا در پس‌زمینه قاب، درخت‌هایی را می‌بینیم که با عبور هلی‌کوپتر ناگهان آتش می‌گیرند.کارگردان با تکنیک انداختن دو تصویر روی یکدیگر، تصویر درخت‌های آتش گرفته و هلی‌کوپتر را روی تصویر سروان ویلارد می‌اندازد […]

«آخرین اغواگری زمین» و دعوت به خوب دیدن

مارینا در حساس‌ترین برهه تاریخ روسیه زندگی کرد. او انقلاب ۱۹۱۷ و قحطی مسکو را دید، عضوی از جامعه مهاجران روسی در اروپا بود و البته مهاجری که به دنیای شعر و کلمه پناهنده شده بود و بخش زیادی از نوشته‌هایش و تمام جستارهای این کتاب را در دوره ۱۴ ساله حضورش در اروپا نوشته […]

گفت‌وگو با مجید قیصری درباره «ساحل تهران»

ـ طبیعت در این کتاب خیلی برای من پررنگ بود، یعنی وجه طبیعت‌گرایی در این کتاب را پررنگ‌تر از کارهای دیگر شما دیدم. این‌طور نیست؟ قیصری: نه. چون در کارهای قبلی‌ام همیشه طبیعت حضور داشته. شما از همان «جنگی بود جنگی نبود» که نگاه کنید، این مسئله را می‌بینید. ـ بله. آن کار هم این‌طوری […]

مجید قیصری هنرمندانه از خشونت گفته

نمونه اینگونه پرداخت و بهره‌گیری از مشارکت کودکان در داستان­ را در داستان‌های نویسنده آمریکایی جی. دی. سلینجر تجربه کرده‌ام. حضور سلینجر در جنگ جهانی دوم و درک فجایع ناشی از جنگ در داستان‌هایش به وضوح قابل مشاهده است. سلینجر نیز به تقابل کودک با بزرگسالان در دوران پساجنگ اشاراتی دارد. آثار مخرب مستقیم و […]

کتابی برای ورود به جهان داستایفسکی

ـ دیوار­های سنگی داستایفسکی، مراد از حضور شخصیت مرد زیرزمینی را در ابتدای اثر بیان می‌کند. او ضرورت خلق این شخصیت را در امکان حضور چنین شخصیت‌هایی می‌داند که ماحصل نهایی اجتماعی هستند که اثر در آن شکل گرفته است. اما این اجتماع چگونه اجتماعی است که میوه آن شخصیتی به سانِ مرد زیرزمینی خواهد […]

«از رویا که حرف می‌زنیم» از چه حرف می‌زند

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «درک احساس به وجود می‌آورد؛ حواس ما بسیاری چیزها را دریافت می‌کنند، و ما فقط آنهایی را برمی‌گزینیم که مهم تشخیصشان می‌دهیم؛ اما ادراکاتی که برگزیده نشده‌اند نیز از خود ردپایی به جا می‌گذارند. رویاها از هیجان نشئت می‌گیرند، هیجانی که ممکن است دنیای خارجی باعثش شده باشد یا در […]

«سدنصرالدین» روایت گذشته فراموش شده است

شهر اگر پر بوده از خیابان‌های بزرگ اما هرکدام با کوچه پس‌کوچه‌هایی به هم مرتبط بوده که راحت می‌توانستند بازی‌کنان یا رکاب‌زنان تمام آن را طی کنند. «سدنصرالدین» کتاب خاطرات یکی از همین متولدین دهه چهل است. یکی از همین‌هایی که کودکی‌اش انگار در جهانی دیگر و مردمانی دیگر گذشته است. امیر خیام خاطرات خودش […]

روایتی از سودان، سرزمین انجیر فرعون و دستگاه امنیتی

به ادعای خبرگزاری‌های عربی، حلقه سانسور مطبوعات در سودان گاهی بیش از اندازه تنگ می‌شود و کار نوشتن را در این کشور، به امری دشوار بدل می‌کند. امیر‌ تاج‌السر که اینک ساکن دوحه‌ قطر است، نتوانسته نسبت به این اوضاع بی‌تفاوت باشد به همین خاطر دست به قلم برده و کتاب «صائد الیرقات: شکارچی کرم(های) […]

روایتی تاریخی با چاشنی هنرهای ایرانی

منیژه آرمین متولد بیست‌وسوم آذرماه سال هزاروسیصدوبیست‌وچهار، در تهران، روان‌شناسی هنرمند است که علاوه‌بر داستان‌نویسی به پیکرسازی و سفال‌گری نیز، اشتغال دارد. هم‌زمان با فار‌غ‌التحصیل شدن در رشته تربیت معلم، به رشته روانشناسی پرداخته و درکنار آن مدرک کارشناسی مجسمه‌سازی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران را نیز کسب کرد. زمینه فعالیت گسترده خانم آرمین به […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

ظهر بود که متوجه شدم آنها قرار است مقدار زیادی طلا و ارز از صندوق امانی بانک بیاورند خانه؛ تا فرداصبح ببرندش جای دیگر. از عصر تا فرداصبح، آن ثروت هنگفت، جایش امن نبود! هنگفت برای من البته! برای خودشان، در حد این بود که یک شب سر و گردن زن و دخترشان پر از […]

«گفتگو در کاتدرال» جایی است که اوضاع عوض نمی‌شود

حال قرار است در چنین موقعیتی داستان زندگی چند شخصیت را دنبال کنیم. داستانی که حتی تا سال‌ها بعد از دوران حکومت اودریا ادامه دارد و عواقب‌ و آسیب‌هایش به پایان نمی‌رسد. محور تمامی این شخصیت‌ها، «سانتیاگو زاوالا»، پسر یکی از حکومتی‌ها یعنی «دن فرمین» است. از همان ابتدا بین این پدر و پسر یک […]

سفرنامه یک همسر طلبه از سفر تبلیغی

زهرا کاردانی نویسنده جوانی است و قلم روانی دارد و تا کنون سه کتاب تألیف کرده است. زن آقا، خیابان 204 و قربانی شهریور. کتاب‌هایی که آمیخته به واقعیت‌های زندگی، خاطره و روزنگاری‌اند. خانم کاردانی همسر یک روحانی است که در زمان‌های مختلف برای تبلیغات به مناطق محروم سفر می‌کند. در تابستان سال ۹۶ اولین […]

مسئله ضرورت بقا در «فصل توت‌های سفید»

سیده‌عذرا موسوی در طراحی پیرنگ رمان «فصل توت‌های سفید»، برخوردی این‌چنینی با ضرورت داشته و حقِ روایی مطلب را در توجه به موقعیت‌های خاصِ پیش روی شخصیت‌ها ادا کرده است. در این کتاب، نویسنده به خوبی توانسته به سراغ پدیده‌ای مانند شهر نو در دهه پنجاه شمسی برود، اما نه از آن نوع که یک […]

نزدیک شدن به روایت با «سلول‌های بهاری»

حسین بهاروند، استاد و پژوهشگر در پژوهشکده زیست‌شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی پژوهشگاه رویان، در اسفند ۱۳۵۰ در شهر اصفهان به دنیا آمد. اما پدر و مادرش از اهالی خرم‌آبادند. او در دانشگاه‌های شیراز، شهید بهشتی و خوارزمی تحصیل کرد و در سال ۱۳۷۶ به پژوهشگاه رویان پیوست و پس از چند سال پژوهش، در […]

روایتی پادآرمانشهری از حکومت زنان

او برای اینکه حکومت «ژودیت» دیکتاتور سرزمین «بنلوکس» (مجموعه‌ای از کشورهای هلند، بلژیک و لوکزامبورگ) را به ما بشناساند از دو روایت موازی که یک فصل در میان به‌دنبال هم می‌آیند و کم‌کم جورچین ذهنی ما را کامل می‌کنند، بهره گرفته است. روایت اول اختصاص دارد به جمعی از روزنامه‌نگاران و روشنفکران فرانسوی که برای […]

رودررو با پدر علم سلول‌های بنیادی ایران

از پله‌هایی می‌گوید که دو تا یکی طی کردیم، از با مغز زمین خوردن‌ها و گاهی با آسانسور بالا رفتن‌ها. تا بالاخره یک روزی که امروزِ روزی باشد بتوانیم سرمان را بلند کنیم و بگوییم: «ما»، یکی از بزرگان این شاخه از علوم در جهانیم. فکر نکنی که یک‌هویی و یک‌شبه، ولی بعد از حرکتی […]

به چالش کشیده شدن یک باور عمومی توسط یک انگلیسی

در یک شب پاییزی شیراز، سال ۹۳، سفر تفریحی جک استراو، که در تاریخ‌سازترین سال‌های آغازین قرن بیست و یک وزیر امور خارجه‌ انگلیس بود، به یک موش و گربه‌بازی سیاسی تبدیل می‌شود. لابد از همان وقت بود که جرقه نوشتن کتابی درباره‌ی این تک‌کشوری که او را «مجذوب، فریفته، خشمگین و متحیر» (ص ۹) […]

مروری بر یک رمان پرفروش روانشناسانه

ایده کلی داستان درباره روانشناس بسیار موفقی به نام جولیوس است که متوجه می‌شود مرگش بسیار نزدیک است. برای او سوال می‌شود که واقعا چه تاثیری بر دنیا گذاشته و آیا توانسته به کسی کمک کند؟ ذهنش به سمت یکی از وخیم‌ترین مراجعانش می‌رود که از اعتیاد جنسی رنج می‌برده و علی‌رغم جدیت بیمار در […]

روایتی کم‌حجم ولی مهم از دوران معاصر

درگیری عمده داستان بین مرداس و شهریار است و خرده روایت‌ها به شکل‌های گوناگون به داستان‌های شاهنامه به‌ویژه رزم‌نامه ایران و توران نقب می‌زند. سرانجام شهریار به آرزویش می‌رسد. سؤالش را از رضاخان می‌کند و پاسخی که دریافت می‌کند دستگیری، شکنجه و مرگ در زندان قصر به‌دست پزشک احمدی است که او را به سرنوشت […]

«سلول‌های بهاری» و قهرمانی بی‌ادعا

سلول‌های بهاری روایت اشک و لبخند است، روایت زمین خوردن و بلند شدن، روایت پای چیزی ماندن و برایش جنگیدن تا انتهای راه، حال آن که علم را انتهایی نیست. نقل قولی‌ست از دختر دکتر بهاروند که به یکی از هم‌کلاسی‌هایش می‌گوید: «رویان جای آدماییه که تا سر حد مرگ کار می‌کنن» و این بهترین […]

پاسخ به چرایی سقوط صفویه در یک روایت

او گزارشی از آنچه طی سال‌های سقوط حکومت صفوی دیده بود را مکتوب کرده به پاریس و نزد رئیس فرقه یسوعیان فرستاد. رئیس فرقه با دیدن این گزارش مهم که روایتگر سقوط یکی از حکومت‌های مهم و بزرگ آن دوران بود، به یکی از راهبان فرقه به نام آنتوان دوسرسو مأموریت سامان‌دادن به آن را […]

مروری بر روایت زندگی حاج آخوند

شیخ محمودرضا، روحانی، ملا، ادیب و عارفی بود که حدود بیست سال در حوزه‌های علمیه مختلف درس خوانده بود ولی در نهایت از شهر گریخته بود. شیخی که خانقاهی نداشت و زندگی‌اش از کشاورزی و باغ انگورش می‌گذشت. برای روضه خواندن و عقدکنان پول نمی‌گرفت، در مجلس طلاق شرکت نمی‌کرد، دوست و مربی کودکان و […]

نگاه به جهان میلان کوندرا که از عدم قطعیت می‌گوید

کوندرا مفهوم کیچ را شرح و بسط می‌دهد و آن را فراتر از یک اثر ضعیف هنری در نظر می‌گیرد. او در کتاب «هنر رمان» در بخش «هفتاد و یک کلمه» که شرحی بر واژگان منحصر به خودش است؛ در قسمتی از تعریف «کیچ» آورده است: «وقتی «بار هستی» را می‌نوشتم، از اینکه کلمه کیچ […]

صدای نابرابری شنیده نمی‌شود؟!

سیمون دوبووار، زاده‌ 9 ژانویه 1908، در پاریس در خانواده‌ای بوژوآ به دنیا آمد. بووار دختری فعال بود که به مطالعه و تحصیل در رشته ریاضیات، ادبیات و فلسفه پرداخت و در حلقه‌ فلسفی دوستانی از دانشگاه اکونورمال با ژان‌پل‌سارتر، نویسنده اگزیستانسیال، آشنا شد. اولین کتاب او، «مهمان» در سال 1943 منتشر شد که با این‌که […]

کتابی که روی ضعف حافظه مخاطبان حساب کرده

ساواک را شاید بتوان بدنام‌ترین و منفورترین نهاد نظام پهلوی دانست. از چریک چپ تا ملی‌گرا و مذهبی هر کس که صابون ساواک به تنش خورده همه هم‌آواز بر بی‌رحمی جاری در آن نهاد متحد هستند. اما سی‌وسه سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1390 پس از سال‌ها زندگی در سکوت، عرفان قانعی‌فرد بنا […]

درباره کتابی که می‌توان برایش سر و دست شکست

از طرفی شادی خواهر قهرمان داستان که جامعه‌شناسی خوانده است خوب می‌داند که متال‌باز از جامعه‌ کناره‌گیری کرده است وتن به مناسبات سخیف آن نداده است و این واقعیت را چندین بار به او گوشزد کرده است. اما او به همان تخت و دوش آب گرم و  ایوان که زن همسایه را دید می‌زد و […]

«سلول‌های بهاری» روایت مردم ایران است

من چشم‌های زیادی را دیده‌ام که انتظار می‌کشند و برای یک سلول و یک مشتِ کوچک امید، هست و نیستشان را وسط گذاشته‌اند. من آدم‌های زیادی را دیده‌ام که به خاطر یک سلول زندگی‌شان تغییر کرده و از ظلمت به نور وارد شده‌اند. من پای صحبت آدم‌های زیادی نشسته‌ام که به امیدی راه‌های طولانی را می‌پیمایند. […]

از سیاهی اسلام اموی تا سپیدی اسلام علوی

وجود ارجاعات تکراری تاریخی، به هیچ‌وجه از سرعت خوانش و یا جذابیت‌های کتاب کم نکرده است، چه بسا با روایت گیرای کدیور، برخورد با تاریخ بسیار محسوس‌تر و قابل درک‌تر از آنچه از یک گزاره تاریخی انتظار می‌رود، صورت می‌پذیرد، نمونه‌اش را در هنگام رسیدن کرسی خلافت به امیرالمؤمنین و جنگ صفین شاهد هستیم. نکته […]

وقتی تپانچه میرزا کوچک‌خان داستان می‌شود

 در حقیقت باید اعتراف کنیم که او چه در نقد، که بر قله‌های آن ایستاده است، و چه در شعر و رمان حرف برای گفتن دارد و موفق ظاهر شده است. این‌ها همه از آن روست که براهنی فرم را به خوبی می‌شناسد و در آثارش به‌ویژه در اشعارش سعی در کشف فرم‌های مختلف دارد. […]

جواهری که با زحمت بسیار به دست خواننده رسید

این بکر بودن سوژه در مواقع زیادی می‌تواند برای پدیدآورنده یک اثر هنری همان‌قدر که فرصت و عامل برانگیختن کنجکاوی مخاطب باشد، تهدید و عامل نکوهش هم شود. بسیاری از مولفان آثار هنری در پیدا کردن سوژه‌های ناب موفق عمل کردند اما در پرداختن آنها ضعیف ظاهر شده و شماتت‌ها را به سمت خود جلب […]

راه دشواری که نویسنده «عقیله» انتخاب کرده است

همچنان که راوی کتاب نیز اول شخص با مخاطب است و درست است که شیوه تازه‌ای برای روایت زندگانی آن حضرت محسوب می‌شود، اما با جلو رفتن اثر می‌فهمیم که نویسنده با انتخاب این زاویه دید حسابی دست و پای خودش را بسته و اثر را در تاروپود احترام گیر‌ انداخته است. نکته دیگر دوگانگی […]

نوشتن مثل داستان‌نویس‌ها

۳ـ به منتقدانِ سلیم‌النفس اعتماد کنید حتی تحسین‌برانگیزترین نویسندگان هم نتوانسته‌اند در اولین تجربه‌شان اثری بی‌نقص خلق کنند. اگر منتقدان دربارۀ نقاط قابل بهبود با شما حرف می‌زنند بهتر است به حرف‌شان توجه کنید و یادگیری و بهبوددادن را رها نکنید. ۴ـ اشتیاق‌ها را بازی بدهید تالکین شیفتۀ زبان بود و شما هم می‌توانید علاقه‌مندی‌هایتان […]

نوشتن با دوربین؛ ارنست همینگوی و هاوارد هاکس

همینگوی مثل اکثر آثارش، در این کتاب هم به سراغ نویسندگان می‌رود؛ اما این بار آن‌ها را مورد انتقاد قرار می‌دهد. نویسندگان سطحی‌نگری که درک و آگاهی‌ای‌ از طبقه فرودست و مشکلات آن‌ها ندارند و حتی با تنفر از کنار آن‌ها عبور می‌کنند و با وقاحت آن‌ها را سوژه‌های داستان‌‌شان قرار می‌دهند و از اعتصابات […]

گفت‌وگو با سلمان کدیور درباره «پس از بیست سال»

ـ داستان و قصه گفتن شما را به سمت نوشتن کشیده یا اینکه دکمه‌ای وجود داشته و خواستید برایش یک کت بدوزید؟ کدیور: دکمه‌ای وجود نداشت! بزرگترین لطفی که پدرم از بچگی به من داشت این بود که هر وقت به شهر می‌رفت برای من کتاب می‌خرید، برای همین من از بچگی با کتاب مأنوس […]

روایتی از یک شهر پرخون در «شهر شرنگ»

یعقوب با پیکان سبزش مدام مسیر‌های مختلف تهران را بالا و پایین می‌کند و این شهر 72 ملت را به رخ مخاطب خود می‌کشد. «می‌دونی که تهران یه واحد پول نداره، بعضیا دلاری‌ان، بعضیا یورویی، بعضیا ریالی، بعضیا که جز خودشون هیچی ندارن»، این عبارت که خوب نشان می‌دهد در اقتصاد مملکت در پایتخت چه […]

مروری بر روایتی عاشقانه در یک زندگی پرفراز و فرود

پروین دختر پر شر و شوری که اولین بار عشق حقیقی‌اش را با لباس جین روی لبه پشت‌بام روستای پدری‌اش می‌بیند و در دلش هزاران گنجشک شاد شروع به خواندن می‌کنند. «همان اول که نگاهش کردم و نگاهم کرد، در دلم گنجشکی شروع به بال و پر زدن کرد. صدای قلبم را می‌شنیدم. انگار روی […]

نقدی بر کتاب «رنج بی‌پایان عشق»

این کتاب به زندگی‌نامه تنه جدی می‌زند تا به خاطراتی حول یک موضوع. با اینکه چند محور اساسی وجود دارد که تنهایی خاطراتش را پیرامون آنها سامان داده است. اما در مجموع ما با جزیره‌ای از خاطرات روبه‌رو نیستیم بلکه با یک کل منسجم پیرامون زندگی(زندگی‌نامه) مواجهیم که چند اشکال اساسی دارد. ایراداتی که رفع‌شان […]

پیشنهادی برای بی‌حوصله‌ها

در پایان کتاب انگار که نویسنده از طولانی شدن کتاب ترسیده، تلاش کرده هرطور شده کتاب را  تمام کند و برخی گره‌های ریز زندگی شخصی شخصیت‌های داستان، مثل داستان ماهی و همسرش بدون دلیل و توضیح منطقی حل می‌شود و این حل شدن ناگهانی در کنار مقاومت عجیب کاراکتر در طول داستان عجیب و باورناپذیر […]

روایتی از اشک‌ها و لبخندهای مستطیل سبز

رابطه فوتبال و سیاست را همیشه شنیده‌ایم اما واقعا این ورزش ارتباطی با سیاست دارد؟ اگر کمی فوتبالی، یا اهل سیاست باشید می‌دانید که فوتبال، مردم و سیاست؛ سه جز جدا نشدنی جوامع از حوالی قرن بیستم‌اند. اصلا بگذارید عقب‌تر برویم، با شروع انقلاب صنعتی در قرن ۱۹، کشوری که به عنوان مبدا این تحولات […]

یادداشت‌های یک سرپیشخدمت از زیسته و نزیسته‌اش

اول از همه باید مرحوم نجف دریابندری را ستود. حداقل به این دو علت: 1ـ مقدمه‌ شاهکار! با اطمینان می‌گویم که خواندن مقدمه‌ دریابندری بر این کتاب، کم اهمیت‌تر از خود کتاب نیست. حتما مقدمه ایشان را بخوانید که در ارتباط‌گیری بیشتر با این اثر بسیار کمک می‌کند. 2ـ ترجمه درخشان که جز این هم […]

«رنج بی‌پایان عشق» سیاسی نیست

به نظرم آقای تنهایی به‌جای اینکه بنشیند و خودش خاطراتش را بنویسد باید یک گروه نویسنده یا یک نویسنده چیره‌دست‌تر از این همه خاطرات و تاریخ شفاهی دست نخورده مصاحبه می‌گرفت و با قلمی قوی‌تر و جذاب‌تر آنها را به ادبیات ایران تقدیم می‌کرد. با اینکه راوی هم توانسته از پس نوشتن خاطراتش بر بیاید […]

«زمستان 62» آینه تمام‌نمای جنگ نیست

«زمستان62» که از سه بخش کلی تشکیل شده است به سه سفر جلال آریان به اهواز تقسیم می‌شود. بخش‌هایی که با عناوین «سفر اول»، «سفر دوم»، «سفر سوم» از یکدیگر تفکیک شده‌اند. جلال آریان که شخصیت اصلی و راوی کتاب «ثریا در اغما» نیز است؛ در این کتاب به شرح ماوقع سفرش در زمستان سال […]

گزارش بی‌کم و کاست یک بحران

فردین آریش به واسطه جنوبی بودنش توانسته است با تجربه زیستی مردم خوزستان احساس هم‌ذات‌پنداری برقرار کند و از در فرهنگ خاص مردم غیزانیه وارد شود. او جنس معیشت مردم خوزستان را می‌شناسد و رنجشان را می‌فهمد. به همین دلیل در بیان روایت نقاط بحرانی موثری می‌سازد و گرانش‌های خرده‌روایت‌هایش حول محور مناسبی می‌چرخند و […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

مادر دوست داشت قفسه‌های چوب بلوط کتابخانه، جایی کنار پذیرایی داشته باشند و هر مهمانی که می‌آمد خانه‌مان، آن قطار رنگارنگ کاغذی از کتاب‌هایمان را ببیند. از بوفه کریستال و ظرف بدش می‌آمد. اما بابا برایش این مهم بود که جایی داشته باشد که با خیال راحت ولو شود بین کتاب‌ها و هی ناچار نباشد به‌خاطر […]

روایت‌هایی با محوریت یک خانه

خاطره علاوه بر بعد مکان، به بعد زمان هم مربوط می‌شود. خاطرات شبیه قورمه‌سبزی می‌ماند که باید زمان زیادی روی شعله بماند تا حسابی جا بیافتد و عطرش فضا را پرکند. گذر زمان است که به خاطرات رنگ و بوی دیگری می‌دهد. اصلا هرچه قدیمی‌تر با ارزش‌تر. برای همین است که امیر خیام در شصت […]

پرت شدن به دنیای غریب با روایت زنانه

از تمام این‌ها که بگذریم، فرهنگ زنان فرانسوی زمین تا آسمان با فرهنگ زنان مسلمان عرب تفاوت داشت. مادر امین تا به حال از خانه بیرون نیامده بود، پا در کوچه‌های خاکی و نارنجی ‌رنگ مدینه نگذاشته بود و شهر را تنها از پشت پنجره‌های مشبک دیده بود. درسی نخوانده بود و تمام زندگی‌اش در […]

مروری بر «مکاشفه بهاری یک همسایه واله»

محمد عربی در نقش نویسنده این داستان، خساست به خرج نداده و از هر طیفی در حوزه یک نماینده در داستانش قرار داده است. از آدم‌هایی سطحی، فرصت‌طلب و خشن و گاهی حتی فحاش بگیرید تا بریده از حوزه و حتی نمایندگانی با تفکرات انجمن حجتیه. (من در فرایند اشاره به این موضوعات در پی […]

مروری بر تاثیرگذارترین اثر یک نویسنده ژاپنی

«یوزو» همان ناآدمیزادِ قصّه است، و یا دست کم خودش چنین می‌پندارد. او از کودکی خود را همواره وصله ناجوری بر اجتماع انسانی می‌بیند و مسیر حیاتش از ابتدا با شیبی رو به پایین، رو به اضمحلال، به سمت بزرگسالی پیش می‌رود. و آن سه تصویری که دازای در پیش‌درآمد کتاب برایمان شرح می‌دهد گواه […]

قهرمانِ روایت، بدون قهرمان‌سازی

قبل از هرچیز باید یادآوری کنم که حجم کتاب و میزان نزدیکی راوی کتاب به شخصیت حاج قاسم سلیمانی، با  یکدیگر همخوانی ندارد و به نظر می‌رسد بسیاری از خاطرات یا در ذهن راوی باقی نمانده یا به مصلحت از گفته شدن‌شان خودداری شده است. در واقع اینطور به نظر می‌آید خاطرات به صورت گزینش […]

مروری بر یک کتاب و اینکه چرا زندگینامه می‌نویسیم؟

خواندن زندگینامه‌ها جذاب است اما وقتی که حرف جدیدی برای گفتن داشته باشند. وقتی زندگینامه یک شخصیت علمی را می‌خوانیم که به واسطه شغلش، تجربیات تازه‌ای به دست آورده (دکتر قریب)، یا وقتی زندگینامه یک مبارز را می‌خوانیم که بر کلیشه‌های دنیای عادی غلبه کرده (زندگینامه خانم مرضیه دباغ) یا وقتی زندگینامه داستانی یک مرجع […]

نوشتن با دوربین؛ توماس مان و لوکینو ویسکونتی

نویسندگان ادبیات آلمان تعلق خاطر زیادی به افسانه‌های ادبی گذشته خود دارند. یکی از اصلی‌ترین موتیف‌هایی که می‌توان در این آثار مشاهده کرد، «موتیف تسخیر» است که در آن موجوداتی غیرواقعی با ظاهر انسانی ظاهر می‌شوند و قهرمان را به دنبال خود می‌کشانند. چیزی که می‌توان آن را در «فاوست» گوته هم دید. جالب این […]

«گروگانکشتگی» و چندصدایی تاریخی

نویسنده این کتاب که ایده کلی خود را از اتفاقات و اسناد واقعی وام گرفته؛ با به کار بستن عناصر داستانی و صحنه‌ها و گاه شخصیت‌هایی خیالی رمانی تاریخی آفریده است. رمانی که می‌توان آن را از منظر دارا بودن مولفه‌های یک رمان تاریخی بررسی کرد و البته از همین منظر نیز نمره قبولی به […]

کتابی برای مطالعه در وقت اضافه

آقای «امیر خیام» در کتاب سدنصرالدین نه همه زندگی‌اش را که اتفاقات شاخص دوران کودکی‌اش (که از نظر خودش جذابیت یا نکته‌ای دارد) در روایت‌های کوتاه بیان می‌کند و همین قابلیت کتاب را برای مطالعه در وقت‌های اضافه بالا می‌برد. اما از نظر من برخلاف موضوع کلی کتاب، موضوع برخی روایت‌ها ساده و پیش پا […]

مروری بر کتاب «مارک‌وپلو» اثر منصور ضابطیان

اخیرا یک راهی پیدا کرده‌ام که بدون ویزا می‌توان یکباره به فرانسه، اسپانیا، لبنان، هند، ایتالیا، ارمنستان، کره جنوبی و آمریکا رفت. ولی نه با هواپیما بلکه با یک کتاب. مارک‌و‌پلو مجموعه سفرنامه‌ها و عکس‌های  منصور ضابطیان از این کشورها است. نویسنده زمانی که خودش تحت تاثیر این تفکر بود که «سفر خارجی گران، تجملاتی […]

تبدیل کردن تهدید به فرصت با «مردی به نام اوه»

دیگر عنصر ایرانی داستان، کاراکتری اهل ایران است. پروانه اسم دومین شخصیت مهم داستان است، کسی که همسایه اوه می‌شود و دقیقا مطابق با تصور از ایرانی‌ها در ایران و جامعه بین‌المللی است. همان‌طور که آلمان‌ها سردند و منظم، ایرانی‌ها صمیمی و بی‌آلایش‌اند و همان طور که بلژیکی‌ها خنگند ایرانی‌ها عاشقند‌. ایرانیِ این داستان باید […]

مروری متفاوت بر یک کتاب متفاوت

چند وقت پیش خیلی اتفاقی و در سفر کتابی نداشتم با خودم تا بخوانم. در واقع داشتم، سفر طولانی شد و کتاب‌هایی که داشتم را خواندم و همین شد که این کتاب را خیلی سریع خریدم. راستش را بخواهید اینطوری خرید نمی‌کنم. نه پولش را دارم و نه وقتش را. برای خرید و انتخاب کتاب‌ها […]

مروری بر جستارهایی درباره رویارویی مذهب و رمان در ایران

امیر خداوردی که در تجربه زیسته‌اش در رابطه‌ای رفت‌وبرگشتی بین جهان ادبیات و جهان حوزه بوده، این خصلت وجودی خود را در کتاب خویش وارد ساخته و با زبان حال به ما نشان می‌دهد که ذهن چنین انسانی تا چه اندازه می‌تواند درگیر مسائلی باشد که برای دیگران مطلقاً اهمیتی ندارد یا برای آن ارزشی […]

پای خاطره‌نویسی یک بچه‌طهرون

این کتاب در نگاه اول، مجموعه خاطرات است اما در فرامتن و در افقی وسیع‌تر، کتاب شامل بخش‌های مهمی‌ست که شخصیت و زندگی را می‌سازند. هرچند بنابر حدس قوی، نویسنده فقط بخش‌هایی از زندگی و خاطراتش را به اشتراک گذاشته است اما همان بخش‌های گزینشی واجد مولفه‌های مهم در ایجاد عادات و خلقیات هر فرد […]

«برج ناز»؛ روایتی مردسالارانه از جامعه‌ای سنتی

هرکدام از فصل‌ها شرح ملاقات با یکی از نزدیکان راوی است، بدین ترتیب آدم‌های داستان برج ناز طی فرایند گفت و شنود، ماجرای زندگی‌شان را برای راوی و مخاطب شرح می‌دهند و به این ترتیب آرام‌آرام جغرافیای انسانی حول‌وحوش جودت را می‌سازند. آدم‌های قصه می‌آیند و می‌روند و این رفت‌وآمد آنقدر سریع رخ می‌دهد که […]

روایت و بی‌توجهی به مخاطب در «چند حبه قند»

نعمت‌اللهی که متولد 1334 در شیراز است در خاطراتش از لحظه ورود به آموزشگاه پرستاری در دوره پهلوی و چالش‌های ماندن در این شغل به دلیل اجبار عدم حجاب برای پرستاران می‌گوید. او در تنشی بین نگهداشتن اعتقادات یا گذر از آن و ادامه دادن آرزوهایش به سر می‌برد. سپس از خاطراتش از دوران انقلاب […]

روایتی از کتاب‌ها و چیزهایی که با خود دارند

یک: ابوالفضل، جوشکارِ گران! کتابخانه پیچ شده بود به دیوار. دست‌تنها بودم آن موقع. یکی‌یکی‌یکی پیچ‌ها را وا کردم و کتابخانه سه‌لت را که فیتِ دیوار ساخته شده بود و از کف تا سقفِ یک‌سمتِ خانه را می‌پوشاند، از هم باز کردم. اینطوری می‌توانستیم بیاندازیمش پشت خاور. مشکل گذراندنِ لت‌های بلندبالا از راهروی کوتاهِ خانه […]

گفت‌وگو با محمدعلی جعفری درباره «جاده یوتیوب»

ـ چه انگیزه و ایده‌ای باعث شد تصمیم به نگارش کتاب «جاده یوتیوب» بگیرید. جعفری: من در حال نوشتن زندگینامه و پژوهش روی زندگی یکی از شهدای مدافع حرم؛ شهید محمدحسین محمدخانی بودم که احساس کردم نیاز دارم اطلاعاتی از هم‌رزم‌های این شهید به دست بیاورم و با آن‌ها هم‌صحبت کنم. سال 95 درگیری و […]

جای خالی نخ تسبیح در روایت‌های امیر خیام

کتاب «سد نصرالدین» را که خواندم، شخصیت «عزیزجون» من را یاد مادربزرگم انداخت و خانه عزیزجون یاد خانه مادربزرگ در محله قدیمی جنوب شهر تهران را برای من زنده کرد. بیشتر مردم تهران امام‌زاده سید نصرالدین و محله‌اش را می‌شناسند به همین دلیل کتاب از همان عنوان چراغ سبز آشنایی را روشن می‌کند. از حق […]

مروری بر روایت مسعود بربر از ماجرای مهاجرت

نویسنده، در فصل‌های مختلف کتاب از زبان آدم‌هایی متفاوت، داستان‌هایی مستقل را بیان می‌کند. در حقیقت، این کتاب متشکل از چند داستان ا‌ست که به صورت موازی باهم پیش می‌روند. و مهم‌ترین وجه مشترک‌شان، مهاجرت به کشوری بیگانه، مهاجرت از روستا به شهر برای تحصیل و… درون‌مایه روایت‌هاست. «مینو»، شخصیت اصلی کتاب، دختری است که […]

روایتی از انسانی به نام «مادر»

از اتاق بیرون می‌آییم. علی هم تازه بیدار شده. مدرسه‌ها تعطیل است. هوای تهران خاکستری است. ـ «مامان ته گلوم می‌سوزه…» بسم‌الله الرحمن الرحیم. یا صاحب صبر! به دومینوی بیماری فکر می‌کنم که از اول مهر چندباری به جان خانواده‌ام افتاده. به چندین روز زیستن میان شربت و قرص و تب‌سنج. به بچه‌های بداخلاقی که […]

زبان تند و تیز آل‌احمد در «نفرین زمین»

داستان با ماموریت معلمی شهری شروع می‌شود که پا به روستا می‌گذارد. روستایی که اگر توان قیاسی با شهر در آن بود، طومار طومار تفاوت‌ها در آن ذکر و جایی برای شباهات باقی نمی‌گذاشت. البته که جلال از مقایسه دلسرد و ناامید نشده و در بندبند آن به قیاس زندگی روستایی و شهری می‌پردازد. اما […]

گفت‌وگو با وحید خضاب پژوهشگر تاریخ

ـ چطور شد که تصمیم گرفتید کتابی در مورد تاریخچه شکل‌گیری و فعالیت‌های سازمان مجاهدین خلق بنویسید؟ خضاب: اگر به جنوب شهر تهران رفته باشید، در یک کوچه می‌توانید هم نام و یادی از یک شهید دفاع مقدس را ببینید هم نامی از بازماندگان و خانواده منافقینی که اعدام شده‌اند. حتی مجموع این اتفاقات ممکن […]

مروری بر اولین لجاجت یک داستان‌نویس

قبل از اینکه بخواهم درباره این کتاب حرفی بزنم باید به یادداشت سال 2014 موراکامی درباره این کتاب اشاره کنم. یادداشتی که باید نوعی افشاگری شجاعانه دانستش و هر نویسنده و هنرمندی دست به چنین کاری نمی‌زند. به خصوص وقتی به قله‌های شهرت و محبوبیت رسیده باشی انجام چنین کاری کمی سخت است. موراکامی در […]

مثبت و منفی تهران‌نوشته‌های یک بچه‌طهرون

برای حرف زدن از این کتاب می‌توان از چند منظر به بررسی آن پرداخت. ـ خاطرات به مثابه ابزار شناخت واژه «طهرون» که روی جلد کتاب نقش بسته است؛ با این نگارش و این شکل محاوره آن در کنار طرح جلد کتاب ذهن را به سمت و سوی تهران در گذشته‌ای نه چندان دور می‌برد […]

مروری بر رمانی که پا در واقعیت دارد

شخصیت احمد در رمان یاماها شخصیتی چندبعدی است؛ کسی که در عین اینکه در یک خانواده سنتی بزرگ شده و سنت‌ها و قوانین خانوادگی آن را پذیرفته و به آن پایبند است، مسیری به ظاهر متفاوت را در پیش می‌گیرد و در این مسیر تجاربی را از سر می‌گذراند که باعث تحول شخصیت و دیدگاه […]

تجربه جهان‌های نزیسته از پنجره کلمات

ماجرای کتاب فلفلی و دزد مرغ که شروع شد خیال‌هایم رنگ تازه‌ای گرفت. این فلفلی همانی بود که در داستان قبلی با برادرش قلقلی، حسنی را به‌خاطر حمام نرفتن لایق رفاقت ندیده بود و تنهایش گذاشته بود. در این کتاب احتمالاً بزرگتر شده بود و این بار بدون پدر و برادرش راه می‌افتاد دنبال دزد […]

روایتی از تنهایی و کتاب

من دوره‌ طولانی از زندگی‌ام را به خاطر شرایط کاری‌ام تنها سفر کرده‌ام. با وسایل نقلیه عمومی. اتوبوس، هواپیما، قطار. یک سال و نیم هر روز بیش از سه ساعت توی اتوبوس بودم. بسیاری از کتاب‌های عمرم را در اتوبوس و هواپیما و سالن انتظار فرودگاه خوانده‌ام. یک جایی که وسط جمعیتی زیاد، تنها بودم. […]

روایتی از سخت‌ترین کار دنیا

در اینستاگرام قصه شکل دیگری داشت. دوست و رفقای مجازی و حقیقی بودند که تو را می‌انداختند توی معذوریت. این‌که درباره کتاب‌هایشان چیزی بنویسم و اگر به هر دلیلی در این کار تأخیری به‌وجود می‌آمد فرآیند فرسایشی دل‌خوری‌ها و متلک‌ها و طعنه‌ها آغاز می‌شد و معلوم نبود به کجا می‌کشید. البته منظور از «چیزی بنویسم» […]

روایتی از تجربه‌های یک مادر کتابخوان

مساله قابل توجه دیگری که به لطف فضای مجازی به چشم می‌آید، این است که ژانر کتاب‌هایی که پدر و مادرها به عنوان کتاب‌های مورد علاقه فرزندشان (که برایشان خریده‌اند) از آن‌ها می‌نویسند، بسیار شبیه علایق شخصی و دغدغه‌های خود پدر و مادرهاست. این ماجرا آنقدر پررنگ و اگزجره است که آدم گاهی ته دلش […]

همه‌چیز در «گور سفید» جایش درست است

به اعتقاد من آدم‌هایی که پایشان روی زمین است و ایمان ندارند، وجدانی بیدارتر دارند چرا که به انسان معتقدند و لمسش کرده‌اند. اما آنها که ایمان دارند به خدایی درون ذهنشان پناه آورده‌اند حقیقت و واقعیت برایشان یکی است و جای هیچ شک و شبهه‌ای برایشان نگذاشته است. یقینی صددرصد به درستی کارها و […]

چخوف و میل تغییر آینده

چخوف گرچه برای آینده مردمش نگران است و میل به تغییر در داستان‌هایش قابل مشاهده است اما اهل نسخه‌پیچی‌های مرسوم که حقیقت را تنها نزد خود ببیند نیست. مثلا در داستان «حادثه‌ای در زندگی یک پزشک»، پزشک جوانی به بالین زنی جوان می‌رود که اوضاع و احوال روحی‌اش خوب نیست. پزشک شب را در خانه […]

معمولی بودن بد است؟

«گاف» داستان زن جوانی‌ست که تلاش می‌کند تاثیرگذار باشد. همچنان که رسالت معلمان بوده، از دیرباز تاکنون. آن‌ها که چراغ راه بوده‌اند و نور و ماهتاب و هر شی‌ء تابناک دیگری که راه را روشن کرده و گاها نیز خود را به آتش کشیده‌اند، تا اثری از خود بر جای بگذارند. فارغ از رنگ و […]

زندگی کابوسی مردانه است؟

نه، به «هرمان بروخ» نخندید، چون او همه تلاشش را در رمان خواب‌گردها کرده تا همین حرف را بزند؛ خیلی هم جدی گفته. اصلاً شوخی ندارد. می‌خواهد بگوید ما همه خواب‌گردیم، اما متوجه نیستیم. ممکن است یک خواب‌گرد، از بستر برخیزد، این‌سو و آن‌سو برود، با دست‌هایش کارهای مختلفی انجام دهد، اما هوش و حواسش […]

روایتی از حال و روز خارج‌نشینان در سال‌های جنگ

رمان حول محور مشاهدات راوی می‌چرخد و در همان شروع به شرح دقیقی از زمان و مکان می‌پردازد. روایت از پاییز 59 و از ترمینال غرب شروع می‌شود. سال‌های آغازین انقلاب است و ماه‌های ابتدایی جنگ. و در همان مکانِ صحنه آغازین، سفر و خروج از کشور است که به چشم می‌آید. توصیف دقیق و […]

روایتی از شغلی پرخطر و کم درآمد

آنهایی که صفحه روزنامه فرهیختگان را دنبال می‌کنند با نام صادق امامی آشنا هستند. امامی از رسته روزنامه‌نگاران تحقیقی محسوب می‌شود. همان‌هایی که به جای نشستن پای مانیتور و جستجو در موتور جستجوی گوگل و به جای تلفنی کسب اطلاع کردن در اولین فرصت کوله‌ای جمع و جور می‌کنند و با اولین پرواز و یا […]

دورنمای یک غول در «رنج‌کشیدگان و خوارشدگان»

ـ اول‌شخص مفرد: عریانیِ زیبا داستایفسکی این کتاب را در راه برگشت از سیبری نوشته است. کتاب واجدِ نوعی روایت اول‌شخص مفرد است که به‌خوبی می‌توان تأثیر سال‌های زندان و انزوا را در انتخاب این نوع زبان، برای روایت، که جنبه‌ای زمزمه‌ای دارد مشاهده کرد. داستایفسکی دو کتاب دیگر را با همین زبان نوشته است. […]

«ویولون‌زن روی پل»؛ هم نور، هم تاریکی

کتاب دو بخش دارد. البته به نظر من. وگرنه که در چندین بخش نوشته شده است. بخش اول، داستان ظلمت است و بخش دوم داستان نور. نمی‌گویم که سیاهی را به سفیدی ترجیح می‌دهم، اما در ظلمت چیزی وجود دارد که قلقلکم می‌دهد. وسوسه‌ام می‌کند. پس با چنین روحیه‌ای طبیعی‌ست که نیمه ابتدایی کتاب را […]

اختلاف طبقاتی و تبعاتش به روایت «گاف»

«معمولی بودن خیلی دامن‌گیر است و ملال‌آور. من و ایمان معمولی هستیم. یک خانواده کوچک سه نفره بدون چاله‌ای که آنقدر گود باشد تا بتوانی اسمش را بگذاری چاه. دو تا آدم که مثلا سی سال است ناهارشان را سر وقت می‌خورند و قبل از ناهار قابلمه را باز می‌کنند. بو می‌کشند و می‌گویند هووومممم […]

«کشتی ساکورا» و بحران هویت در قرن بیستم

«بعضی‌ها من را خوک صدا می‌کنند، بعضی دیگر موش کور؛ با صد و هفتاد و دو سانتی‌متر قد، صد کیلوگرم وزن، شانه‌های گرد، بازو و پاهای پت‌و‌پهن.» این‌ها عبارات صفحه نخست رمان‌اند که «آبه» با آن‌ها دستمان را می‌گیرد و با خود به کشتی ساکورا می‌برد. به معدنی فراموش شده و متروک که برای شخصیت اصلی […]

روایتی از یک کنش دانشجویی در کشور بولیوی

اولین چیزی که همان ابتدا توجهم را جلب کرد عنوان کتاب بود؛ «در میان سرخپوست‌ها». این عنوان حس خوشایندی منتقل نکرد، به خصوص اینکه روایت بچه‌های جنبش عدالتخواه دانشجویی بود و همین کمی برایم سوال برانگیز شد که چرا چنین اسمی که حاوی نوعی نگاه شمال به جنوب است روی این کتاب درج شده است. […]

روایت فراز و فرود یک دانشمند در «شور ذهن»

ایروینگ استون با نام اصلی ایروینگ تننبام، در چهاردهم ژوئیه‌‌‌‌‌ 1903 در سان‌فرانسیسکوی کالیفرنیا به‌دنیا آمد. علت شهرت او در میان اهالی ادبیات، به‌دلیل خلق رمان‌هایی است که در ژانر زندگی‌نامه، به شرح زندگی و اتفاقات افراد مشهور و چهره‌های نام‌دار تاریخ، می‌پردازد. در هفت سالگی، بعد از طلاق والدین و ازدواج مجدد مادر، نام […]

«خانه ادریسی‌ها» و سخن عشق و آزادی

اشیا در این رمان آن‌قدر با شخصیت‌ها عجین می‌شوند که انگار جزئی از وجودشان هستند. نه به خاطر دل‌بستن شخصیت‌ها به آن چه دارند، که به خاطر جاگیری دقیق و مناسب شی در داستان. ادوکلن کاوه، شال کشمیر خانم ادریسی، نشان‌های شوکت، روسری تیره‌رنگ لقا، تصویر راهبه‌ای در اتاق… تنها یادگار خانم ادریسی از شوهر […]

شخصیت اصلی «گاف» زن است

من رمان گاف را یک اثر چند وجهی می‌دانم که از هر سو سعی کرده است دایره نگاه خود را وسعت بدهد و در میزانسن‌های مختلف حرف برای گفتن داشته باشد. چه درباره فرم اثر که مختصری به آن اشاره کردم و چه درباره ماهیت و مضمون اثر. یکی از نکته‌هایی که در این رمان […]

«عمارت هیتلر» داستان معمایی چند نسل

«رمان تاریخی» تنها به کار آموزش تاریخ در قالب داستان نمی‌آید؛ بلکه باید قبل از همه، تمام عناصر و سازه‌های اصلی، خیالین، نمادین و دلالتگر رمان را در خود داشته باشد وگرنه تا سطح گزارشی روایی سقوط می‌کن. ایتالو کالوینو رمان‌نویس برجسته ایتالیایی می‌گوید: «قصه، زاده‌ «ایماژ» یا تصویر ذهنی است نه مخلوق تزهایی که […]

پیشگویی جنگ داخلی در «بیروت 75»

پیش از سخن گفتن درباره «بیروت‌ ۷۵» خوب است به یک نمونه جنجالی از ادبیات دیستوپیایی اشاره کنیم. رمان «قلعه حیوانات» اثر جورج اورول یکی از مشهورترین کتاب‌های دیستوپیایی و دارای ماهیت افشاگرانه است. قلعه حیوانات نمودی از وقایع قبل و دوران استالین و انقلاب روسیه و بعد از آن است. داستان بیروت‌ ۷۵ نیز […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

کتاب را بغل زدم و برگشتم بالا. برگشتم به خانه خودمان! فکر کن! خانه خودمان! همین دیوارهای نیمه‌ویرانِ متروکه، شده خانه ما. به جای آن همه رویا که از خانه‌مان می‌بافتیم. یادت هست؟ قبل از آنکه پدرم، و پدرت، از هم جدایمان کنند، چنان که فکر می‌کردیم دیدارمان افتاده به قیامت! در آن خانه هم […]

خواندن این کتاب به کار داستان‌نویس‌ها هم می‌آید

من فکر می‌کنم این دغدغه همیشه گوشه ذهن آقای عبداللهی بوده که منجر به نوشتن کتاب ۱۵۹ صفحه‌ای «قصه‌ها از کجا می‌آیند» شده است. این کتاب را نشر اطراف منتشر کرده و خیلی زود در دل اهالی ادب جای گرفته است که من به ایشان حق می‌دهم. حقیقتا زبان ساده اما مفاهیم بلند در این […]

آغازی خوب با پایانی روشن

محله ناظرآباد مصداقی از محله‌های فقیرنشینِ حاشیه‌ایِ شهرهای بزرگ است. اما آنچه به عنوان اوج نقطه تضاد در رمان رخ نشان می‌دهد و از این رهگذر عدمِ تعادلِ رمان تعلیق و جذابیت را افزایش می‌دهد آنجاست که ارغوان، معلم شاگردانی است که هیچ شباهتی به ناظرآبادی‌ها ندارند. در واقع هرچه آنان دارند، ناظرآبادی‌ها ندارند و […]

مروری بر سه‌گانه کیانوش گلزار راغب

داستان «شنام» داستان خود آقای کیانوش گلزار راغب است که به عنوان بسیجی و برای دفاع از اسلام و ایران راهی جبهه می‌شود و دست روزگار در تقسیمات قوای نظامی‌ او را راهی جبهه غرب می‌‌کند. بسیجی جوان و کم سن و سال آن روزها که راه افتاده و دست از زندگی شسته و از […]

سه‌ضلعی قصه‌های چهل‌تن؛ زن، تاریخ و سیاست

با این وجود، چهل‌تن، تالار آیینه‌اش را بر خشت زنان بنا نهاده است در مقطعی پرتنش از تاریخ سیاسی، که از «مردانش» بسیار سخن‌ گفته‌ و نوشته‌اند. خانواده میرزا تابلوی وضعیت سیاسی‌ـ‌اجتماعی ایران در عصر مشروطه است و خانه، ایرانِ مشروطیت، با همان بسیاریِ وقایع ملتهبِ پیش‌بینی‌ناپذیر. در چنین ایران سیاسی که نویسنده ترسیم می‌کند، […]

مروری بر کتاب «عملیات عطش»

مهمترین خصیصه در عملیات عطش این است که نویسنده در تمام صحنه‌ها حضور تاثیرگذار و متحرک دارد. این که می‌گویم متحرک به معنای این است که عنصر نویسنده در داستان منفعل نیست و انعطاف‌پذیری دارد و در نهایت همین حضور پررنگ نویسنده در وسط معرکه سبب زیبایی زبان و استاتیک شدن روایت شده است. نویسنده […]

نویسنده «گاف» کار سختی انجام داده است

«گاف» که اولین اثر این نویسنده است در قالب رمانی کوتاه به شرح سختی‌های کار در نهادهای مردمی خیریه پرداخته است. رمان از زبان زنی به نام «ارغوان» که شخصیت اصلی کتاب است روایت می‌شود. مهم‌ترین مسائلی که در روایت به آن­ها پرداخته شده؛ شکاف طبقاتی و شکاف بین نسلی است. نقطه قوت کتاب شخصیت‌پردازی […]

مروری بر یک روایت مستند از ماجرای منا

زهرا کاردانی با همتی شایسته تقدیر و در پی یافتن پاسخ برای سوالات و دغدغه‌های شخصی‌اش پیرامون ابعاد این فاجعه به سمت نوشتن این کتاب سوق داده شده و نتیجه ساعت‌ها گفت‌وگو با شاهدان و مسئولان و مطلعان را در حالی سخاوتمندانه با ما به اشتراک گذاشته که طبق صحبت‌های خودش از کمترین حمایت و […]

روایت مادری که راوی رنج نیست

شصت یک کتاب تلخ در راهروهای بیمارستان است. از بخش زایمان شروع می‌شود و تلاش یک زوج جوان برای نگه داشتن دختر کوچولویشان را از زبان مادر روایت می‌کند. توصیه می‌کنم این کتاب را آرام‌آرام در چند مرحله نخوانید بلکه پشت سر همْ یک نفس بخوانید. نه به خاطر کم حجم بودنش. بلکه به خاطر […]

«النا» و تلفیق بین مصطفی عقاد و فرج‌الله سلحشور

برای شکل گرفتن یک داستان خوب، باید دو نیرو که همان نیروهای خیر و شر باشند، در تضاد جدی قرار بگیرند. نویسنده کتاب یعنی آقای رضا وحید هم این نکته را به خوبی در داستان به کار گرفته است. تقریبا به ازای هر شخصیت در داستان، شاهد یک رابطه با تضادِ داستان‌ساز هستیم! این موضوع […]

هر دفترچه خاطراتی ارزش انتشار دارد؟

در ایران نیز کم و بیش شاهد خلق آثار ادبی با این موضوع هستیم. کتاب «به من دست نزن» نوشته فائضه غفار حدادی از این دست آثار است. این کتاب که در سال 1399 از انتشارات شهید کاظمی منتشر شد؛ در 336 صفحه به روزنوشت‌های یک زن خانه‌­دار در روزهای همه‌گیری کرونا می‌پردازد. در حقیقت […]

با احتیاط کتاب انتخاب کنید

آکیرا میزوباباشی نویسنده ژاپنی که در فرانسه اقامت داشته و بعد از بازگشت به وطنش به زبان فرانسه رمان نوشته و معتقد است که در زبان فرانسه سکنا گزیده، اثری نوشته از نظر زمانی از پیش از آغاز جنگ جهانی دوم آغاز می‌شود و تا ابتدای قرن بیست‌و‌یک ادامه پیدا می‌کند. داستان پسری که انگیزه‌ای […]

زرویی نصرآباد و روایتش از قمر بنی‌هاشم

راویان در این کتاب بسیار بدیع و دقیق انتخاب شده‌اند و همین زاویه دید نو، برایمان داستان‌های تازه‌ای تعریف می‌کند که تا به حال نظیرش را کمتر جایی خوانده یا شنیده‌ایم. روایت‌های ناب و دست اول که مجال تعلل را از خواننده می‌گیرد و او را به پیش فرا می‌خواند. می‌توان گفت انتخاب راویان تازه […]

فریاد اعتراض جلال در «مدیر مدرسه»

نوشتار متفاوت جلال، باعث شهرت او در بین اهالی ادب شد. او با زبانی عامیانه و البته پرخاشگر و تیزبین، به بیان تفکرات و اندیشه‌های خود در قالب رمان پرداخته است. برخلاف نویسنده هم‌عصر خود، صادق هدایت، با گفتاری برون‌گرایی به بیان افکار خود می‌پردازد. او با بیانی کوبنده، از جانب شخصیت‌های داستانی، حرف خود […]

مروری بر زندگی‌نامه خودنوشت هوشنگ مرادی کرمانی

هوشنگ شخصیت اصلی داستان که مادر خود را در نوزادی از دست داده است، و پدرش مردی است دیوانه‌مسلک، کودکی خود را همراه با ننه بابا، مادر بزرگ پدر‌ی‌اش و آغ بابا، پدر بزرگش در روستای سیرچ با فقر و تنگ‌دستی می‌گذراند. کودکی پر از سوال و کنجکاوی و حسِ ارتباط با طبیعت که البته […]

جهان تیره، طنز نیست!

در «خواهران پی‌یرس» هم جزئیات فضا را باورپذیر می‌کند. جایی که نویسنده ظاهرشان را توصیف می‌کند، از موهایشان می‌گوید که شبیه کنف شده، دست‌های زمخت‌شان، ظرافتی که از دست داده‌اند و آخرین اتفاقی که باعث می‌شود باز به انزوای‌شان برگردند؛ اما این بار خشن‌تر. زنانی که با آمدن مردی متوجه خانه خالی‌شان می‌شوند و تلاش […]

روایت یک مادر از اربعینی که جا ماند

آن سال بهمن ماهش بالاخره برف بارید. تمام راه را من هم مثل دانه‌های ریز سرگردان در آسمان، سبک و رها بودم. به خودم وعده داده بودم صدایش را ضبط کنم. موبایلم آماده بود. حتی گفتم اگر بشود یک عکس هم بگیرم و برایش بفرستم. وقتی رسیدم منتظر آسانسور نماندم. پله‌ها را آرام و با […]

روایتی متفاوت از داستان تمام‌نشدنی عاشورا

قهرمان، زبان و دغدغه‌های رمان شیر نشو نوجوانانه‌اند اما به خوبی می‌تواند بزرگسالان را هم جذب خودش کند. شیر نشو نوستالژی‌ای است از روزهای عظمت و شوکت تعزیه‌خوانی در ایران و همینطوری همدلی مردم در سختی‌های دوران جنگ و بدین ترتیب رمانی در فضای معاصر ایران است. کتاب داستان زندگی، ترس‌ها و تصمیمات جمشید است، […]

مفهومی از آزادی در «هنرمند گرسنگی» کافکا

ـ رهایی هنرمند، خود گرسنگی و دربند بودن را انتخاب کرده است. گرسنگی تعبیری است که نویسنده برای ذات متعالی انتخاب کرده است: «هر غذایی که تا‌به‌حال خورده است، او را راضی نکرده است!» لحظه‌ای درنگ در این جمله، نکاتِ پنهان در آن را، آشکار می‌سازد. غذا، وسیله‌ای‌ست برای بقا. آلتی که در پسِ بقا […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

درست می‌گوید. او «شین» است. دختر ریزنقش قشنگی که از ما یک‌سال کوچک‌تر بود و هم‌کلاس نبودیم. اما به‌مدت دوسال هم‌سرویسی بودیم. یعنی تا وقتی آقا «غِین» راننده سرویس بود. امروز هم زن ظریفی‌ست با قد کوتاه و هیکل لاغر و صورتی بسیار قشنگ. من و «ف»، طبق معمول چهارشنبه‌ها که از شرکت می‌آییم، مانتوشلوار […]

«فراموشان» یادآوری می‌کند، هستیم تا روایت کنیم

داوود غفارزادگان نویسنده خوب و گزیده‌کاری که در عوالم خودش سیر می‌کند و کمتر اهل ارتباط با رسانه‌ها و آمدوشدهای معمول جمعی است، با همین دیدگاه در «فراموشان» سراغ شش شخصیت غیرمشهور رفته که از واقعه عاشورا روایتی دارند. آن‌ها در حاشیه اتفاقات بزرگ ایستاده‌اند و از دید خود آن‌چه می‌گذرد را شرح می‌دهند. نتیجه […]

مروری بر روایتی مستند درباره اصحاب سیدالشهدا(ع)

اگر تمایل دارید یک کتاب کاملا متفاوت از عاشورا بخوانید بینایی می‌تواند همراه خوبی باشد. وجه تفاوت آن هم در نظر من این است که نویسنده این‌بار از جانب امام (علیه‌السلام) یا بنی‌هاشم به اتفاقات کربلا نپرداخته. بلکه کتاب روایتی است مستند از همراهان امام در سفر الی‌الله؛ همراهانی که شاید اسامی برخی‌هایشان را نشنیده‌ایم […]

آلبر کامو در جستجوی چرایی سقوط انسان

گفت‌وگوی کلِمانس با مخاطبش در میخانه‌ای است که پنج شب به طول می‌انجامد و تازه در پایان رمان است که در می‌یابیم آن طرف گفت‌وگو هم یک وکیل است. جز حرف‌هایی که زده می‌شود و تغییر محل، اتفاق خاصی در طول این پنج شب نمی‌افتد و کلمانس طی این مدت به مرور به گناهانش اعتراف […]

روضه داستانی به روایت «فراموشان»

روایت اول از زبان یکی از وزرا و نزدیکان والی مدینه است. قاصدی خبر مرگ معاویه را رسانده و از جانب یزید پیغام آورده که باید از حسین بن علی بیعت بگیری. روایت دوم، از زبان همسر زهیر بن قین است که خودش همسرش را راهی مسیر شهادت برای اهل بیت می‌کند. روایت‌های دیگر هم […]

روضه‌خوانی یک خبیث برای مظلوم

شخصیت اول کتاب آنقدر قسی‌القلب است که به حیوانات هم رحم نمی‌کند و آن‌ها را از پستان مادرشان جدا کرده و لگدی هم به کاسه آب‌شان می‌زند. او همینطور نسبت به انسان‌ها هم بی‌رحم است. شخصیتی را در کتاب پیدا نمی‌کنید که زرعه را دوست داشته باشد و یا اگر زمانی دوست داشته بعدا پشیمان […]

روایت فرار از سرزمین شمالی

«دختری با هفت اسم» یک زندگینامه خودنوشت است به قلم هیئون سئو لی و ترجمه الهه علوی که سال 2015 منتشر شده و انتشارات کوله‌پشتی در سال 97 آن را روانه بازار کرده است. صادقانه بخواهم بگویم کتاب سیاه و تلخ است. از شدت حجم تجربه‌های ناخوشایند و وضعیت غیرانسانی و خطراتی که همه آنها […]

باز شدن پای گذشته به امروز با «از زخم‌های نهانی»

اول از همه برگردم به همان ترکیب ابتدای یادداشت: «سهل و ممتنع»! جستار، قالب ادبی این روزهای بازار ادبیات ایران، یکی از آن سهل و ممتنع‌هایی است که فعلا تا مدت‌ها می‌توان درباره چیستی و چگونگی آن حرف زد، نوشت، رد و یا قبول کرد! اصلا چرا راه دور برویم، همین «رمان». مگر درباره آن […]

راویان «فراموشان» جاماندگان‌اند

آن‌هایی که جا مانده‌اند یا پشیمان اند یا صدای سکه‌های زر گوش‌شان را پر کرده، راویان «فراموشان»اند و خود نیز فراموش شده‌اند. حالا همه در سوگ نشسته‌اند و از این فراموش‌شدگان می‌خواهند تا کربلا را پیش چشم‌شان تصویرکنند، تا هرگز آن چه کرده‌اند را از یاد نبرند که از یاد رفتنی نیست. راوی اول قاصد […]

«مهاجران و پناهندگان»، جوابی برای پرسش‌ها

داستان‌ها و رمان‌های بسیاری درباره مهاجرت نوشته شده است که گاه تجربه شخصی نویسنده در آن آورده شده است که به‌خوبی تمام احساسات، سختی‌ها و فراز و نشیب‌هایی را که ممکن است برای هر فرد در طول سفر و بعد از رسیدن به مقصد اتفاق بیفتد، روایت کرده است. همین‌طور از آنجایی که مهاجرت و […]

پیوند تاریخ و ادبیات در «اعترافات کاتب کشته شده»

«اعترافات کاتب کشته شده» نوشته ساسان ناطق رمانی تاریخی مربوط به وقایع عاشوراست. قصه این رمان در ظهر عاشورا و در کربلا رخ می‌دهد. شبانی برای دریافت پول گوسفندان خریداری‌شده توسط سپاهیان عبیدالله‌بن زیاد به لشکر آنان می‌آید و پا به خیمه کاتبان می‌گذارد که در پی ثبت و ضبط وقایع جنگ برای امرای خود […]

روایتی زنانه که مردان هم باید بخوانند

«دوجان» کتابی است پر از همین حرف‌های زنانه، اما تنها برای زنان نیست. دوجان کتاب تخصصی دوره بارداری هم نیست. یا مرجعی که همه زنان باردار نیاز دارند تا از احوالات هفتگی جنینشان با خبر شوند. بلکه روایتی است از سختی‌های فرآیندی شیرین؛ فرآیند مادر شدن. روایتی از آرزوها و تلاش‌های زنان برای رسیدن به […]

«فراموشان» از نقطع پایان واقعیت متولد می‌شود

«فراموشان» واقعه کربلا را از نگاه تعدادی از همین راویان فراموش شده، روایت می‌کند. روایت‌هایی مستقل که در نهایت مانند تکه‌هایی از یک پازل تابلوی کاملی از واقعه کربلا را رقم می‌زند. داوود غفارزادگان برای نوشتن اثری پیرامون واقعه کربلا سوژه خوبی را برگزیده است. او در این کتاب در شش فصل با شش روایت […]

«سکه‌های سفالی» تحت‌تاثیر آثار قبل از خود است؟

سکه‌های سفالی از دسته ادبیات آیینی، در مقام مولف، در زمره داستان‌های تاریخی قرار می‌گیرد که اگر چه تحت تاثیر واقعه عظیم عاشورا و شخصیت عزیز امام حسین است اما به خاطر شخصیت‌هایی که انتخاب کرده است، داستان‌پردازی و تخیل در آن محدودیتی ندارد و دست نویسنده باز است اما نکته‌ای که در این میان […]

مروری بر کتاب «پس از پنجاه سال» سیدجعفر شهیدی

مرحوم شهیدی در فصول ابتدایی توضیح می‌دهد که درباره علت قیام امام چه چیزهایی شنیده. او شنیده که علتش بیعت نکردن با خلیفه فاسق یزید بوده است اما در ادامه توضیح می‌دهد که این دلیل او را قانع نکرده است. عنوانی که مرحوم شهیدی برای کتابش انتخاب کرده هم به نظر نگارنده برخاسته از نتیجه‌ایست […]

شارل بودلر و عوالمی که در آن زیست می‌کرد

بودلر نه‌تنها یک شاعر بلکه منتقدی قَدر بوده و هست. بسیاری نقد­های او را در باب هنر، مانیفستِ هنر مدرن خوانده‌اند، اما آیا بودلر یک مدرنیست آوانگارد بوده است؟ بهتر آن است که بپرسیم بودلر در چه ساختاری به خلق اثر می‌پرداخته است. آنچه از اشعار او بر می‌آید حراست از قالب کلاسیک ادبی است […]

«فراموشان» مخاطب را به عرصه تفکر می‌کشاند

حرف تازه و یافتن روایات کمتر شنیده شده یک طرف بحث است، پاک کردن روایات نادرست و خرافات که به لطف بعضی مداحان محترم که برای مجلس مدحشان زحمت خواندن مقتل را نکشیده و به بهای اشک حرف‌های غیر معتبر می‌زنند طرف دیگر بحث، که زحمتش را نویسنده باید متحمل شود. مجموعه ناداستان فراموشان مشتمل […]

تمثیلی از وحشت و ناامیدی در «جنگ ابدی»

ویلیام ماندلا به عنوان یکی از اولین سربازان مبارزه با ثوری‌ها (نژادی از بیگانگان فضایی)، فراخوانده شده است. در فضا نقاطی مانند کرمچاله وجود دارد که سفینه را فورا به منطقه‌ای دور در کیهان منتقل می‌کنند و بشر با استفاده از آنها با ثوری‌ها می‌جنگد. هر دو نژاد دوست دارند در سیارات مجاور پایگاه بسازند […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

همان زمان، برای من جای تعجب بود که اصلا در تمام آن کتاب‌ها، توجهم به بخش عشق جلب نمی‌شد. من چیز دیگری می‌دیدم. چیز دیگری می‌یافتم. چیز دیگری مرا مجذوب خودش می‌کرد: «امکانِ زیستن به‌گونه‌هایی دیگر» امکان زیستن در زندگی‌هایی بسیار دور از آنچه من در آن بخش جامعه، ناچار به زیستنش بودم. آنچه مرا […]

مروری بر روایت ابوالفضل زرویی نصرآباد از قمر بنی‌هاشم

تفاوت این کتاب با کتاب‌های دیگر در آن است که نویسنده به چند و چون شهادت عباس بن علی نپرداخته است؛ بلکه با توجه به راوی‌ها و نحوه ارتباطی که می‌توانستند با ایشان داشته باشند خاطره‌هایی از کودکی، ازدواج، دلاوری، بزرگ‌منشی و تواضع و… را بیان می‌کند و ما را با ابعاد مختلف شخصیت این […]

روایتی از سایه‌نشینان تاریخ کربلا

«فراموشان» داستانی نود و شش صفحه‌ای با همین محور به قلم داوود غفارزادگان است. فراموشان با زیر عنوان «داستانی از واقعه کربلا» دربردارنده شش روایت با عناوینی نظیر «روایت قاصد والی مدینه»، «روایت همسر زهیر بن قین»، «روایت یکی از سربازان حربن یزید ریاحی»، «روایت غلام عبیدالله بن زیاد»، «روایت یک کاتب گمنام» و «روایت […]

روایتی از عاشورای انسان

نمی‌دانم… اصلاً همان عافیت‌طلب بمانم. زبانم هم که سرخی‌اش را عیان کند، سرم سبز نمی‌شود. از چه علاقه‌مندی‌ام گذشته‌ام که بتوانم از مردی بنویسم که نوه پیامبر بود و با همین عنوان می‌شد روزگارش سکه باشد، می‌شد که قصه زندگی‌اش با عبارت «تا پایان عمر به ‌خوبی و خوشی زندگی کرد» به پایان برسد. به […]

مرز باریک میان روایت‌پردازی آیینی و روضه‌خوانی

کتاب «بگذار اسبت بتازد» نوشته محبوبه زارع از همین دست آثار است که از زاویه نگاه «حر بن یزید ریاحی» به روایت حوادث کوفه و کربلا پرداخته است. زارع در این اثر از شخصیت‌هایی حقیقی و رخدادهایی واقعی مدد گرفته است تا با چاشنی صور خیال به روایت واقعه کربلا بپردازد. ماجرا به زبان اول […]

«فراموشان» و روایت‌هایی در مرز سیاهی و سفیدی

هربار که یک رمان مذهبی به من پیشنهاد می‌شد با خودم می‌گفتم لابد از این عشق در نگاه اول‌ها است که پسری عاشق دختری که نباید بشود، می‌شود و با هزاران سنگ در جلوی پایش به مقصود خود می‌رسد، او را به دین خود درآورده و همه چیز به خوبی سامان می‌پذیرد. یا قرار است […]

«مهاجر سرزمین آفتاب» روایت اراده‌هاست

تمام تصاویر بعد از خانم کونیکو یا سباخانم، توی تهران است و شاید نقطه عطف داستان همینجا باشد. مگر چندتا دختر ژاپنی داریم که هزاران کیلومتر دورتر از وطنش، در یک کشور آسیایی دیگر زندگی کند و حتی نتواند فارسی را درست صبحت کند و زبان مشترکش با همسرش، انگلیسی باشد؟ تا اواسط کتاب، منتظر […]

روایتی از گریه بر مصیبت حسین(ع)

از شما چه پنهان، گاهی حس خواسته نشدن بهم دست می‌داد. انگار وصله ناجور جمع باشم و تو رودربایستی منو به حضور پذیرفته باشن. یکی دوباری با مامان درباره‌‌اش حرف زدم. اول می‌گفت علتش اینه که حواست پی شیطنت و بازی می‌ره و دل نمی‌دی به مجلس. اما وقتی اصرار و تاکیدم رو می‌دید که […]

پرسش‌هایی درباره روایت‌های ما از فتح و شکست در جنگ

جنگ هشت ساله بین ایران و عراق که بعدها با عنوان «دفاع مقدس»، وارد عرصه سیاسی و اجتماعی ایران شد، به تدریج به نمادی از هویت ملی بدل شد که بر تمام پدیده‌ها و تحولات اجتماعی تأثیر گذاشت. در این میان، عرصه ادبیات و هنر نیز مستثنی نبود و خلق آثار هنری و ادبی با […]

جای «فراموشان» میان کتب قطور کتابخانه خالی‌ست

فراموشان را کتابی برای نوجوان نامیده‌اند. موضوع کتاب به نظرم می‌تواند برای مخاطب نوجوان جذاب باشد. به خصوص اینکه نویسنده برای بیان وقایع، زبان و نثر دشوار آثار تاریخی و مقاتل را کنار گذاشته و با زبان ساده و جزیی‌نگری اتفاقاتی را که برایمان آشناست بسط داده است. فراموشان را باید نوجوانی بخوانند که از […]

«تذکره اندوهگینان» و دعوت به اندیشیدن

برای شروع، به سراغ سبک نوشتاری داستان می‌رویم. بنا بر تعریف ایرنا ریما مکاریک در دانش‌نامه نظریه‌های ادبی معاصر: «پسامدرنیسم متضمن ترکیب به ظاهر منتاقض خودآگاهی و نوعی زمینه‌سازی تاریخی آیرونیک است. مثلا آن‌چه فراداستان تاریخ‌نگارانه خوانده شده است داستانی است که به‌طور هم‌زمان درون‌سو و برون‌سو است، یعنی هم به وضعیت خود به مثابه […]

«سازمان مجاهدین خلق» روی دور تند

این کتاب را به این خاطر انتخاب کردم چون به نظرم رسید اغلب اطلاعات لازم و شناخت درست از پیشینه این سازمان و فعالیت و نحوه شکل‌گیری‌اش نداریم. این که اطلاعات نداریم هم چیز عجیبی نیست. غلبه فضای مجازی بر احوال و امورات ما فرصت درنگ کردن و دقیق شدن را از ما گرفته و […]

روایت ایمان مسیحی در ژاپن بودایی در «سکوت»

سکوت، پرده‌ای از کشمکش‌های درونی نویسنده است در فهمش از ایمان مسیحی در ژاپن بودایی. به زعم اندو آنچه ریشه مسیحیت را در این سرزمین زیروزبَر می‌کند، شمشیر حکومت نیست، بلکه خاک سترونی است که هرچه در آن بکاری، خشکیده درو می‌کنی. تلاش مبلّغان نتیجه‌ای نمی‌دهد، زیرا نگاه یک مسیحی ژاپنی به دینش با دیدی […]

جاده بستری برای قصه‌گویی

در کشوری که جنگ است و هر روز هزاران جسد را از نظامی تا غیرنظامی در گورهای دسته‌جمعی دفن می‌کنند و فرصت برگزاری هیچ مراسمی برای‌شان نیست، این وصیت پدر خود آغازگر جنگ دیگری است. نبرد آدمی با آدمی، آدمی با خودِ نهفته در درونش، آدمی با طبیعت و نظام حاکم بر آن که هر نوع […]

نگاهی تازه به جنگ در «مهاجر سرزمین آفتاب»

نکته‌ای که در بررسی این روایت به لحاظ فرم وجود دارد، تقابل فرهنگ است. این که بتوان حول دو فرهنگ از دو جامعه که فاصله بسیار زیادی با هم دارند دست به مشاهده و بررسی زد، یکی از ویژگی‌های بارز این اثر است. نویسنده در کنار راوی، به دوگانگی فرهنگ اول واقف می‌شود و بعد […]

برای بستن این کتاب تردید نکنید

بذارید یکم دقیق‌تر بگم: کتاب از شیوه مرسوم و معروف خبرگزاری‌های معلوم‌الحال استفاده می‌کنه! یه حقیقت مستند تایید شده رو بیان می‌کنه و در سایه اعتماد مخاطب به اون حرف شروع می‌کنه درباره علت و پیشینه و پیامدهای اون حقیقت، داستان‌سازی می‌کنه! حقیقت این کتاب چیه؟ این که بر اساس نظرسنجی‌های معتبر و آمارهای روزآمد، […]

داستانی از تجربه اعتیاد نویسنده روس

این‌گونه شد که نویسنده سرشناس روسی در ورطه افیون سقوط کرد و روزبه‌روز بر اعتیادش افزوده شد، به‌گونه‌ای که حتی قادر نبود روزی را بدون تزریق مرفین سپری کند. همین تجربه وحشتناک بود که باعث شد دست به نوشتن ببرد و کتابی کوتاه به رشته تحریر درآورد به نام «مرفین»، که گویی ادامه مجموعه «یادداشت‌های […]

ادبیات علیه زیاده‌خواهی و استثمار

نویسنده در داستانش آدم‌ها را چند بخش می‌کند. تکلیف دسته اول که معلوم است. صاحبان قدرت و ­ثروت. همان اهالی سفید پوست آمریکایی. اما قصه از دسته دوم است. یکی مهاجران و دیگری سیاهان. قاعده بازی در داستان را این‌ها می‌سازند. نسبت‌ها معلوم است. اقتصاد و بقای حکومت نیاز­مند صنعت است، پس سیاست را می‌خرد […]

ردپای مصطفی مستور و جلال آل‌احمد در رمان یک طلبه

می‌توان گفت نویسنده خیلی خوب توانسته نکات و شبهات ابتدایی یک فرد دین‌دار را عینییت ببخشد‌. مصادیق این چالش‌ها آنقدر در زندگی شخصی پرتکرار است که احتمالا خواندنشان مخاطب را با داستان همراه می‌کند‌. وقتی مخاطب بتواند با داستان همزادپنداری کند، نشان می‌دهد نویسنده کار خود را خوب انجام داده است. کتاب یک بدنه اصلی […]

چیستی و چرایی جنگ مسئله نویسنده است

رمارک در پردازش این معروف‌ترین اثر خود سعی کرده است که تمام زشتی‌ها و پلشتی‌های جنگ را به تصویر بکشد. او در توصیفاتش از صحنه‌های جنگ به هیچ عنوان از خشونت ماجرا نمی‌کاهد و صحنه‌هایی اثرگذار از رخدادهای جنگی می‌آفریند. صحنه‌هایی که تاثیرگذاری خود را مدیون چالش‌هایی‌اند که نویسنده موازی با توصیفاتش از جنگ در […]

مروری بر دو کتاب روایی از فاجعه منا

تاریخ شفاهی به خودی خود هیچگاه نمی‌تواند به‌عنوان یک امر مفید یا ضرررسان تلقی شود در واقع این پدیده را که بیش از هر چیز متعلق به جهان معاصر است؛ می‌توان با این جمله معروف میلان کوندار درباره ادبیات سنجید: «ادبیات، جنگ حافظه است علیه فراموشی». به همین ترتیب می‌توان گفت تاریخ شفاهی به واسطه […]

روایتی از سفری که با باقی سفرها فرق دارد

حالش غریب بود. زیاد با کسی هم صحبت نمی‌شد. هر بار نگاهش می‌کردم به یک نقطه خیره بود. البته با خودش قصد کرده بود قرآن را در این سفر ختم کند. اما هر چه بود، به دلم نشسته بود و دوست داشتم با او حرف بزنم. می‌گفت: «احرام بستن یعنی بدون تمام این تعلقات بایستی […]

زیستن وجه غایب فلسطین در رسانه‌هاست

کتاب یکی از مجموعه‌ چهار جلدی «مستند مصور» نشر اطراف است که همگی از همین مولف ترجمه و منتشر شده‌اند. چهار سفر و چهار سفرنامه مصور به کشورهایی که عمدتاً به جهت شرایط خاص سیاسی و اجتماعی‌شان شناخته شده و می‌شوند. باقی آنها را نخوانده‌ام اما همین یکی به قدر کافی برایم جذاب بود تا […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

هر وسیله قصه‌ای داشت. و او نقال قصه‌گویی بود از خاورمیانه که از هر وسیله کتابی شفاهی می‌پرداخت و تحویل مشتری‌ها می‌داد. مثلا قطعه‌ کوچکی از قالیچه‌ی دستبافت پوسیده‌ای را در قاب چوبی زیبایی می‌نشاند و رویش تکه کاغذ دست‌نویسی می‌چسباند «150€» و اگر زوج آلمانی مسنی که مسحور طرح و رنگ شده بودند، اعتراض […]

کتابی که تلنگر می‌زند

سبا بابایی در وطن خویش نام دیگری داشته است. کونیکو یامامورا. کونیکو یعنی دختر وطن. نامت دختر وطن باشد و خودت را بی وطن بدانی و تا نرسیدن به وطنی که آرام و قرارِ از کف‌داده‌ات را به تو بازگرداند، به استقبال چالش‌ها بروی! حبذا خانم بابایی! حبذا کونیکو یامامورا! آموختنی‌ها در این کتاب کم […]

راه رفتن نویسنده بر لبه تیغ در «سال گرگ»

در «سال‌گرگ» تقریباً پانصد صفحه‌ای شخصیت اول داستان تقی شهرام است و این یعنی ما این شانس را داریم که از نمای بسیار نزدیک، به مهم‌ترین‌چهره سازمان در ماجرا تغییر مشی نزدیک شویم و سیر تحول و تغییر او و گروهکش را از مجاهدین به منافقین ببینیم. «سال گرگ»، چنان که «رمان» می‌خوانیمش، نه یک […]

روایتی از تنهایی در بزرگترین اجتماع مسلمانان

بی‌یار و یاور بودن از سه جهت ممکن است آسیب‌هایی در پی داشته باشد و خانم‌ها به علت اینکه عموما آسیب‌پذیری روحی و جسمی بیشتری دارند، مراقبت بیشتری هم می‌طلبند تا خدای ناکرده این سفر خاص و عمری‌یک­بار به خاطره‌ای تلخ بدل نشود. امنیت و معنویت در این سفر از موادی است که در خلوت […]

تحلیلی بر نمایشنامه «سایکوسیس 4:48»

راس ساعت 4:48 سلامتی و جنون در هم می‌آمیزند. در چندجای کتاب این عدد را می‌بینیم. چرا این ساعت انقدر پررنگ و پر تکرار است؟ ساعتی که سارا کِین با وجود بیماری و رنج‌های مداوم تا حدودی بر خود کنترل داشته و شروع به نوشتن می‌کرده است. به گفته اطرافیانش او در این ساعت خود […]

مروری بر «مهاجر سرزمین آفتاب»

کونیکو نه تنها همه این صفات را داشت، زبان انگلیسی و گل‌آرایی هم بلد بود. او در یک خانواده بودایی متولد شد و با تعصبات ویژه‌ای که این دین برای امپراطور و وطن قائل بود، تربیت شد. پدرش امپراطور را در حد خدا و هر غیرژاپنی را بیگانه می‌دانست و بخاطر علاقه بودایی‌ها به وطن، […]

«گاف» و چیزهایی که هست

گاف یک رمانِ استوار است؛ و شاید بتوان گفت مهم‌ترین دلیلِ این استواربودنِ، تکیه نویسنده (خانم سارا گریانلو)، بر تجربه زیسته معلمیِ خودش باشد. تجربه زیسته‌ای که به مخاطب کمک می‌کند معلمی را ـ‌هرچند کوتاه‌ـ زندگی کند. اجازه بدهید از این موضوع ساده گذر نکنم و اند‌کی آن را بسط بدهم. هر فردِ رمان‌خوان، به […]

اینجا فقط بازار نیست

ـ بازار نگو، شهر فرنگ بازارهای هفتگی گیلان، پابرجاترین نوع بازارهای دوره‌ای است که در ایران وجود دارد و هرروز در چند نقطه از استان ما از شرق تا غرب بازار برپا می‌شود. 16 تا شنبه بازار، 9 تا یکشنبه بازار، 11 تا دوشنبه بازار، 10 تا سه‌شنبه بازار، 17 تا چهارشنبه بازار، 12 تا […]

فراغتی زنانه با «اسم شوهر من تهران است»

اما حالا که داستان مادربزرگم را برایتان گفتم، بیایید تا از زهره شعبانی هم برایتان بگویم. زهره شعبانی نویسنده کتاب «اسم شوهر من تهران است» را می‌گویم. نویسنده‌ای که از وقتی کتابش را دست گرفتم عجیب یاد داستان‌های مادربزرگ و موانع رسیدن به اهداف و خواسته‌هایش افتادم. کتاب «اسم شوهر من تهران است» شامل نه […]

ریشخند کردن لیبرالیسم و مارکسیسم با «طاعون»

کامو همواره (در آثارش) مجال بروز آزادی و نمایش گسترش آن را فراهم می‌کند. او خوانندگان آثار خویش را چنان با آزادی مواجه می‌کند که از خیره شدن به آن، دچار درد و حتی سرگیجه بشوند. آزادی برای او همه چیز است، حتی خود حقیقت است. کسی که آثار وی را بخواند، بسیار محتمل است […]

چند نکته درباره «مهاجر سرزمین آفتاب»

یکی از اصلی‌ترین ایرادات به کتاب‌های خاطره‌نگاری و تاریخ شفاهی کسل‌کننده بودن آن‌هاست. راوی حرف‌هایی را که سال‌ها به زبان نیاورده می‌گوید (تصور می‌کند برای تاریخ می‌گوید) و نویسنده نیز با این تصور که امانتداری اصل مهم در نوشتن خاطرات است هرچه راوی بازگو کرده را عین به عین در روایش می‌گنجاند تا مبادا راوی […]

«آواز اجساد بی‌گور» و آدم‌هایی که التیام نمی‌یابند

الگوی جوجو پدربزرگش است. فردی که او را بابا صدا می‌زند. پیرمرد سیاه‌پوستی که جوانی‌اش را در زندان پارچمن گذرانده و از ان دوران پرشکنجه داستان‌های زیادی دارد. خاطراتی که با همه دردناک بودن، شنیدنش برای جوجو مثل یک قصه شیرین است و مانند یک شربت خنک در یک عصر داغ تابستانی جگرش را حال […]

«کولی کنار آتش» آینه تمام‌نمای زنان

راستش منیرو روانی‌پور چنان هنرمندانه داستان «آینه» را روایت کرده است که من نمی‌توانستم از فکر چیره‌دستی‌اش بیرون بیایم. «کولی کنار آتش» یک اثر پسامدرنیستی در ادبیات داستانی ایران است که از بارزترین مشخصه‌هایش زاویه دید آشفته و یا اسکیزوفرنیک[2] آن است. این آشفتگی در زاویه دید و گسست در روایت، فرمی را در داستان […]

چند ساعت پای درددل‌های یک پزشک بریتانیایی

اون همه سال درس تئوری خوندن، اون همه سال رزیدنتی و شیفتای طولانی و خسته کننده و حقوق کم و فشارهای روحی و جسمی رو تحمل کرده باشی و وقتی به عبارتی داری وارد دوران راحتی حرفه‌ت میشی بذاریش کنار. پس حتما خودتون بخونید و ببینید چی باعث همچین تصمیمی شده و شما اگه جاش […]

سمت روشن قلم پیرمرد ژاپنی

فصل اول این کتاب قطعا یک شاهکار است. موضوعی که موراکامی بر آن دست گذاشته درّ نایابی است که کشفش از تنها یک نویسنده کهنه‌کارِ پرکار برمی‌آید. این جمله از نویسندگان بسیاری شنیده شده که همه می‌توانند یکی دو کتاب بنویسند، نویسندگی تازه از آغاز کتاب سوم شروع می‌شود. موراکامی با بیان نکته‌ای باریک‌تر از […]

خرمشهر آزاد شد ـ 9

راوی در «چراغ‌های روشن شهر» ساختار را می‌شکند و از این درد مشترک حرف می‌زند. یک هدف مشترک در این اثر فرد و جامعه در کنش با یکدیگرند و همین طور می‌تواند از اثر فرد و کنش و تاثیر قدرتمند بر یک جریان و یک گروه، حرف بزند. در «چراغ‌های روشن شهر»، گاهی مسیر «از […]

نمودار سختی کار فرهنگی برای انقلاب به روایت «مادر برام قصه بگو»

کتاب را باید در دسته کتب تاریخ شفاهی موضوع‌محور قرار داد. از این حیث این کتاب یک گام از سایر کتاب‌های تاریخ شفاهی جلوتر است. زیرا اغلب کتاب‌های این دسته فردمحور روایت می‌شوند و کمتر پیش می‌آید به یک موضوع یا یک مکان یا اثری هنری بپردازند. پس باید کتاب «مادر برام قصه بگو» را […]

روایتی از دهه سیاه الجزایر

احلام مستغانمی در نقاب یک رمان عاشقانه، از دهه سیاه الجزایر می‌نویسد. او که شعر هم می‌سراید درباره انگیزه نوشتن رمانش چنین می‌گوید: «وقتی معشوقت را از دست می‌دهی شعر می‌گویی و زمانی که وطنت را از دست می‌دهی، به سراغ نوشتن رمان می‌روی.» «مشکی برازنده توست»، ماجرای خواننده بیست و هفت ساله الجزایری به […]

مروری تحلیلی بر «قمارباز» پیامبر روس

«قمارباز» هیچ‌گاه نمی‌تواند به یک نقد ساده‌باورانه علیه فعل قماربازی فروکاسته شود بلکه این اثر انتقادی است به تمام زندگی بشر. در این کتاب بارها به کلمه «چرخ» برخورد می‌کنیم با این تفاوت که گاهی مراد از چرخ، چرخ بازی رولت است و گاهی چرخ زندگی. اتفاقات کتاب در یک شهر خیالی اتفاق می‌افتد. شهری […]

«عیبی ندارد اگر حالت خوش نیست» سبک زندگی است

«راه دوام آوردن در سوگ اين است كه به درد اجازه ظهور بدهيم و تلاش نكنيم آن را سركوب كنيم يا به سرعت از ميانش بگذريم. به جای از بين بردن درد می‌توانيم طوری روی آن مرهم بگذاريم كه انگار سالم و طبيعی است، به صداقت و مراقبت مهربانانه، دلسوزانه و ساده ما نياز دارد. […]

ماجرای زیرساخت‌های فسادزا در «روز داوری»

ژانر معمایی نوعی سبک جدید است که در سال‌های رنسانس در انگلیس رواج یافت. دورانی که با ظهور سوادآموزی هم‌زمان بوده است. با بالاتر رفتن سطح سواد مردم، استقلال در تفکر و اندیشه افراد بیش‌تر شد و احترام به ذات و ماهیت بشر باعث شد که توانایی و قدرت افراد در حل مسائل، بیش‌تر مورد […]

مسئله اصلی گلشیری در «شازده احتجاب» چیست؟

یک ـ وجوه فرمی شازده احتجاب رمان با جملاتی نسبتاً ساده شروع می‌شود: «شازده احتجاب توی همان صندلی راحتی‌اش فرورفته بود و پیشانی داغش را روی دو ستون دستش گذاشته بود و سرفه می‌کرد.» (ص ۷) همان‌طور که می‌بینیم تک‌تک کلمات این جمله در ساخت فرم یا محتوای رمان به‌خوبی کارکرد دارند. برای مثال می‌بینیم […]

روایتی از مردی که مثل دیگران فکر نکرد

کتاب با تبعید شدن ملاصدرا شروع می‌شود و خواننده او را میان کویر و در راهِ رفتن به سوی تبعیدگاه می‌یابد. تبعیدی که به خاطر ایستادن مقابل حرف زور و سرنسپردن به ظلم ظالمان یا متفاوت فکر کردن و متفاوت حرف زدن، تا الان دامن خیلی از بزرگان تاریخ را گرفته است. از این تبعیدها […]

گره خوردگی «آخرین انار دنیا» با واقعیت

«آخرین انار دنیا» قصه رنج است، قصه گداختن انسان است، قصه نابودی‌ست. و در آخر، قصه انسان در مواجهه با قدرت است. قصه‌ای که با لطافتی شیرین روایت می‌شود اما در هر برگش از زخمی بر انسان حرف می‌زند. با توصیف انتظار و بیابان و رمل آغاز می‌شود و به حقیقتی بی‌رحم و دهشتناک می‌رسد. […]

نامه‌هایی از تمام ایران

در چندین نامه که در سال‌های مختلف جنگ نوشته شده، کودکان و نوجوانان از امام تقاضای عاجزانه داشته‌اند که فرمان مستقیم برای حضور در جبهه را برایشان صادر کند تا بلکه به این وسیله بتوانند از سد خانواده و نیروهای نظامی کشور که سختگیرانه مانع اعزام کودکان و نوجوانان به مناطق جنگی می‌شوند، عبور کرده […]

مقدمه این کتاب را با دقت بخوانید

داستان «شمسیه لندنیه» از همان مقدمه کتاب شروع می‌شود، این از رندی و هوشمندی نویسنده است که مقدمه را به بخشی جذاب و خواندنی از خود داستان تبدیل کرده است، هرچند به جد توصیه می‌شود مقدمه کتاب‌ها حتما خوانده شوند، توصیه به خواندن این یک مورد خیلی جدی‌تر است. سیدعلی میرفتاح داستان را از زبان […]

داستان‌هایی زیر آتش داغ آبادان

می‌خواهم در ادامه با هم نگاهی گذرا بیندازیم به برخی از داستان‌های این کتاب. داستان اول کتاب «دقیقه هشتاد و یک» قصه‌ خانواده نسبتا خوشبختی‌ست که به یک‌باره از هم فروپاشیده‌ می‌شود. جمله‌ ابتدایی داستان را بخوانیم: «زندگی خانوادگی ما ساعت هفت و سی و پنج دقیقه بعد از ظهر روز هشت ژوئن 1990 یعنی […]

خرمشهر آزاد شد ـ 7

نمی‌دانم جدای از احترام و ارج و قربی که شهدا بین ما دارند، آیا رزمندگان این دفاع هشت ساله نیز برایمان همان قدر آشنا و قابل احترام‌اند؟ آیا آنها را که خود حافظه شگفت‌انگیز تاریخ و بخش مهمی از سرنوشت کشورمان هستند را می‌شناسیم؟ محمدعلی نورانی خودش به تنهایی گنجینه زنده‌ای‌ست از روز اول جنگ […]

خرمشهر آزاد شد ـ 6

همین بود. آنها مسخره‌اش می‌کردند. انگار با دو زبان جدا حرف بزنند. مثلا اگر سر صبحانه نگاهی به پنیر دانمارکیِ پسند بقیه می‌انداخت و می‌گفت: «باز از این آشغالا خریدین! پنیر باید تبریز باشه! جوندار و اصیل! حتی زمان جنگم به ما از این آشغالا نمی‌دادن!» دخترش پشت چشمی نازک می‌کرد: «بابا آخه تو چه […]

جان‌مایه «ویولون‌زن روی پل» رنج است

مهم‌ترین ویژگی در «ویولون‌زن روی پل» همین است که نویسنده قصد ندارد خود را قضاوت کند. به نظر می‌رسد راوی داستان، در قدم نخست نوشتن قصه، اول سنگ‌هایش را با خودش واکنده و به تعادل رسیده است زیرا قلم خود را آزاد می‌گذارد تا نگفته‌ای باقی نماند. به نظر من همین نکته نقطه عطف روایت […]

خرمشهر آزاد شد ـ 5

آغاز قصه از کودکی محمود است. کودکی که در پنج سالگی به‌خاطر یاد نگرفتن قرآن فلک می‌شود و حالا در سن بیست سالگی پس از نه سال اسارت، نه تنها خودش حافظ کل قرآن شده بلکه در اردوگاه موصل عراق هزار و صد نفر را یا حافظ کل قرآن یا حافظ بسیاری از قرآن می‌کند. […]

خرمشهر آزاد شد ـ 4

برخلاف شخصیت‌های اصلی خوب و رو به رشد داستان، شخصیت‌های فرعی رمان «ایران‌شهر» به غایت کلیشه‌ای و تکراری‌اند. البته این نکته هم مهم است که خرده پی‌رنگ‌ها و شخصیت‌های فرعی که بیشتر شبیه تیپ هستند، به پردازش شخصیت‌های اصلی داستان و مواجهه مخاطب با آنها کمک کردند. اما این تیپ‌های کمی لوس(!) بعد از جلد […]

خرمشهر آزاد شد ـ 3

اگر کتاب «یکشنبه آخر» قرار بود به جای سال 1382 در سال 1392 چاپ شود قطعا با این زبان و شیوه نگاشته نمی‌شد. زبان ساده و بی‌تکلف راوی که از قضا نویسنده کتاب نیز هست قطعا به مذاق ناشر خوش نمی‌آمد و ترجیح می‌داد توصیف هایی پر طول و تفصیل از اتفاقات و حوادثی دراماتیک‌تر […]

خرمشهر آزاد شد ـ 2

خرمشهر با مقاومتش، با آزادی‌اش شد، پرچمدار خوزستان، اما چرا پرچمش بالا نماند را باید آنهایی جواب بدهند که مسئول بودند و هستند. حالا در چهلمین سالگرد آزادسازی خرمشهر، آبادان، آبادان عزیز مصیبت‌زده شد. مصیبتی بزرگ. از دور که نگاه می‌کنی انگار خرمشهر دارد به آبادان نگاه می‌کند و اشک می‌ریزد و به او می‌گوید: […]

خرمشهر آزاد شد ـ 1

قصه این کتاب تجربه سال‌ها مبارزه زهره فرهادی در شهر خرمشهر و آبادان تا پایان جنگ تحمیلی است. گفتنی است این کتاب توسط خانم «فائزه ساسانی‌خواه» به رشته تحریر در آمده و توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است. آنچه در شخصیت زهره فرهادی به عنوان راوی کتاب نمود بارز دارد تشخص در هویت اوست. […]

داستانی بر مبنای عملیاتی تروریستی در اروپای متمدن

داستان کتاب «سوگند به فرشتگان در صف» با دو شیوه روایت پیش می‌­رود. عنوان فصل­‌ها یکی در میان «رهام» و «رزان» است. تعداد فصل‌­هایی که با عنوان «رهام» مشخص شده‌اند؛ از زبان فردی با همین نام روایت می‌شوند و فصل­‌هایی که عنوان آن­ها «رزان» است از زبان سوم شخص، به روایت بخش­‌هایی از زندگی رزان […]

دموکراسی چگونه بلعیده می‌شود؟

موسی در رمان همان جمهوریت است. جمهوریتی که در افغانستان دوبار تلاش کرده حرکت کند و جامعه را به پیش براند، اما در هر دو مواجهه، امارت اسلامی طالبان متوقفش کرده و او را کشته است. جمهوریت در افغانستان در هر دو باری که تلاش کرده، شکل بگیرد از یک ناحیه شکست خورده و می‌توان […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

بلد بود محصول کارش را بفروشد. مخاطب را تشنه می‌کرد و به او می‌قبولاند که به محصول کار او محتاج است. که با داشتن داستانی دلخواه از زندگی‌اش، پولش را بابت چیزی خاص و یگانه خرج کرده. و بالاخره مشتری‌هایی که به مرحله سفارش داستان می‌رسیدند: مردهایی که در شغلی نامطلوب گرفتار شده بودند و […]

مروری بر «پروژه هیل مری»

حالا جناب آقای نویسنده که ظاهرا موفقیت «مریخی» چه در سینما و چه در کتاب بهش ساخته است سعی کرده همان کار را باز هم تکرار کند. کتاب «پروژه هیل مری» تقریبا تکرار همان کتاب قبلی آقای اندی وییر است که در نوع خودش می‌تواند تبدیل شود به الگویی برای همه کسانی که دوست دارند […]

ناکام در رسیدن به یک قالب روایی

گفتمان روایت و تجربه زیسته، این دو گونه ارتباط با جهان به تفاوتی کاملاً کیفی اشاره دارد. در تضاد با آنچه تجربه زیسته ما در لحظه و از هستی می‌تواند داشته باشد؛ یعنی احساسی کاملاً درونی شخصی و شهودی که غیرقابل انتقال می‌نماید، در عوض قرار دادن آن در زنجیره روایی امور دیگر، به ما […]

جهانی زنانه در «ساعت دنگی»

یکی از خصوصیات کتاب که مخاطب را جذب می‌کند شیوه ارائه آن است. در ادبیات داستانی بلند به خصوص در بخش ژانر چه در ادبیات ایرانی و چه در ادبیات خارجی شاهد انتشار داستان به صورت سه‌گانه هستیم اما در مجموعه داستان کوتاه ارائه محتوا به شکل تریلوژی یک حرکت تازه و نو به حساب […]

یادی از داغ سرد نشده ادبیات در بیست‌ویک اردیبهشت

روزی که خبر آمد، غزاله علیزاده نویسنده سرشناس و صاحب رمان دو جلدی «خانه ادریسی‌ها» و مجموعه داستان چهارراه و… در جواهرده رامسر خودش را حلق آویز کرده، بیشتر از غصه، حیرت در جانمان نشست. حالا از آن روزها بیست و پنج سالی می‌گذرد. حالا من به سن و سال آن روزهای غزاله علیزاده رسیده‌ام. […]

برای هشت ساله‌ها تا نودونُه ساله‌ها

بالاخره یک روز، سرباز خود را به شکل یک بوته در می‌آورد و سوراخ خود را ترک می‌کند و به سمت دشمنش می‌خزد تا بتواند او را بکشد و به جنگ پایان دهد. اما وقتی به آنجا می‌رسد، نقطه عطف شگفت انگیز داستان است. دشمن رفته، اما چیزهای خود را جا گذاشته است: تصاویر خانوادگی […]

صدای انقلاب از حنجره میرزاوندی در گوش تاریخ می‌پیچد

محمد میرزاوندی عاقبت‌اندیش نبود که اگر بود امروز به عنوان یکی از چهره‌های مهم موسیقی فولکلور باید شناخته می‌شد. البته این اتفاق شامل حال میرازوندی نیست. بسیارند کسانی که می‌توان همیجا به نام آن‌ها اشاره کرد که سابقه و توانایی هنری بیشتری دارند ولی نامشان در پس نام‌های فریبنده و ژست‌های قاب پرکن رسانه‌ای قرار […]

جای خالی انسجام در روایت‌ها

یک‌دست نبودن راویان اصلی و زاویه دیدشان و توصیف‌های منحصر به‌فرد افراد مختلف احتمالا دلیل عدم یکدستگی بیان و لحن روایات کتاب است که البته اصلا آزاردهنده نیست. چون هر روایت حال و هوا و بستر خاص خودش را دارد که با شروع روایت در ذهن ما آغاز می‌شود و با پایانش ما هم پرونده […]

داستان یک شهر ـ شیراز

شیراز اما در داستان‌نویسی ما هم جایگاه ویژه‌ای دارد، همان‌طور که مهدی حمیدی شیرازی و خیلی از دیگر شعرای معاصر هم از شیراز سروده‌اند و هنوز هم می‌سرایند، داستان‌نویسان بزرگ بسیاری دارد که گاه در دل شهرشان هم داستان خلق کرده‌اند. همین‌طور کم نیستند داستان‌نویسان غیرشیرازی‌ای که دل به این شهر جادویی سپرده‌اند و در […]

از افطار بدون برنج تا شب‌های روشن در گیلان

من فکر می‌کنم گیلانی‌ها مردمانی شادند و برای اثبات این حرف نه عدد و رقم و آمار و درصد دارم و نه پژوهش علمی. فقط وقتی ماه رمضان‌هایی که در گیلان تجربه کرده‌ام را مرور می‌کنم جز صدای خنده، عطر خوش چای، خوردنی‌های خوشمزه، سفره‌های رنگارنگ و همهمه‌ حرف زدن همزمان ده نفر باهم و […]

مروری بر جهان داستان‌های گلی ترقی

در کتاب «خواب زمستانی» که از آثار دوران قبل از انقلاب است او روایتگر پیرمردی تنهاست که در جوانی با دوستانش عهد بسته بودند تا همیشه همراه هم باشند اما اکنون در زمان کهنسالی از یکدیگر جدا افتاده‌اند و او به این درد تنهایی انس گرفته است. «آدمیزاد فراموشکاره. وقتی درد داره، قیل و داد […]

مروری انتقادی بر رمان «آبنبات هل‌دار»

داستان «آبنبات هل‌دار» ارجاعات زیادی دارد و مخاطب آشنا با دهه شصت را پر از خاطره می‌کند و این را هم می‌توان به زیست نویسنده نسبت داد و هم هوشمندی او در به‌کارگیری این جزئیات برای جذب مخاطب. یکی دیگر از نکات داستان این است، علی‌رغم این که در یک جریان پر از درام در […]

سفر به اعماق یک نوجوان با «در جست‌وجوی یک پیوند»

فرانکی همان‌طور که از دنیای ملال‌آورش به ستوه آمده، با بی‌قراری منتظر جشن عروسی برادرش است. او روز عروسی برادرش را دری به دنیای جدید می‌داند. دنیایی که در آن همه نگاه‌ها را مجذوب خودش می‌کند و دوستان زیادی پیدا می‌کند و مورد تعریف و تمجید دیگران قرار می‌گیرد. اما در همان روزهای چشم انتظاری […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

اوایل فقط درد بود و ضعف. چاره‌ هردو، مسکن بود. مسکن‌هایی روز‌به‌روز قوی‌شونده‌تر. همسر و دخترش در سکوت می‌آمدند و می‌رفتند و انگار دوتایی به این نتیجه رسیده بودند نباید به شلوغی و پرسروصدایی قبل زندگی کنند. انگار آن شور و هیجان و خنده عادی زندگی‌شان، نوعی بی‌حرمتی به بیماری‌ست که دارد روزهای آخرش را […]

برداشتی آزاد از روایت‌هایی درباره مرگ

انسان در مواجهه با این وادی سرشار از پرسش است. پرسش و نه باور. پرسش‌هایی که شاید راهی به باور باشد اما گذر زمان قصه انسان را به بی‌باوری رنگ آمیخته. گاهی نشانه‌هایی هم هست و چه زیباست قلم‌هایی که این نشانه‌ها را می‌نگارند. و قلم‌ها زنگ‌هایی هستند که بنوازند و دل‌هایی را شاید بیدار. […]

مروری بر کتاب زندگی یک عارف

در طی این سال‌ها و در راستای رسیدن به اهداف بالا، کتب متعددی عمدتاً در قالب زندگینامه در مورد بزرگان و افراد شناخته شده و حتی کمتر مشهور این عرصه، نگاشته شده است که برخی بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار گرفته‌اند. بدیهی است پرداختن به شرح زندگی افرادی که عموماً در قید حیات نیستند، جز […]

دست از سر فهرست‌های پیشنهادی کتاب بردارید

حالا در این چند خط آمده‌ام بگویم سر جدتان دست از سر بی‌مو و پشمِ «فهرست پیشنهادی دادن» بردارید و بگذارید ملت خودشان هر چه دلشان خواست انتخاب کنند. می‌پرسید پس چطور انتخاب کنند؟ خب مشخص است با خواندن مصاحبه نویسنده‌اش و مطالعه معرفی کتاب‌ یا همان مرور خودمان! حالا شاید برای این کمترین بُراق […]

نمونه‌ای خوب برای طنز سیاه

«ماهی‌ها نگاهم می‌کنند» یک رمان کوچک از نویسنده هفتاد ساله و پرکار فرانسوی است. ژان پل دوبوآ که اخیرا جایزه گنکور به لیست موفقیت‌هایش اضافه شده این داستان را با بهره‌گیری از دنیای شخصی خود نوشته است. او که خود سال‌ها سابقه روزنامه‌نگاری و نوشتن برای سرویس‌های خبری را دارد با الهام از آن دوره […]

پیوندی میان رمان تاریخی و ادبیات آیینی

«نشان حُسن» رمانی تاریخی به قلم لیلا مهدوی است که با محور قرار دادن قیام امام حسین (ع) از منظر سه تن از اعضای خانواده امام حسن مجتبی (ع) رمانی آیینی نیز محسوب می‌شود. این کتاب که در سال 1400 منتشر شد؛ اولین اثر لیلا مهدوی است که به نظر می‌رسد جایگاه خود را در […]

روایتی از سحرگاهی در دل کویر

اگر شب کویر را تجربه کرده باشید حتما تجربه تماشای ستاره‌ها در شب بی‌مهتاب را دارید اما تجربه منی که هفت، هشت ساله بودم و طاق‌باز روی پشت‌بام خانه پدری خوابیده بودم را شاید نداشته باشید که در آن سن و سال دخترکانی چون من خوابشان آنقدر عمیق بود که از خواب نمی‌پریدند و اگر […]

«حال حیرت» تکرار مکررات است

گلستان از قضاوت شدن نمی‌ترسد. آنچه موجب صراحت گلستان است همین عدم ترس است. واهمه ندارد از اینکه انگ بخورد. او اهل نوشتن و اهل حرف زدن است خوب و روان وصمیمی حرف می‌زند حرف‌های او در مخاطب احساس همدلی ایجاد می‌کند. خب همه این‌ها درکنار کار ترجمه و گالری‌داری یعنی که او سوژه مناسبی […]

مروری بر زندگی حضرت خدیجه(س) در یوما

داستان با راوی اول شخص و با شیبی ملایم از مادرانگی خدیجه کبری(س) شروع می‌شود و تا لحظه وفات او ادامه می‌یابد. ضرب‌آهنگ قلم دلنشین است و ریتم روایت آهنگین. زبان داستان در عین پختگی و دوری از هر تکلف و اغراق به‌قدری روان و سیال است که خواننده را تا پایان داستان با خود […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

دل حنان هری ریخت. اکبر راست می‌گفت. در کل آن کوچه‌‌اک (نیم‌کوچه‌ کوچک) و آن سه ساختمان، همین چهارنفر مانده بودند. تقریبا نصف واحدها از قبل هم خالی بودند. بقیه اما همه رفته بودند مسافرت. ساکنان ۱۶ واحد در سه ساختمان. فقط یک واحد بسیار اعیانی، در طبقه بالای ساختمان وسطی، کاملا خالی نشده بود. […]

مروری بر اثر جدید خالق «هری پاتر»

وقتی که این افسانه بعد از مدت‌ها دوباره بر سرزمین کوچک داستان سایه می‌اندازد، «برت» و «دیزی» که دو دوست کم سن و سال هستند، وارد ماجراجویی بزرگی می‌شوند تا حقیقت را پیدا کنند و پیدا کنند که هیولای واقعی کجاست و امید و شادی را بار دیگر به کورنکوپیا برگردانند. شاید تنها شباهت دو […]

تحلیلی بر رمان «ما گربه هستیم» نویسنده ژاپنی

راوی که گربه‌ای بی‌نام‌ونشان است ماجراهای زندگی‌اش را از زمان به دنیا آمدنش و راه‌یافتن به خانه‌ معلّمی خودشیفته و بدقلق، تا ماجراهای کوچک و بزرگی که در این خانه رخ می‌دهد برایمان نقل می‌کند؛ و ما در خلال پرچانگی‌هایش قد کشیدنش را نیز شاهد خواهیم بود. از همان جملات آغازین کتاب، تفاخر و خودبزرگ‌بینی […]

قرن نو ـ تاب‌آوری تا کجا؟

بله! زندگی یعنی تن به قضا و قدر دادن و دست از تقلای زیاد برداشتن و غرق شدن آرام در عمق اقیانوس زمان! تنبلی، کرختی، چاقی و بی‌‌جفتی همه‌اش عوارض اصیل این زندگی است. آنها که پی به اصل و اساس آن برده باشند در طایفه ما حضور دارند. ما باید کدامین نر زیبا باشیم؟ […]

بلند بخوانید و خجالت نکشید

شخصیت «محسن» کتاب «آبنبات هل‌دار» هم در دهه 60 به دنبال همین دغدغه است. آدم شود یا اثبات کند که آدم شده یا آدمش کنند و قول دهد که آدم شده تا بی‌­خیالش شوند. همه این فرایند شیرازه کتاب «آبنبات هل‌دار» مهرداد صدقی را تشکیل می‌دهد. محسن پسر یازده ساله بجنوردی است که حتی از […]

قرن نو ـ نوروز و فراموشی جمعی...

القصه نوروزی‌خوان‌ها که دو نفر بودند می‌آمدند، کلاه نمدی به سر، فانوس، چوب دستی و شمشاد به دست و کیسه کوچکی بر دوش. اغلب میانسال بودند، جاافتاده و صاحب احترام. فانوس پایین می‌آوردند و در تاریکی شب می‌خواندند: «زبسم‌الله بخوانم من کلامی دهم برخانه صاحب من سلامی   بخوانم من ایمام اولین را شه کشور […]

قرن نو ـ سال 1401 شبیه کدام قطعه موسیقی است؟

در روزهای پایانی سال 1400 به این فکر می‌کردم که اگر قرار بود این سال را در یک قطعه موسیقی خلاصه کرده و بخواهم بگویم شبیه همین قطعه است، به چه نتیجه‌ای می‌رسیدم؟‌ فکر جذابی بود، لااقل در شلوغی روزهای آخر سال برایم انگار یک‌جور استراحت ذهنی بود. هرچند ذهنم را امیدوار نکرد و آخرش […]

قرن نو ـ راه‌هایی برای کنترل کرم کتاب درونمان!

اشتباه نکنید. برنامه‌ای برای نخواندن و فریب مخاطب در کار نیست اما خب تجربه سال‌های قبل نشان داده هربار زمان خالی و آزاد پیدا کنیم که بنشینیم کنجی و بزنیم در گوش کتاب خواندن، قبلش جهت تاکید و یادآوری برای فالویینگ‌هایمان نیاز داریم یکی از اعضای خانواده از ما عکسی در حال مطالعه ثبت کند […]

قرن نو ـ جای خالی اندیشه در جهان قصه‌ها

باید بگویم ادعا ندارم که همه داستان‌های منتشر شده فارسی را در سال 1400 خوانده‌ام اما آن‌قدری که مخاطب آثار بومی بودم و هستم فقدان یک عنصر جدی را در داستان‌هایمان، ریشه‌دار و اصیل می‌دانم و می‌بینم. آن هم عنصری است که از نسبت جدی با اندیشه و تفکر به شکل عام آن و هستی‌شناسانه […]

قرن نو ـ دور هم در یکِ یکِ یک

درست پنجاه سال پیش و در مهرماه هزار و سیصد و پنجاه بود که ورزشگاه آزادی افتتاح شد و دقیقا در چنین روزهایی یعنی 27 اسفند همان سال، اولین بازی فوتبال در آن برگزار شد. ورزشگاهی به گنجایش نزدیک به صدهزار نفر تقریبا معادل کل جمعیت پایتخت ایران در اواسط دوران قاجار،  ورزشگاهی که در […]

قرن نو ـ قرار نیست در رنج شمعی روشن کنیم!

اینجاست که می‌خواهم این تصویر بزرگ و بزرگ‌تر شود و آنقدر منبسط بشود که بتوانم همه چیزهای دیگری که دوست دارم به آن اضافه کنم. شبیه کتاب‌ها و فیلم‌ها بشود؟ نه کتاب‌ها و فیلم‌ها به تنهایی مرا مأیوس می‌کنند. خدا می‌داند تا امروز پایان چند کتاب و چند فیلم را به دل‌خواه خودم تغییر داده‌ام. […]

قرن نو ـ سالی که مرگ نزدیک‌مان بود

برتولت برشت در فرازی از شعر «برای آیندگان» می‌سُراید: «آن کس که می‌خندد، خبر هولناک را نشنیده است.» من این فراز از شعر برشت را بسیار دوست دارم چون به آنچه که در این سال‌ها زیسته‌ايم، بسیار نزدیک است. یادم می‌آید رفیق ازدست‌شده‌ام، مهدی شادمانی، پیش از آنکه به سرطان مبتلا شود، انسان دیگری بود؛ […]

قرن نو ـ ما همه در حال تکرار یم

اما کاش برگردیم و کاش درخت‌ها را طور دیگری نگاه کنیم. وقتی می‌ایستی و به انبوه درختان جنگل نگاه می‌کنی، همه شبیه همدیگرند. بسیار بسیار سرو که تا وقتی نزدیکشان نشوی نمی‌فهمی حتی پوسته روی ساقه‌شان با هم فرق دارد و این انبوه از دور شبیه هم از نزدیک بی‌شمار درخت است که در جزئیات […]

قرن نو ـ «نوروز چه کار نکنیم» تا به همه خوش بگذرد

بند دوم ـ شب عید ماهی تازه نخورید دروغ چرا؟ برای من سبزی‌پلو با ماهی شب عید با تمام ماهی‌هایی که در طول سال می‌خورم فرق دارد. مخصوصا آن سیرهای تازه‌ای که نوبرانه از راه می‌رسند و درسته می‌گذارندشان (یا می‌گذارمشان) لای پلو. اما به پیر و پیغمبر قسم که اگر ماهی شب عید را […]

قرن نو ـ شباهتی که دمار از روزگارم درآورد

ضربان داشت «ضربان»[1] کلاریسی لیسپکتور. انگار همان چیزی بود که می‌خواستم. دلم می‌خواست کتابی دستم بگیرد که سرم داد بکشد و پارس کند. کتابی نبود که «برو تو گلو» باشد، گیر می‌کرد. نفست را می‌گرفت. خط ‌‌به ‌خطش چشم‌هایم را تابه‌تا می‌کرد. انگار پریده باشم در استخر عمیق بدبویی؛ با هرچند خط و پاراگرافی باید […]

قرن نو ـ دنبال بهار فقط در نقاشی‌ها نباشیم

در این فصل بهار سه اثر را از میان آثار برجسته خوشنویسی انتخاب کرده‌ام که به نظرم حال‌وهوایی بهاری دارند. آثاری ارزشمند و چشم‌نواز که تا همیشه از آثار ماندگار هنر ایرانی خواهند بود. اثر اول ـ کاری است از اسماعیل خان جلایر که بر روی دیواری در نزدیکی کلیسای واقع در خیابان کریمخان زند […]

قرن نو ـ دید و بازدید عید یا مسابقه مردان و زنان آهنین

دو ـ کروناست که کروناست. در این تعطیلات به منزل عروس عموی مادرمان یا نوه دایی پدرمان نرویم کی برویم؟ کی بفهمیم الان به سلامتی مشغول چه کاری هستند؟ کی بفهمیم پسرشان چرا زن نگرفته؟ کی اقوامی را که به خاطر کرونا عزیز از دست داده‌اند، از عزا در بیاوریم؟ می‌بینید؟ وقت ما خیلی تنگ […]

قرن نو ـ دوست دارید 1401 شبیه کدام کتاب باشد؟

تصمیم گرفته بودم زنگ بزنم و عذرخواهی کنم. بگویم هیچ کتابی پیدا نکردم که دلم بخواهد سال آینده حتی به فضای آن نزدیک باشد. اما در آخرین دوری که در کتابخانه‌ام گشتم، چشمم روی «گزینه اشعار عمران صلاحی» ایستاد. کتاب را برداشتم. اتفاقی یکی از صفحه‌های میانی را باز کردم و خواندم: «چرا همیشه بهاری؟ […]

قرن نو ـ روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

احتمال می‌دادم امشب بالاخره از ایران پدر و مادر تماس بگیرند. و حالا نشسته‌ام توی خانه و از پنجره زل زده‌ام به کوچه و لپ‌تاپ را روشن کرده‌ام و از گوشه چشم منتظر علائم تماس هستم. سامان روز جمعه رفته بود و شنبه و یکشنبه هم که تعطیل بود. فردا اولین‌روزی‌ست که بدون او سر […]

قرن نو ـ سالی که 1400 نبود 1300 بود!

آقا از خدا پنهان نیست از شما چه پنهان که من و ابراهیم بیک هر روز و هر شب باهم نقل و ماجرا داریم. او در ادامه سفرش به کلبه محقر ما رسید و کنگر خورد و لنگر انداخت اما بی‌انصاف کلمه‌ای هم از من و این‌همه قهوه و تنقلات که به خیکش ریختم در […]

قرن نو ـ می‌دانستید هنرمند و طبیعت به هم شبیه هستند؟

بگذارید یک‌جور دیگر بگویم. از قدیم، از زمانی که نمی‌دانیم دقیقا چه زمانی بوده، همه از عشق گفته و نوشته‌اند، بعضی آثار و حرف‌هایی که درباره‌اش خلق شده باقی مانده و برخی دیگر نه. هیچ‌کس خالق عشق نیست اما همه از عشق می‌نویسند. آیا عشق تکرار می‌شود؟ نه. ممکن است ما تفسیر و اثرهای تکراری […]

قرن نو ـ چطور سراغ متون کهن برویم؟

ـ اولین نکته‌ای که باید بدانیم این نکته است که کتاب‌های قدیمی، مطالبشان، برخلاف اسمشان  قدیمی و به‌درد نخور نیست. حتی در علوم عملی مثل پزشکی هم تازگی‌ها دوباره بازگشت به آثار قدیمی دارد مد می‌شود و نوبل پزشکی ۲۰۱۵ را به گروهی که از طب سنتی چینی یک درمان مدرن پیدا کرده بودند دادند، […]

قرن نو ـ برای همه سبزه سبزکنندگان و سبزنکنندگان

بعد از مرور همه این فکرها اما با خودم دو دوتا چهارتا می‌کنم. از نوع اقتصادی‌اش را که یاد نگرفته‌ام، اما می‌توانم این تحلیل حسنه ریاضیات را بیاورم به دیگر ساحت‌های زندگی و مثلا با صدای بلند از خودم که دارد خسته و کوفته و مثل همیشه خوشحال چای کیسه‌ای را می‌اندازد توی لیوان بپرسم […]

قرن نو ـ روایتی از نوروز کرونایی در دیار غریب

مامان‌جون و پدرجون کل اسفند را چشم به راه بودند. مدام تماس می‌گرفتند و تشویقمان می‌کردند که کارها را زودتر راست‌‌وریس کنیم و شده یک روز زودتر راه بیفتیم به سمت بابل. پروژه بزرگ دیگر روزهای آخر اسفندمان، بستن بار بود. یک صندوق عقب ماشین بود و کل وسایل مورد نیاز خانواده شش نفری برای […]

قرن نو ـ ماهی قرمز که تحلیل نداره!

شما باید درون مایع مغزی ـ نخاعی من باشید تا این تعداد ماهی قرمز را درک کنید. شاید برای شما ماهی قرمز فقط یک تعریف داشته باشد و همه‌شان شبیه هم باشند اما برای من و هم نسلانم ماهی‌های قرمز برای خودشان تفسیرنامه‌ای دارند و شجره‌نامه‌ای و حتی طبقه زیستی! نسل‌های قبل و بعد من […]

«درویش‌خان» عاشقانه‌ای درباره موسیقی است

آدمی‌زاد است دیگر، دلش می‌خواهد نیازهای دلش را برطرف کند و من نمی‌دانم، هنوز نمی‌دانم که چرا این نیاز فطری در انسان آن‌چنان مغضوب علمای دین قرار‌ گرفته که موسیقی و موسیقی‌دان را جزء بدترین و مضرترین موجودات عالم دانسته‌اند. درست مثل حاجی بشیر که در یکی از بدترین دوره‌های خفقان اجتماعی و مذهبی با […]

قرن نو ـ روایت یک رسم شمالی در «چهارشنبه سوری»

آن روز عطرِ خوش سبزی‌های محلی در خانه پیچید و غذاها کم‌کم آماده شد، من چشمم به در بود. منتظرِ آمدن خاتون بودم. شاید باورش سخت باشد اما من واقعا فکر می‌کردم در خانه باز خواهد شد و خاتون پا درون حیاط می‌گذارد. نمی‌دانم چرا اما واژه خاتون، برایم مساوی بود با زنی بالابلند، با […]

تصویری از جامعه از هم گسیخته امروز در «نوبت ناتانائیل»

به لحاظ داستانی هیچ چیز ارزشمندی دستتان را نمی‌گیرد. اما اگر به «نوبت ناتانائیل» به چشم یک پاورقی مدرن از حسینقلی مستعانِ زمانه نگاه کنید شما درست‌ترین زاویه را انتخاب کرده‌اید. پاروقی که به درد یک ستون در روزنامه می‌خورد و بعد پیچیدن سبزی در آن. آنجا که قلندران پیژامه‌پوش دور هم جمع می‌شوند، دودی […]

روایتی از زبان یکی از دخترانی که قربانی جنگ شد

عشق همین است گاهی بین آدم‌هایی اتفاق می‌افتد که اصلاً انتظارش را ندارند. خودش هم نمی‌دانست چه شد که این‌طور دل‌تنگ محمدحسین می‌شد تا اینکه روز خواستگاری به او گفت: «رفتم مشهد از امام رضا خواستم از توی دلم بیرونت کنه نشسته بودم گوشه رواق که سخنران گفت: اینجا جاییه که می‌تونن چیزی که خیر […]

«ماتی خان» و روایت یک اعتراض

«ماتی خان» روایت یک اعتراض است، اعتراض قبیله‌ای که قصد ندارد اجازه دهد زیر چرخ‌دنده‌های مدرنیته وارداتی رضا پهلوی و نامردمی ماموران دولتی له شود و فرهنگش دیگرگونه شود. رمان راوی سال‌های ابتدایی حکومت پهلوی اول است؛ راوی تمام کوتاه آمدن‌ها و نرمش‌های ماتی خان و اهالی قبیله برای داشتن زندگی آرام، که البته نصیبشان […]

«آبنبات هل‌دار» روایتی‌ست از دهه‌ای عجیب در تاریخ معاصر

دهه شصت از آن مقاطع زمانی است که در میان دهه‌های معاصر ایران بیش از هر مقطع دیگری واجد مولفه‌های متعدد و متنوع پژوهشی بوده است. دهه‌ای که بلافاصله پس از انقلاب سال 57 از راه می‌رسد آن هم در حالی که در آن یکی از عجیب‌ترین و طولانی‌ترین جنگ‌ها در جریان بود. «آبنبات هل‌دار» […]

«محرمانه میلان» حکایت‌گر تضاد میان غرب و شرق است

مهاجر، با سردرگمی در فرهنگ کشور میزبان دچار اختلال هویت می‌شود؛ گویی از فرهنگ خویش گسیخته است، اما به فرهنگ کشور میزبان نیز هنوز تعلقی ندارد؛ بنابراین، برای یافتن هویت حقیقی خود، همواره در تکاپوست. فرد مهاجر، با دیدن و شنیدن آنچه در کشور میزبان می‌گذرد، دچار شوک فرهنگی، تزلزل شخصیتی و دوگانگی اندیشگانی می‌شود. […]

روایتی از تولد تا شهادت در «ماه همراه بچه‌هاست»

محمد ابراهیم در شهرضا بزرگ شد و طبق گفته برادرش از همان کودکی در مشی و سلوک رفتارش متفاوت از آنها بود. «من و ولی‌الله خیلی شیطان‌تر از ابراهیم بودیم. خاطرم هست که توی دبستان به ما شیر می‌دادند. یک دیگ پر از شیر به عنوان کمک تغذیه. من و یکی دوتا از بچه‌ها دیگ […]

کتابی که ناشران راضی به انتشارش نمی‌شدند

آرتور کانن دویل، پیش از این که به عنوان نویسنده شناخته شود، در جنوب انگلستان به پزشکی مشغول بود اما تعداد کم مراجعان و علاقه‌ای که به نوشتن داشت او را ترغیب می‌کند تا رمان کوتاهی بنویسد و این‌گونه ماجراهایش شروع می‌شود. داستانی که در این کتاب دنبال می‌کنیم به قرار زیر است: «دکتر واتسن که […]

«جنایت و مکافات» نقطه پرواز داستایفسکی است

رنج در ادبیات داستایفسکی رسیدن به نقطه اوج است. عیش مدامش درد است و نگاهش به انسان. انسان در ادبیات داستایفسکی غایت و هدف است و او را در جایگاه بالایی می‌بیند. در مقام سخت‌ترین انتخاب‌ها می‌گذاردش و بعد خودش روی چهار پایه‌ای می‌نشیند و به کنش‌ها و انتخاب‌های تصویری که خلق کرده است، نگاه […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

همه ۷۰ سال به بالا هستند و دارای درآمدهایی چندبرابر من و اغلب ساکن خانه‌های ویلایی خیابان‌های خلوت آلمانی‌نشین. روزهایشان به باغبانی و عصرانه‌های دوستانه می‌گذرد و مطالعه روزنامه که هنوز برایشان بسیار معتبرتر از اخبار سایت‌های اینترنتی‌ست. امروز جلسه آخر کلاس است. و باید بگویم که حیف است. این از معدود جاهایی بود که […]

سفر با طعم «آبنبات هل‌دار»

ما داستان‌ها را از زبان «محسن» می‌شنویم و از پنجره نگاه او به قضایا می‌نگریم و در همان روایت‌های آغازین که خود راوی، تمام و کمال برایمان شخصیت‌پردازی می‌شود؛ پی می‌بریم که او راوی موثقی نیست[1]. دقیقا از همانجایی که به این نکته پی می‌بریم، روایت‌ها در نگاهمان شیرین‌تر می‌شوند. وقتی «محسن» را درست‌تر شناختیم […]

رومن گاری از نجات‌دهنده بودن مهر غافل نبوده

«رزا خانم» سرپرست این بچه‌هاست. پیرزن چاق و سن وسال داری که یهودی‌ست و زندگی‌اش را از راه نگهداری این بچه‌ها می‌گذراند. او هم روزی فاحشه بوده. زن عجیبی که به گفته مومو زشت است، ترس‌های خودش را دارد و هرروز پیرتر و بیمارتر می‌شود. او هیچ مدرک شناسایی مبنی بر وجود خودش ندارد، از […]

«روز ملخ» بیانیه نمی‌خواند

آقای وست در رمانش که پنج سال برای نوشتنش مشاهده کرده بود، حرف‌هایی نمی‌زند که به مذاق مخالفان هالیوود خوش بیاید. ولی از دیگر سو تلاش می‌کند چیزهایی که می‌توانسته بگوید را با داستانش نشان دهد. او نشان دادن را به جای گفتن انتخاب کرده و همین کار را برایش دشوارتر کرده است. حتی خواننده‌ای […]

بیایید با هم چند داستان برفی بخوانیم

نمونه‌های داستانی بسیارند و هر کدام از برف به نیتی استفاده کرده‌اند. حالا شما هم شال و کلاه کنید که می‌رویم برخی داستان‌های برفی که با برف در ذهنمان ماندگار شده‌اند، مرور کنیم. ـ برف‌های اسطوره‌ای شاید ندانید که در ایران باستان «دیو برف» داشته‌ایم. ملکوس یا مرکوس دیوی است که در پایان هزاره اوشیدر، […]

مواجهه با سوگ و مرگ در «سنگی که نیفتاد»

«سنگی که نیفتاد» کشمکش‌های فکری و سرشار از تردید مردی به نام سعید را تصویر می‌کند که بعد از مرگ همسرش با مادر و دخترش زندگی می‌کند. مادر سعید نماینده مادران سنتی نگران و دلسوز و اهل عبادت است. عابدی که نمی‌تواند گره از شک فرزند مصیبت‌زده باز کند. این رمان به شدت درگیر دو […]

روایتی درباره گرسنگانِ سیرِ تاریخ

در این کتاب، تاریخ، سیاست، مردم، جنایت‌های بشری و فرهنگ، زیر سایه غذاهای خوش‌رنگ و لعاب و دستور­های آشپزی جا خوش کرده‌اند. خواننده تیزبین در این کتاب می‌تواند روایت‌هایی را بشنود که در کتب کلاسیک تاریخی دیده نمی‌شود. روایت‌هایی از زبان مردم که اگرچه صدق و اعتبارشان به‌دقت مورد بررسی واقع نشده است اما پرده‌بردار […]

«آبنبات هل‌دار» شما را به یک استراحت دعوت می‌کند

«آبنبات هل‌دار» اولین کاری که می‌کند تکلیف مخاطب را با خودش روشن می‌کند. روی جلد نوشته «داستان طنز»! این یعنی اینکه آهای مخاطبی که دنبال کار جدی و دهن‌پرکنی می‌گردی، اینجا دنبالش نباش و وقت و پولت را صرف نکن. قرار است اینجا با طنز به دنیا و اتفاقاتش نگاه کنیم. پس برخی همین ابتدای […]

روایتی از یک پاندمی که گفت‌وگو را زنده کرد

پیک پنجم بود که کرونای دلتا افسارگسیخته می‌تازید و مردم را چنان می‌بلعید که گویی اژدهایی است رام نشدنی. در آن روزهای سیاه من در شیراز به سر می‌بردم و تمامی قوم و خویش‌هایم در شهرستان بودند و ما دورادور جویای احوال آن‌ها می‌شدیم. هر بار که اخبار را چک می‌کردیم می‌دیدیم در بیست و […]

«عامه‌پسند»، با ظاهری لوده ولی عمیق با بوی مرگ

با خودم فکر می‌کنم چقدر قابل تحسین است اینکه در نکوهش بد نوشتن اثری خلق کنی که در ظاهر واقعا بد باشد. اثری که در عین  ظاهری مهمل و عامه‌پسند، حرف‌های مهم تو را بازگو کند و البته عمیق هم باشد. سخت و قابل تحسین است خلق اثری که ظاهر و باطنش در تضاد با […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

اولین چهره‌ای که آمد توی ذهنش، چهره پسرکی با صورت قیقاج و عجیب بود که چندشب پیش توی فیلم ووندر دیده بود. همان‌قدر مظلوم و آسیب‌دیده و مستحق درک و ترحم. با این حال سریع از جلوی پیرزن رد شد و تقریبا به حال دو، رفت سمت ساختمانی که انتهای حیاط بود. وارد راهروی اصلی […]

دورنمات معتقد است عدالت بی‌معنی است

بروم سراغ اصل مطلب، که سخن از عدالت است وقتی که تحقق آن جز از راهِ جنایت ممکن نخواهد بود. چه طور چنین چیزی ممکن است؟ دورنمات در این رمان سعی کرده که این معنی را آشکار کند، و در آن به هزار هنر ظریف متوسل شده تا معنی این گزاره به ما منتقل شود. […]

«چمدان‌های باز» نگاهی منطقی به مهاجرت دارد

نگاهی که البته این روزها در «چمدان‌های باز» سیدمحسن روحانی با آن روبه‌روییم که مهاجرت را یک پدیده خاکستری می‌بیند و بررسی می‌کند. او ابدا قصد ندارد پدیده مهاجرت را سیاه یا سفید تعریف کند و با نثری ساده و روان ماجرای مهاجرت تحصیلی‌اش به آمریکا را تعریف کرده و در ادامه به بیان خاطرات […]

«باد نوبان» داستان سازش‌ناپذیرهاست

«بی‌بی»، مادر نخلو که نماد سنت‌ها و آیین‌های غلط است پسرش نخلو و عروش شروه را به خاک سیاه می‌نشاند و بعد آن‌ها را در روستای خالی از سکنه تنها می‌گذارد و پیش دخترش به میناب می‌رود. کار شروه از جنون به کشیدن آب دریا می‌کشد تا شاید نوزادش را دریا به او پس بدهد […]

«سکه‌های سفالی» شعار نمی‌دهد

آنچه داستان‌های عاشورایی عصر حاضر را از دیگر متون نثر پیرامون واقعه عاشورا متمایز می‌کند، تلاش نویسندگان در دیگرگونه دیدن و دیگرگونه ارایه کردن این روز با مطالعه‌های دقیق تاریخی است. ظلمی که در روز عاشورا بر حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) و یارانش رفته، برای هر شیعه در اقصی نقاط عالم، برانگیزاننده نوعی از احساسات دینی […]

درباره زبان مادری و ترسی که نباید داشت

در چنین فضایی من هم یاد گرفتم که گیلکی صحبت کنم. چهار، پنج، شش و هفت ساله شدم. مدرسه در انتظارم بود و اندک نگرانی در خانواده‌مان وجود نداشت که در محیطِ مدرسه نتوانم با بچه‌ها، معلم‌ها و… ارتباط بگیرم، حتی مادرم تاکید هم نکرد که باید در مدرسه فارسی حرف بزنم. به صورت کاملا […]

معجزه در همین زندگی‌های معمولی است

«رگ و ریشه» ترجمه‌ای ضمنی از عنوان «the brotherhood of the grape» است که در 1977 منتشر شده است. نویسنده در این کتاب بر روی یکی از حساس‌ترین روابط جهان هستی دست می‌گذارد. رابطه‌ای که از ابتدای خلقت بشر تا کنون بار درام عمیقی را حمل کرده است. این رابطه برای برخی یک خاطره تلخ […]

تصویری ملموس از رنج در «عاشقی به سبک ون‌گوگ»

«عاشقی به سبک ون‌گوگ» در دو خط داستانی پیش می‌رود. اما این خطوط موازی اصلا با هم خوب تنیده نمی‌شوند و کلمات کتاب مثل ذرات جدا از همِ معلق مانده در اتمسفرند. همین یک دست نشدن و گم شدن سر رشته در پیش رفت و ادامه رمان سبب می‌شود که علی‌رغم نثر خوب، مخاطب رمان […]

روایت یک شهروند عراقی از جنگ ایران و عراق

سید عباس موسوی که دلش نمی‌خواسته برادر مسلمان، برادرش را به خاک و خون بکشد؛ دلش نمی‌خواسته شیعه روی شیعه اسلحه بردارد. همان طور که در صفحه 101 کتاب می‌خوانیم: «از خط که دور شدم دیگر سر و صدا ها کمتر و کمتر می‌آمد. اصلاً انگار همه چیز متوقف شد. انگار همه کشته، مجروح یا […]

«جواهر مصری» تجربه‌ مصر عهد باستان را برایتان زنده می‌کند

نویسنده در داستان، یک شخصیت بی‌اطلاع (به اسم پونتی) قرار داده تا شخصیت اصلی یعنی آسیه، بتواند داستان را برایش روایت کند. این روش، راه حل نسبتا خوبی برای پیش بردن داستان‌های تاریخی است؛ به شرطی که دیالوگ‌ها، در همان مسیر داستانی بودن متن باقی بمانند و شبیه بیانیه‌های طولانی و تک گویی‌ها نباشند. در […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

برادرش را چندهفته‌ای بود که ندیده بود. بعد از آخرین ملاقاتشان، مادر تقریبا برادرش را از خانه بیرون کرده بود و آنها دیگر ندیده بودندش. به‌نظر می‌رسید دیگر در آن شهر نیست. چون بارها گروه دوستان برادرش را این‌طرف و آن‌طرف دیده بود و برادرش همراه آنها نبود. مطمئن بود برادرش از دلیل غیبتش چیزی […]

روایتی از دلدادگی با واسطه‌گری یک شی مقدس

امروز هم همینطور شد. یکهو به دلم افتاد که نکند این چیزها که در تلگرام می‌گویند راست باشد و یک باتی، اپلیکیشنی، کوفتی، چیزی درست کرده باشند که صاحب پیج بتواند از آنجا بفهمد که چه کسی روزی چندبار آیدی‌اش را با طمانینه و نیش گشاد در آن یک وجب کادر بالای صفحه تایپ می‌کند. […]

عشق در «عاشقی به سبک ون‌گوگ» با زیاده‌گویی گم می‌شود

بیایید از اول شروع کنیم. ابتدای رمان جذاب است و با روایت البرز، نوکر خانه‌زاد سرتیپ آغاز می‌شود که در لانه سگ گیر افتاده. به خاطر نازلی، دختر سرهنگ که عشق همیشگی البرز بوده. از همان بچگی تا حالا. لحظه‌های گفتن از این عشق آتشین، این از خود بی‌خود شدگی و خود را فراموش کردن […]

«ژنرال دلا رُوِره» از نفوذ فاشیست‌ها حرف می‌زند

جووانی برتونه یک قمارباز کلاه‌بردار است که به عنوان مهره‌ای برای رسوخ به هسته‌های مقاومت و جاسوسی از دستگیرشدگان، در کسوت یک ژنرال، به زندان فرستاده می‌شود. شاید بد نباشد نگاهی گذرا به داستان بیندازیم. در همان فصل‌های ابتدایی کتاب جووانی برتونه‌ که توسط نیروهای امنیت ملی دستگیر شده، از انگیزه‌های کلاه‌برداری‌اش می‌گوید و سعی […]

«هزار خورشید تابان» داستان چفت و بست‌داری نیست

«هزار خورشید تابان» شرح زندگی کم‌فراز و پرنشیب دو زن افغانستانی است. به نام‌های مریم و لیلا. نویسنده در یک بازه زمانی 50 ساله، سرگذشت مریم و لیلا را برایمان روایت می‌کند. یک روایت خطی، مثل «بادبادک‌باز». مریم، یک حرامزاده است که با مادرش ـ‌ننه‌ـ در کلبه‌ای دور از شهر زندگی می‌کند. جلیل سینمادار شهر […]

برداشتی ایرانی از یک نمایشنامه سوئیسی

در اقتباس، لی‌لی همراه یک پسر جوان برگشته، زنی باوقار است که یکبار در جوانی شوهر کرده اما بانوی سالخورده مدام به قول خودش درحال تعویض شوهر است. ایل و کلر دو عاشق قدیمی همچنان با اشتیاق و علاقه با هم برخورد می‌کنند در حالیکه امیر مثل یک مرد سنتی ایرانی از لی‌لی دوری می‌کند […]

طبقه اجتماعی در روایت زندگی افراد نادیده گرفته می‌شود

برگردیم سراغ کتاب «برخیزید». کتابی که خاطرات سیدحمید شاهنگیان را از کودکی تا آخرین سال‌های فعالیتش در خود دارد. گفتم «کشکول»، چون با وجود مقدمه محقق و تدوین‌گر کتاب درباره مسیری که برای رسیدن به برخی ابهامات و برطرف کردن آن‌ها طی کرده اما سوالاتی همچنان وجود دارد که پاسخی برای آن‌ها در دل متن […]

روایت‌هایی از تنهایی در میان دیگران

تا لباس بپوشد و بخواهد از خانه بزند بیرون، بابا با واکر خودش را رسانده بود جلوی در تا پیشانی‌اش را ببوسد و با برقی در چشم‌های خیس و خاکستری‌اش «خیر پیش» بگوید. طفلک‌ها چه خوشحال بودند که او عازم است تا کمی استراحت کند. بی‌نواهای خجالتی! گمان می‌کردند اینکه از قرار دوستانه او خوشحال […]

روایتی از سی‌ودو سال اسارت در زندان‌های شاه

همانطور که دیدید ذهن ما عاجز از تصویرسازی زندگی در زندان ولو برای مدت کوتاه و مشخص است اما باید دید کسانی که سالیان متمادی پشت میله‌های زندان روزگار گذراندند و گرد سفیدی بر سر و رویشان نشسته چگونه توانستند تحمل کنند. «صفر قهرمانیان» مشهور به «صفرخان» یکی از آن کسانی است که بیش از […]

خواننده «شادی‌های گنبد» باید کارآگاه باشد!

در نمایش‌نامه جزئیات خجالت‌آور زندگی بازیگران که از قضا افرادِ با آبرو و موجهی به نظر می‌رسند از جمله خشم، فساد و انحطاط اخلاقی به طور کامل آمده است. با وجود مخالفت بازیگران برای ایفای نقش، آنها مجبور می‌شوند برای تطهیر گناهان گذشته، اجرای نمایش را ادامه بدهند. این رمان در سال ۱۹۸۱ میلادی نوشته […]

«آه با شین» و مردمی که فرصت تحلیل مدرنیته را نیافتند

«آه با شین»، قصه مردی است که در انتهای زندگی با بیماری کهنه «زنده‌بودن» و «زندگی» به بیمارستان می‌رود و هربار با یک بهانه کوچک به خاطرات گذشته بازمی‌گردد. گذشته‌های دور، گاهی آن‌قدر دور که سنش قد نمی‌دهد و می‌رسد به خاطرات پدربزرگ‌هایش، اما چون معتقد است که زندگی و رنج و راحتش ارثی است […]

«رنج بی‌پایان عشق» کلیشه زندانبان و زندانی را می‌شکند

«رنج بی‌پایان عشق» ماجرای عشقی سوزان است. عشقی به دانایی، به پاکی و انسانیت. این کتاب تمام تصورات رایج درباره کمیته مشترک ضدخرابکاری را بهم می‌ریزد.  البته تصور نکنید می‌خواهد چهره سیاه و وحشتناک کمیته مشترک و بازجوهای خون‌ریز آن را تطهیر و سفید کند، اینطور نیست! بلکه نشان می‌دهد در مزبله‌ها هم روزنه نور […]

«هشت میلی‌متر از انقلاب» نمی‌خواهد تاریخ بسازد

راوی (علی میرقطبی) تلاش می‌کند در کمال صداقت خاطراتش را از ساخت مستند «روایت انقلاب در سبزوار» بازگو کند. سختی‌های تولید و تهیه فیلم خام و ظهور تصاویری که گرفته و… همه در کنار هم، سبب می‌شود روایت میرقطبی به جان مخاطب بنشیند. همنشینی خاطرات با تصاویری که از دل مستند بیرون آمده سبب می‌شود […]

«مفتون و فیروزه» تصویر جامعه ایرانی در دهه پنجاه است

انقلاب اجتماعی، انقلاب در ساحات گوناگون و طبقات جامعه است به گونه‌ای که ساختار سیاسی تحت تاثیر این اراده برای تغییر چاره‌ای جز دگرگونی وجود ندارد و نظام سیاسی قبلی ساقط می‌شود. انقلاب ایران انقلابی اجتماعی بود و از این‌رو نویسنده «مفتون و فیروزه» را تحسین می‌کنم که سراغ بخش مهم و مغفول این انقلاب […]

روایتی غریبانه از هنر در تمامی اعصار

راغب در این کتاب خاطراتش را از کودکی آغاز می‌کند. شاید از دو منظر بتوان به این مسئله نگاه کرد. یکی اینکه ما قرار است خاطرات یک آهنگساز و نوازنده را بخوانیم که زندگی هنری داشته و در مسیر رسیدن به آرمان‌هایش فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده که از این زاویه روایت از […]

«بی‌نام پدر» داستان شخصیت‌هاست

داستان در سه خط روایی پیش می‌رود. اینکه این سه خط داستانی بتوانند در همه تنیده و یکپارچه شوند و نمودار منطقی برای قصه بسازند حاصل فرم است. یعنی نویسنده نشان می‌دهد اگر تکنیک مبتنی بر پیرنگ باشد، منجر به فرم می‌شود. از طرفی پیرنگ قصه هم دست نویسنده را در فرم باز گذاشته است […]

«مرگ و پنگوئن» روایت زندگی‌های متلاشی شده است

«مرگ و پنگوئن» پنج سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اوکراینِ در گیر تورم صدبرابری و بازار آزاد و مالکیت خصوصی منتشر شد و داستان مردی به نام «ویکتور» را برای مردم روایت کرد. مردی که از سودای رمان‌نویسی به سوگ‌نامه‌نویسی می‌رسد. سوگ‌نامه‌نویسی در یک روزنامه، بدون ذکر نام و نشانش که البته […]

«کهکشان نیستی» و پرسش‌هایی که پاسخ نمی‌دهد

کتاب «کهکشان نیستی» آن چیزی نیست که می‌گوید ولی حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد، البته برای اهلش!

روایتی از مبارزانی که برادرکُش شدند

عنوان بلندبالای «مروری بر تاریخچه و تفکرات سازمان مجاهدین خلق از زمینه تأسیس تا عملیات فروغ جاویدان» نام کتابی است که خضاب در آن تاریخ شکل‌گیری سازمان مجاهدین خلق ایران در سال 44 تا عملیات «مرصاد» و شکست آن‌ها در گردنه چهارزبر و حسن‌آباد را بررسی کرده است؛ تاریخ و روزگاری که مجاهدین با ادعای […]

روایتی از سبک زندگی یک اهل کتاب

من آدم خرید آنلاین نیستم، من گشت‌وگذار آنلاین برای خرید را دوست ندارم چون بین من و آن زندگی که دوستش دارم فاصله می‌‌اندازد. لباس را مثال زدم که برسم به کتاب. این یار همیشگی که کودکی‌ام را پر کرد و جوانی‌ام را سرشار و الانم را رنگی‌رنگی می‌کند و پر از اندیشه. من آدم […]

«وصیت‌ها» روایتی است از اشیائی که تنها در لفظ مقدس‌اند

قوانین گیلیاد ترسناک است. زن، تنها در کلام، مقدس به نظر می‌رسد و برای حفظ این تقدس باید فرزند بیاورد و تسلیم باشد. در گیلیاد فرماندهان طالب دختران کم سن و سال‌اند و همسران‌شان به طرز مشکوکی می‌میرند. کسی می‌تواند در برابر این قوانین تاب بیاورد که حجم وسیعی از خودش را گم کرده باشد، […]

فریدون فروغی پس از بیست سال

از این‌ها که بگذریم تا مدتی هرکار می‌کردم فریدون فروغی با آن صدای بم برایم هضم نمی‌شد. تا اینکه یک‌شب در بزرگراه نیایش (آن زمان هنوز مرحوم هاشمی رفسنجانی در قید حیات بود و بزرگراه نیایش به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تغییر نام نداده بود) قطعه «مشتی ماشالا» پخش شد. هرکار کردم چیزی دستگیرم نشد. ریتم […]

«شنل» گوگول چه نقشی در ادبیات دارد؟

او مجبور است برای شنل تازه قناعت کند و فقیرانه‌تر از قبل زندگی کند اما همین تغییر روح او را به بازی می‌گیرد و سبب غنای روحش می‌شود. آکاکی ، کم‌کم از حالت درخودماندگی جدا می‌شود و خود را عضوی از یک کل به نام جامعه پیدا می‌کند. کت یا همان شنل از دست می‌رود. اینجا […]

روایتی برای مادری که خالق تمام لحظات شکوهمند است

برای این قاعده یک مثال دیگر سراغ دارم. از دنیای شخصی خودم. داستان کوتاهی نوشتم در حدود سه چهار هزار کلمه. جان داستان درخت پیری بود وسط صحن امامزاده شهرمان. سرو بزرگ و پرابهتی است. پیرمردی می‌گفت هزار سال سن دارد. چاخان می‌کرد ولی پینه‌های بزرگ دور تنه و شاخه‌های قطور خشک شده‌اش واقعا شبیه […]

قضیه روز تولد فردوسی از کجا آمده است

در مورد محاسبه سال تولد فردوسی، چند اشاره از خود فردوسی در متن «شاهنامه» داریم. اول جایی که در انتهای کتاب و ضمن شرح رنج‌هایش در مدت کار روی شاهنامه در این آخرین ابیات، می‌گوید: چو سال اندر آمد به هفتاد و یک همی زیر بیت اندر آرم فلک … ز هجرت شده پنج هشتاد […]

ژان پل سارتر در «تهوع» در جست‌وجوی چیست؟

تهوع اثری است چند­جانبه، صندوق­چه‌­ای­‌ست که با کلید فلسفه سارتر باز می‌­شود. ـ روکانتن کیست؟ آنتوان روکانتن، مردی سی­ ساله که در شهر بوویل درباره زندگی­نامه فردی به نام مارکی دورولبون در حال مطالعه و پژوهش است. روکانتن جوان، دغدغه‌ای جز نوشتن درباره مارکی دورولبون ندارد، نه همسر و فرزندی و نه تنگنای مالی، او […]

«چون بوی تلخ خوش کندر» قدیس نمی‌سازد

فرهاد مهراد، خواننده‌ای با آن صدای «تِنور»، از خاطره جمعی گروه‌های مختلف پاک نمی‌شود. یکی با «والا پیامدار…» (وحدت) و دیگری با «بوی عیدی، بوی توپ…» و یکی هم با «هفته خاکستری» یعنی با وجود سبک خاص موسیقی و صدای متفاوتش اما سلیقه‌های بسیاری هستند که ترانه‌هایش را زمزمه می‌کنند و با آن‌ها خاطره دارند. […]

این روزها بعضی‌ها دارند یواشکی کتاب می‌خوانند

ـ پیشگو هستند! شاید فکر کنید آن‌ها دریافته‌اند که کتاب خواندن بی‌بهانه چه کیف مرگباری دارد و می‌ترسند کسی از این لذت هولناک خبر شود و جانش را از دست بدهد. نه از این خبرها نیست. آن‌ها گوشی دستشان آمده که هر کتاب آن را به جایی چند کلیومتر جلوتر از باقی آدم‌ها شلیک می‌کند. […]

«ماتی خان» حرف‌های تازه و جذابی دارد

نویسنده در داستانش از عناصری یاد می‌کند که در حیات ترکمن‌ها نقش اساسی دارند. با این همه مخاطب ایرانی از ماجرای آن خبر دارد. اسکان اجباری ترکمن‌ها در حوالی رود اترک و از قدرت افتادن خان‌های ترکمن، در